Júma, 27 Qyrkýiek 2024
Qogham 6592 0 pikir 2 Qazan, 2016 saghat 12:24

ÚLTTYQ KÓShI-QON KÝNI BELGILENSE...

Azattyqqa bet alghan kezennen bastap Túnghysh Preziydentimiz Núrsúltan Nazarbaevtyng Jarlyghymen býgingi Úly Dala elining irgetasyn nyghaytugha baghyttalghan aituly sheshimder qabyldana bastady. Solardyng eng bastylarynyng biri – Elbasymyzdyng shette taryday shashyrap jýrgen qandastarymyzdy atajúrtqa shaqyryp, qonystandyrugha arnalghan kóshi-qon turaly jarlyghy.

Elbasy Núrsúltan Nazarbaev­tyng alysta jýrgen aghayyndy Atajúrt­qa shaqyru turaly batyl әri tarihy sheshimining arqasynda kóshi-qon mәselesi memleketimizding strategiyalyq basym baghytyna ainaldy. Elimizge shiyrek ghasyrgha juyq uaqyt ishinde bir milliongha juyq qazaq kelip qosyldy. Ótken jyly 24 qarashada «Halyqtyng kóshi-qony turaly» Zanyna ózgertuler men tolyqtyrular engizilip, qayta qabyldandy.

Elbasymyzdyng Qazaqstan tәuel­sizdigin jariyalaghannan keyin on bes kýn ótkende, naqtylap aitsaq, 1991 jyly 31 jeltoqsanda «Qazaq radiosynan» shettegi qazaqtargha joldaghan, ertesine «Egemendi Qazaqstan» gaze­tine basylghan «Qymbatty otandas­tar! Ejelgi atamekeninen jyraqtap qalghan sizderdi keshegi kýnge deyin ata-baba jerine qaytyp kele alamyz ba degen súraqtyng alandatyp kelgenin men jaqsy bilemin. «Tughan jerding týtini de ystyq» deydi halqymyz. Qandas bauyrlarymyzdy bayyrghy ataqonysyna tartu maqsatynda adam pravosy turaly elaralyq erejelerdi basshylyqqa ala otyryp, Qazaqstan Ýkimeti «Basqa respublikalardan jәne shetelderden selolyq jerlerde júmys isteuge tilek bildirushi bayyrghy últ adamdaryn Qazaqstanda qonystandyru tәrtibi men sharttary turaly» arnayy qauly qabyldady. Sondyqtan atamekenge kelemin deushi aghayyndargha jol ashyq. Ata-baba әruaghy aldarynyzdan jarylqasyn!» degen «Alysta jýrgen aghayyndargha aq tilek» atty ataqty Joldauyn qazaq kóshin bastaudyng alghashqy sheshimi dep jýrgenbiz. Sóitsek, olay emes eken. Túnghysh Preziydentimiz tәuelsizdikti jariyalaudan bir aigha juyq búryn Qazaq KSR Ministrler Kenesine 1991 jylghy 18 qarashada «Basqa respublikalardan jәne shetelderden selolyq jerlerde júmys isteuge tilek bildirushi bayyrghy últ adamdaryn Qazaq KSR-inde qonystandyru tәrtibi men sharttary turaly» №711 qauly shyghartyp qoyghan eken.

20 tarmaqtan túratyn ol qaulyda basqa respublikalardan jәne shetelderden Qazaqstannyng auyldy jerlerine júmys isteuge tilek bil­dirushi bayyrghy últ adamdaryn Qazaq KSR-ine qalay әkeluding tetikteri men joldary, auyldy jerge kóship kelgen song olardy qújat­tandyru, sonday-aq әleumettik, dәri­ger­lik, bilim beru, túrghyn ýi, jana ortagha beyim­deu syndy tolyp jatqan mәse­leler boyynsha jenildikter men kómek­ter úsynu egjey-tegjeyli qaras­tyrylghan. Mysaly, qaulynyng 5-tarmaghynda «Halyq deputattary jer­gilikti kenesterining at­qaru komiy­tetterine, agroónerkәsip keshenining kәsiporyndary men úiymdaryna basqa respublikalardan jәne shetelderden qonys audarghan bayyrghy últ adamdaryn túrghyn-jaymen qam­tamasyz etu maqsatynda jekelegen azamattardyng respublikadan ketui nәtiyjesinde bosaghan ýilerdi nemese pәterlerdi satyp alu úsynylsyn» delinipti.

Demek, tәuelsiz Qazaqstan ýshin sol «Azamattyq qújattandyru turaly» №711 qauly shygharylghan 18 qarasha óte manyzdy tarihy kýn dep eseptelui tiyis. Óitkeni, bes qúr­lyqqa taryday shashyrap ketken qandastarymyzdyng basynyng óz Otanynda birigui osy kýnnen bas­taldy.

Sonday-aq, búl qaulynyng 1997 jyly 13 jeltoqsanda túnghysh ret qazaq tilinde qabyldanghan, 2011 jyly 22 shildede, 2013 jyl 15 jeltoqsanda jәne 2015 jyly 24 qarashada Parla­mentte ýsh ret ózgerister men tolyq­tyrular engizilip, qazir qoldanystaghy «Halyqtyng kóshi-qony turaly» Zandy týzuge týp negiz bolghanyn da aita ketuimiz kerek.

Mine, sodan beri Alatau men Saryar­qany betke alghan Qazaq kóshi tolastaghan emes. Elbasy búl jetis­­tikti «Biz 1 million aghayyn­dy elge qaytardyq!» dep ýnemi maq­ta­nyshpen aityp keledi. Qazir sol qandastarymyz ósip-ónip, úrpaghymen 1,5 millionnan asyp ketti. Tәuelsizdik alghangha deyin Qazaqstanda qazaqtardyng sany 40 payyzgha jeter-jetpes qana bolsa, qazir 70 payyzgha jetti. Sonyng bir bóligi, әriyne, shetten kelgen aghayyn­nyng ýlesinde.

2015 jylghy 15 jeltoqsanda jurnalisterge bergen súhbatynda Preziydent: «Ol sayasat ózgermeydi. Bizge qaytyp kelemin degen aghayyngha – qazaqtargha esik ashyq. Ár uaqytta kelip, ózderi ornalassyn. Jaghdayyn jasaymyz!» dep shegelep túryp aitty.

Biyl – Tәuelsizdikting 25 jyldy­ghy. Sonymen birge, aldaghy 18 qarasha­da №711 qauly shyqqaly da 25 jyl bolady. Úly toydyng ayasynda Qazaq kóshining de shiyrek ghasyrlyq qua­nyshy maqtanyshpen atap ótiletini sózsiz. Osy qarsanda Ýkimet «Qazaq­stan Respublikasyndaghy merekeler tur­aly» 2001 jylghy 13 jeltoq­san­daghy №267-II Zannyng 3-babyna tolyqtyru engizip, 18 qarashany «Últtyq kóshi-qon kýni» etip bekitse, núr ýstine núr bolmaq.

 Auyt MÚQIYBEK

"Egemen Qazaqstan" gazeti

0 pikir

Ýzdik materialdar

Alashorda

IYdey Alasha y sovremennyy Kazahstan

Kerimsal Jubatkanov 2562