Sonymen 2016 jylghy Nobeli әdebiyet syilyghynyng iyegeri de anyqtaldy. Ol – AQSh әnshisi, muzykanyty - Bob Dylan. 

Búl syilyqty AQSh-tyng әdebiyet salasy 1993 jyldan beri kýtip kelgeni belgili. Osy aralyqta «Nege AQSh әdebiyeti Nobeli syilyghynan qaghyldy?» degen súraq jiyi-jii kóterildi. Shved әdebiyet akademiyasynyng atyna da biraz sóz aityldy. Shvedter de qarap qalghan joq. Olar: AQSh әdebiyeti әlem әdebiyetimen aralaspaydy, ózge júrtty audarmaydy, basqalardyng әdebiyetin kóp bile bermeydi, olar túiqtalyp qaldy...» - dedi. Dese de osy jyldarda AQSh-tyq Philip Roth, Joyce Carol Oates, Don Delillo syndy qalamgerler syilyqqa ýmitkerler tizimdigining basynda túrdy. Biraq, songhy nәtiyjede jogharydaghy mýiizi qaraghayday avtorlardyng biri emes, әnshi, sazger - Bob Dylan AQSh әdebiyetining býgingi ókili retinde tandaldy. 

Tandau nege búlay týsti? - degen súraqtyng tuatyny belgili. Meninshe, búghan tómendegidey birneshe sebep yqpal etken boluy mýmkin. 

Aldymen, AQSh memleket retinde tarihy úzaq emes. Soghan sәikes onyng mәdeniyeti de anau Europa elderine salystyrghanda kenjeleu damyghan dep qaralady. Mәdeniyetting bir kórinisi tarih ta jatyr. Ótken ghasyrda AQSh әdebiyeti Ernest Miller Hemingway, William Faulkner, Saul Bellow, Issac Bashevis Singer, Toni Morrison, t.b. jazushylardyng enbegimen әdebiyettegi óz tarihyn týgendep tastady deuge de bolady. Sodan keyingi jyldarda AQSh әdebiyeti Europalyqtar aitpaqshy «ózimen-ózi» bolyp ketti. Tarih pen mәdeniyet túrghysynan әlem әdebiyetine jogharydaghy avtorlarday yqpaldy shygharma bere alghan joq. Onyng ornyna AQSh-tyng býgingi mәdeniyeti men qoghamy Sidney Sheldon, Dan Brown, Stephen Edwin King, t.b. avtorlar jazghan shygharadaghy qoghamgha barynsha jaqyndady. Ras, Philip Roth, Joyce Carol Oates, Don Delillo-tyng qay-qaysysy da myqty jazushy. Biraq, adamzattyng tarihy men mәdeniyeti túrghysynan olardyng qay birine Nobeli syilyghyn beru eshteneni ózgertpeydi: ol myqtaghanda júrtty postmodernistik AQSh qoghamyna nazar audartudan ary aspauy mýmkin. Endeshe AQSh-qa qatysty bolsa, býgin kimdi tandau kerek? Mine, búl Shved әdebiyet akademiyasynyng songhy keshikken bir aptada sheshuge tiyisti týiinshegi bolghan týri bar. Olar aqyrghy esepte - Bob Dylan-dy tandady. Búlay bolatyny atalghan әnshi-muzykanyt jogharydaghy auyr jazatyndar men jenil jazatyndardy bir shetke syryp qoyyp AQSh-tyng ótken elu jyldyq tarihyna, qoghamyna tike qaraugha mýmkindik beretin túlgha bolyp otyr. Onyng ómiri men ónerine nazar salsaq osyny aighaqtaydy. Onyng ýstine búl әnshi-muzykanyttyng ónerdegi shyqqan biyigi tap-taza AQSh-tyq erekshelik alady. Ony tandaghanda AQSh-tyng әdebiyet salasy bolsyn, basqasy bolsyn, auzyna qúm qúiylady. «Bizge bermedin!» - dep aita almaydy. Shyndyghyna kelgende Bob Dylan AQSh-tyng býgingi mәdeniyeti men qoghamyna keremet ókil bola alatyn óner iyesi! Sondyqtan 2016 jylghy Nobeli syilyghyn AQSh-qa beru arqyly Shved әdebiyet akademiyasy kýlli әlemge ózining býgingi AQSh qoghamy men mәdeniyeti turaly ózining týsinigi men baghasyn aitty deuge bolady.

Ardaq Núrghazy

Facebook-tegi paraqshasynan