Dýisenbi kýni әlemdik janalyqtardyng aldynghy leginde - Su-24 úshaghyn atyp týsirgeni ýshin Týrkiya Reseyden keshirim súrap, úshaqtyng qúnyn tólemek boldy dep jatty.

Byltyrghy jyldyng qarasha aiynda siriyalyqtardyng soghysyna aralasyp, qalalaryn bombanyng astyna alyp jýrgen Reseyding úshaghy Týrkiyanyng aumaghyna kirip ketip, ony týrkiyalyq jauyngerler atyp týsirgenin júrttyng bәri biledi. Preziydent V.Putinning «arqadan pyshaq saldy» degen mәlimdemesining ózi satqyndyq әreket jasady, qazaqsha aitqanda «jau jaghadan alghanda it etekten tartty» degen qatty aiyptau edi. Soghys bolyp jatqan aimaqta bolyp túru yqtimaldylyghy joghary oqighanyng ayaghy barynsha shiyelenisip, bizge strategiyalyq әriptes bolyp tabylatyn eki memleketting arasy barynsha suyp ketti.

Týrkiyanyng óz shyndyghy bar. Ol osy uaqytqa deyin keudesin eshkimge basqyzbaghan el. Eshkimning artyq erkeligin kótere almaydy. Eger Su-24 Polisha, Baltyq boyy elderining t.b. aumaqtaryna enip ketse, olar atyp týsirmes búryn birshama oilanar edi. Al Týrkiya ózining osyghan deyin eskertu jasaghanyn algha tartyp, atty da saldy. Oghan jәne esh ókingen joq. NATO-lyq әriptesteri ghana emes, býkil Batys elderi onyng búl isin aqtady. Shekaralyq aimaqta bireuge qarsy soghys jýrgizgen el aldymen ýshinshi taraptyng shekaralyq qúqyn búzbaudy qamtamasyz etui kerek, dedi bәri.  

Týrkiyalyqtardyng osynday shyndyghy bizge keninen jetpey, reseylikterding shyndyghy aghyn suday tasyp túrghanda qazaqstandyqtardyng kóbi Resey jaghynda bolghany da haq. Onyng ýstine Reseyding qatelikterin kóteruge biz birshama kóndigip qalghan elmiz... 

Áriyne, eki jaqtyng da birinshi basshylary sabyr tútyp, sarabdal sayasat ústansa – búl problemanyng sonshalyq óristemeui de mýmkin edi. Alayda eki jaq ta asyghystyqqa jol bergeni aqiqat. Sonyng kesirinen eki elding halqy ekonomikalyq túrghydan qatty japa shegip otyr. Eki jaqqa da paydaly qanshama yntymaqtastyq jobalary iske aspay qaldy. 

Oqighany úmytyp, jaqyndasayyn dese eki jaqtyng da joghary ambisiyasy ayaq bastyrmaytyn sekildi. Týrkiya jaghy Reseymen qarym-qatynasty jaqsartugha dayynbyz degen mәlimdemeni birneshe ret aitty. Resey de múnday qadamgha barghymyz keledi, biraq Týrkiya keshirim súrasyn degenge túryp aldy. Mәselen, V.Putin mamyr aiynyng sonynda Grekiyagha barghan saparynda osyny aitty.

Mine, osynday jaghdayda Týrkiya Preziydenti R.T.Erdoghan Resey Preziydenti V.Putinge hat jiberip, Su-24 úshaghyn atyp týsirgeni ýshin keshirim súrady degen jogharyda aitylghan habar dýnk ete qaldy. Habardy Kremliding baspasóz qyzmetining ózi taratyp otyrghandyqtan senbey kór.  Áriyne, osy qyzmetting habarlaryna júrt qazir kýmәnmen qaraydy. Mysaly, Resey әskerlerining býkil әlemge belgili bolyp otyrghan Ukrainanyng Donesk men Lugansk qalalaryna basyp kirgenin búlar joqqa shygharudan esh tanghan emes. Biraq myna jerdegi sensasiyalyq habary júrttyng bәrining nazaryn audardy. Jirinovskiy siyaqtylar «týrikter yqty» dep jarty әlemge jar saldy.  Sóitsek...

R.Erdoghan eshqanday keshirim súramaghan, tek búghan deyin de aitqandaryn qaytalap, reseylik úshqyshtyng ólgenine ókinish bildirip, onyng otbasyna kónil aitqan eken. Al keshirim turaly eshqanday sóz joq. Hattyng týrik tilindegi týpnúsqasyn kórgen reseylik Shyghystanu zertteuleri ortalyghynyng diyrektory Vladimir Avatkov «Izvestiya» gazetine bergen súhbatynda osyny aitqan. Týrikshe «kusura bakmasinlar» degen sózdi  «keshirim súraymyn» dep teris úqqan, búl sózding audarmasy «ne vzyshiyte» (qazaqsha aitqanda «jazalamanyz» ), deydi ghalym.

Onyng ýstine dýisenbi kýni Týrkiya Parlamentinde sóilegen sózinde R.Erdoghan ózining pozisiyasyn nyqtap, eger shekarany búzu oqighasy taghy da qaytalanatyn bolsa, biz dәl sonday jauapty beruge әzirmiz degen.

Shala úqqandiki, әlde qasaqana shala úqqandiki me, әiteuir osynday jalghan aqparat aitylyp qaldy. Ondaygha eltip ketpey, salmaqtap qaraghangha ne jetsin.    

Ayan  BAYaNÚLY

(TÜRKİYE ÖZÜR DİLEMEDİ)

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türk hava sahasını ihlal ettiği için 24 Kasım'da düşürülen Rus uçağının pilotunun ölümünden üzüntü duyduğunu bildirdi.

Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, Erdoğan'ın Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'e yolladığı taziye mektubuyla ilgili bir açıklama yaptı.

İbrahim Kalın, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın mektupta, Rus askeri uçağının düşmesiyle ilgili derin üzüntü duyduğunu belirterek, "Hayatını kaybeden Rus pilotun ailesine bir kez daha acılarını paylaştığımı belirtmek ve taziyelerimi sunmak istiyorum; kusura bakmasınlar diyorum” ifadelerini kullandığını söyledi.

Kalın, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Rus mevkidaşına Türkiye ile Rusya arasındaki geleneksel dostane ilişkilerin tekrar tesis edilmesi, bölgesel krizlerin çözümü için işbirliği ve terörle ortak mücadele edilmesi için çağrıda bulunduğunu da vurguladı.

İbrahim Kalın,

trt/aa

Surette: Týrkiya Preziydenti apparatynyng baspasóz hatshysy Ibrahim Qalyng myrza Erdoghannyng Putinge jazghan haty turaly qysqasha týsinderme jasady. Týsindime sózding maghynasy bylay: «Qaza tapqan orys úshqyshtyng otbasynyng qayghysyn bólisetinimdi taghy bir mәrte bildirip, kónil aitamyn. Ayypqa búiyrmasyn» degendi aitty.

Abai.kz