سونىمەن 2016 جىلعى نوبەل ادەبيەت سىيلىعىنىڭ يەگەرى دە انىقتالدى. ول – اقش ءانشىسى، مۋزىكانىتى - Bob Dylan. 

بۇل سىيلىقتى اقش-تىڭ ادەبيەت سالاسى 1993 جىلدان بەرى كۇتىپ كەلگەنى بەلگىلى. وسى ارالىقتا «نەگە اقش ادەبيەتى نوبەل سىيلىعىنان قاعىلدى؟» دەگەن سۇراق ءجيى-ءجيى كوتەرىلدى. شۆەد ادەبيەت اكادەمياسىنىڭ اتىنا دا ءبىراز ءسوز ايتىلدى. شۆەدتەر دە قاراپ قالعان جوق. ولار: اقش ادەبيەتى الەم ادەبيەتىمەن ارالاسپايدى، وزگە جۇرتتى اۋدارمايدى، باسقالاردىڭ ادەبيەتىن كوپ بىلە بەرمەيدى، ولار تۇيقتالىپ قالدى...» - دەدى. دەسە دە وسى جىلداردا اقش-تىق Philip Roth, Joyce Carol Oates, Don Delillo سىندى قالامگەرلەر سىيلىققا ۇمىتكەرلەر تىزىمدىگىنىڭ باسىندا تۇردى. بىراق، سوڭعى ناتيجەدە جوعارىداعى ءمۇيىزى قاراعايداي اۆتورلاردىڭ ءبىرى ەمەس، ءانشى، سازگەر - Bob Dylan اقش ادەبيەتىنىڭ بۇگىنگى وكىلى رەتىندە تاڭدالدى. 

تاڭداۋ نەگە بۇلاي ءتۇستى؟ - دەگەن سۇراقتىڭ تۋاتىنى بەلگىلى. مەنىڭشە، بۇعان تومەندەگىدەي بىرنەشە سەبەپ ىقپال ەتكەن بولۋى مۇمكىن. 

الدىمەن، اقش مەملەكەت رەتىندە تاريحى ۇزاق ەمەس. سوعان سايكەس ونىڭ مادەنيەتى دە اناۋ ەۋروپا ەلدەرىنە سالىستىرعاندا كەنجەلەۋ دامىعان دەپ قارالادى. مادەنيەتتىڭ ءبىر كورىنىسى تاريح تا جاتىر. وتكەن عاسىردا اقش ادەبيەتى Ernest Miller Hemingway, William Faulkner, Saul Bellow, Issac Bashevis Singer, Toni Morrison, ت.ب. جازۋشىلاردىڭ ەڭبەگىمەن ادەبيەتتەگى ءوز تاريحىن تۇگەندەپ تاستادى دەۋگە دە بولادى. سودان كەيىنگى جىلداردا اقش ادەبيەتى ەۋروپالىقتار ايتپاقشى «وزىمەن-ءوزى» بولىپ كەتتى. تاريح پەن مادەنيەت تۇرعىسىنان الەم ادەبيەتىنە جوعارىداعى اۆتورلارداي ىقپالدى شىعارما بەرە العان جوق. ونىڭ ورنىنا اقش-تىڭ بۇگىنگى مادەنيەتى مەن قوعامى Sidney Sheldon, Dan Brown, Stephen Edwin King, ت.ب. اۆتورلار جازعان شىعاراداعى قوعامعا بارىنشا جاقىندادى. راس، Philip Roth, Joyce Carol Oates, Don Delillo-تىڭ قاي-قايسىسى دا مىقتى جازۋشى. بىراق، ادامزاتتىڭ تاريحى مەن مادەنيەتى تۇرعىسىنان ولاردىڭ قاي بىرىنە نوبەل سىيلىعىن بەرۋ ەشتەڭەنى وزگەرتپەيدى: ول مىقتاعاندا جۇرتتى پوستمودەرنيستىك اقش قوعامىنا نازار اۋدارتۋدان ارى اسپاۋى مۇمكىن. ەندەشە اقش-قا قاتىستى بولسا، بۇگىن كىمدى تاڭداۋ كەرەك؟ مىنە، بۇل شۆەد ادەبيەت اكادەمياسىنىڭ سوڭعى كەشىككەن ءبىر اپتادا شەشۋگە ءتيىستى تۇيىنشەگى بولعان ءتۇرى بار. ولار اقىرعى ەسەپتە - Bob Dylan-دى تاڭدادى. بۇلاي بولاتىنى اتالعان ءانشى-مۋزىكانىت جوعارىداعى اۋىر جازاتىندار مەن جەڭىل جازاتىنداردى ءبىر شەتكە سىرىپ قويىپ اقش-تىڭ وتكەن ەلۋ جىلدىق تاريحىنا، قوعامىنا تىكە قاراۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن تۇلعا بولىپ وتىر. ونىڭ ءومىرى مەن ونەرىنە نازار سالساق وسىنى ايعاقتايدى. ونىڭ ۇستىنە بۇل ءانشى-مۋزىكانىتتىڭ ونەردەگى شىققان بيىگى تاپ-تازا اقش-تىق ەرەكشەلىك الادى. ونى تاڭداعاندا اقش-تىڭ ادەبيەت سالاسى بولسىن، باسقاسى بولسىن، اۋزىنا قۇم قۇيىلادى. «بىزگە بەرمەدىڭ!» - دەپ ايتا المايدى. شىندىعىنا كەلگەندە Bob Dylan اقش-تىڭ بۇگىنگى مادەنيەتى مەن قوعامىنا كەرەمەت وكىل بولا الاتىن ونەر يەسى! سوندىقتان 2016 جىلعى نوبەل سىيلىعىن اقش-قا بەرۋ ارقىلى شۆەد ادەبيەت اكادەمياسى كۇللى الەمگە ءوزىنىڭ بۇگىنگى اقش قوعامى مەن مادەنيەتى تۋرالى ءوزىنىڭ تۇسىنىگى مەن باعاسىن ايتتى دەۋگە بولادى.

ارداق نۇرعازى

Facebook-تەگى پاراقشاسىنان