Ótkende belgili sayasattanushy Aydos Sarym  Ishki ister ministrligining derekterine sýienip, 2016 jyldyng jarty jylynda elimizden 16 742 adam kóship ketkenin jazghan bolatyn. 

Qazaqstandy artta qaldyryp, óz atamekenine asyqqandardyng basym bóligi orystar eken. Reseyge qonys audarghan azamattardyng naqty sany -  14 512 adam.

Aymaqtar boyynsha qaraytyn bolsaq, eng kóp adam soltýstik oblystardan ketken. Kóshting basyn Qaraghandy oblysy bastap túr. Olardyng qarasy  – 2890 adam. Qostanaydan – 2413, Pavlodardan – 2222,  Almatydan - 1640, Shyghys Qazaqstan oblysynan – 1536, Soltýstikten Qazaqstan oblysynan –1334, Aqmoladan – 1192, Batystan – 931 adam syrtqa qonys audarghan. 

Áriyne, búl ókinetin jaghday emes. Sebebi, Mәngilik El bolu jolyn tandaghan Qazaqstanmen bolashaghyn baylanystyra almaytyn әr azamattyng joly ashyq.

Jarty jylda 16 mynnan asa ózge tildi azamat elden ketip otyrsa, aldaghy on shaqty jylda Qazaqstan últtyq memleketke ainalatynyna eshkim dau aita qoymas.

Shyndyghyn aitayyq, orysy bar, basqasy bar, ózge diaspora ókilderi Qazaqstannan ketpegenning ózinde ishki ósim arqyly búl memlekette qazaq tildilerding ýstemdik qúratyny anyq bayqala bastady. Biylik qansha jerden mektepterdi ýshtildi etip, resmy tildi saqtap qalu ýshin myng aila tapsa da, «kóp qorqytady, tereng batyrady».

Múny bizding sheneunikter әli týsine almay otyr. Al, ózge diasporalar bayaghyda-aq týsindi. Týsindi de, auzynan aq may tógilip otyrsa da, erte qam jasap, tarihy Otandaryna qonys audaryp jatyr. Al, qalyp ketkenderi birte-birte qazaq tilin ýirenip, osy memleketke óz taghdyryn tapsyrmaqshy. Olar ózderining qúqyghyn memleket qúraushy últtyng qúqyghynan joghary qoymaydy.

Ras. Taghdyrdyng tәlkegimen elimizge keldi. Ósti, óndi. Qazaqtyng alaqanynda erkelep ghúmyr keshti. Qoynauy baylyqqa toly jerimizdi bizben birge tel emdi. Qara qazaq qara nan tappay otyrghanda jyrghap ómir sýrdi. Endi zaman ózgerdi. Qazaq – bodan el emes. Bodan bolmaghandyqtan da óz últtyq memleketin qúryp, joghalghanyn tabugha tiyisti. Múny týsinbeytin sheneunikterden basqa taghy bir top bar. Ol elimizdegi – «qara orystar». "Atan týie aunaghan jerde týk qalady".

Sol "týk" Reseyge barsa orys bola almaydy, elde qalyp qazaq bola almaydy. Sosyn, damuy qarqyn alghan últtyq sanany keri tartyp, el arasyn býldirumen ainalysady. Oljas Sýleymenov sekildi «orysshyl» túlghalardy ózderine tartyp, әr nәrsege Reseydi mysalgha keltirip, sayasattyng betin qazaqtargha búrghyzbau ýshin baryn salady. Endigi kýresimiz sol «qara orystarmen» bolatyny anyq. Olar az sandy bola otyryp, býkil qazaqty "qara orys" jasau ýshin kýresetin bolady.

Ketip jatqan qauym artyna «qara orystardy» qaldyryp bara jatqany ghana ókinishti. Olardy da ózderimen birge ala ketse ghoy, qazaqtyng taqiyasy qisayyp qalmas edi.

Shәriphan Qaysar

Abai.kz