Týrkiyagha barghan saparymyzdan kýn sayynghy kezdesuden kóp oy týidik. Bauyrlas elge tәjiriybe almasugha barghan delegasiyany әueli Din isteri ministri, professor Mehmet Górmez qabyldady. Jaqsy oilar, jyly pikirler, úlaghatty úsynystar aityldy.

Josparly kezdesuimiz Qajylyq departamentinde jalghasty. Departament diyrektory Remzy Birjan myrza bizge oisalar jaghdaydy bayandap berdi.

Týrkiya, Malayziya syndy músylman memleketterinde qajylyqqa baratyndar aldyn ala kezekke túratynyn biletinbiz. Alayda Týrkiyada paryzyn óteushiler sany 2 milliongha jetip qaldy degen sózdi estigende bizding týr-әlpetimiz «týsiniksiz» kýy keshkendey boldy-au, sirә. Búghan quanghan dúrys pa, әlde kýrsinu kerek pe? «Tandau» – óz erkinizde?..

Saud Arabiya Koroldigi Qajylyq ministrligi erejege say, әrbir músylman memleketindegi halyq sanyna oray, jalpy kórsetkishting 5-10 payyzyna oryn (kvota) bóledi. Týrkiyada adam sany 77 millionnan asady. Berilgen oryn – 71 myn. 1 mln. 700 myng músylmannyng ishinen qajylyqqa baratyn 71 myng adam qalay tandalady? Búl súraghymyzgha Remzy Birjan bylay jauap berdi:

«Ádildik bolu ýshin jerebe jýiesin engizdik. Mәselen, jerebede sizding atynyz 9 jyl qatarynan shyqpady dep esepteyik. Alayda 9 jyl óz kezegin kýtken kisining aty-jónin arnayy aqparattyq bazagha engizemiz. Sóitip, jerebede onyng aty alghashqy topta bolady. Demek, oghan mýmkindik kóbirek beriledi. Múnyng syry nede? Biz adamdardyng qajylyqqa degen saghynyshynyng bir sәtke bolsyn toqtap qalmauyn qalaymyz. Osy jylda tizimge ilinbey qalghan kisi kelesi jyly ýlken ýmitpen Allagha dúgha jasap, imanyn kýsheytip, ózin әrqashan úly sapargha dayyndap jýredi. Qajylyqqa degen qúshtarlyq eshqashan toqtamauy qajet. Sonda ghana onyng qadiri men qasiyeti artady. Adam paryzyn óteu ýshin oghan jyldar boyy dayyndalady. Mәselen, Malayziyada bir adam óz kezegin 30 jyl kýtedi. Búl úzaq merzim kisining ýmitin ýzip jiberui mýmkin. Ýmiti ýzilgenning mazasyz kýy keshetini belgili. Al mazasyzdyqqa dushar bolghan adam imanyn әlsiretip aluy yqtimal. Sondyqtan pendening jýreginde qasiyetti Mekke men Mәdina qalalaryna degen saghynysh, arman әrdayym asqaqtap túruy tiyis. Biz osyghan kóbirek kónil bólip otyrmyz».

80 milliongha juyq halqy bar Týrkiya ýshin 1 mln. 700 myng adamnyng qajylyqqa kezekke túruy zandy emes pe dep oy týidik. Bir jaghynan búl jaytty jaqsylyqqa baladyq. Músylmandyqtyng damyp jatqan kórinisi dep baghamdadyq. 

Kezegin saryla kýtken qarttardyng kýiin oilaghanda... ózimizding qazirgi jaghdayymyzgha shýkir etip, tәube jasadyq. Qarjylyq mýmkindigi bolghan músylman ýshin ómirinde bir ret qajylyghyn óteu – paryz. Bizde ómirinde bir emes, birneshe ret qajylyqqa barghan adamdar kezdesedi. Áriyne, qajylyqqa degen ýzdiksiz qúshtarlyqqa eshkim tosqauyl bolmaydy. Búl – bizdegi mýmkindikting mol ekenin aighaqtaydy.

Allagha shýkir, bizding elde qajylyqqa niyet bildirgen adam eshqanday kezekke túrmastan paryzyn ótey alady. Onyng ýstine ótken jyldan bastap Almatydan Mәdina, Jidda qalalaryna tikeley reys ashyldy. Tikeley reys tiyimdiligin kórsetti. Endi Diny basqarmanyng kónil bólip, basymdyq berip otyrghan baghyty – qajylyq saparynyng sapasyn arttyryp, ózindik mәdeniyetin qalyptastyru.

Juyrda naib mýfty Serikbay qajy Oraz aqparat qúraldaryna bergen bir súhbatynda: «Qajylyq – Islamdaghy bes paryzdyng biri, úly qúlshylyq. Osyny úmytpauymyz qajet. Qajylyq – turistik sapar emes. Ony turizmmen salystyru dúrys emes. Halyq qajylyqtyng qadirin bilse deymiz. Týrkiya syndy keybir músylman elderinde adamdar qajylyqqa baru ýshin birneshe jyl óz kezegin kýtedi...» dep atap ótken edi.

Bauyrlas eldegi bir sәttik kezdesu bargha qanaghat etudi taghy bir ret eske týsirdi. Islam ghúlamalarynyng aituynsha, qanaghatshyldyq arqyly adam jýregine Allagha degen iman túraqtaydy. Allanyng әr nәrsege ólshem qoyghanyna shyn jýrekpen sengen kisi qolynda týk bolmasa da, Jaratushynyng razylyghy ýshin bardyng baghasyn bilip, qanaghat tútady.      

Aghabek QONARBAYÚLY, QMDB Baspasóz bólimining mengerushisi  

Abai.kz