Eldegi kelensiz jaghdaylardyng betin ashyp, әdilettilikting jolyn súrap, preziydent Núrsúltan Nazarbaevqa 1989 jyldan beri 42 hat jazyp, endigi 43-hatty bireulerge jazdyryp otyrghan – 95 jasqa ayaq basqan qart, mýgedek әje dep bilinizder.

Enbek kitapshama jazylghan mәlimetter boyynsha, 41 jyl enbek etippin, kadr bólimi qyzmetkerlerining salaqtyghynan tórt-bes jyldyq enbekaqym jazylmay qalypty. Ótken ghasyrdyng 60-jyldary Ontýstik Qazaqstan Ólkelik oqu bóliminde qyzmette jýrip, kólik apatyna úshyradym. Tәshkent, Shymkent qalalaryndaghy auruhanalarda ailap jatyp, 1962 jyly ekinshi toptaghy enbek mýgedegi boldym. Zeynetaqymdy dúrys alyp otyrmyn. Mening kóterip otyrghan mәselem – «VTEK» tekseru qújattary boyynsha, kózimning kórmeuine baylanysty, II sanattaghy enbek mýgedegine tólenetin qosymsha aqyny zandy týrde qúptalghan zeynetaqymen birge tóleu tәrtibine qatysty әdiletsizdik. Sondaghy kózimning kórmeuine baylanysty enbekke jaramsyzdyghyma belgilengen qosymsha tólem – 1162 tenge. Jogharyda otyrghan basshylar sol zandy aqymnyng tólenuin oryndatugha nege әlsiz? Osy jaghdaydy tekserip, әdilettilikti ornatuy tiyis organdar mening hatymnyng basyndaghy «95 jastaghy mýgedek» degen sózdi oqidy da, «aljy bastaghan, demek, oghan zeynetaqysyn kóbeytu ne kerek» deydi de, ýkimetting zeynetkerlerge shygharghan qauly-qararlaryn tizbektep, paraq-paraq hat jazady da, oghan qanaghattanbaghan jaghdayda «sotqa jýgininiz» degen jattandy jauappen ayaqtaydy.

Zangerler men tekserushi myrzanyng da sauaty nashar ekenin 95-tegi «aljyghan әje» bylaysha týsindirgenin aiyp etpessizder: Preziydent әkimshiligi, ýkimet basshylary, Bas prokuratura mening joldaghan aryzyma bergen jauabyn Shymkenttegi oblystyq әleumettik qamsyzdandyru departamentine jiberip otyrdy. Enbek ministrining orynbasary bolghan V.Romanov pen oblystyq enbekti qorghau basqarmasynyng bastyghy E. Mahatovtyn, OQO boyynsha departamentting búrynghy basshylary B.Syzdyqov jәne V. Daronin myrzalardyng memleket qaulysyna sýienip, tekseru komissiyasyn qúryp, onyng qorytyndysyn jәne «mindetti týrde tólenu kerek» dep qoltanba soqqan jauaby da kýni býginge deyin oryndalghan joq. Otyz jylgha juyq uaqytta әdildikke qol jetkizuge zaryghudamyn. Mening súrap otyrghanym – manday terim men taban aqym emes pe?

Tekseruding qorytyndysynyng zandy qújattary boyynsha, 32 000 tenge alyp jýrsem, ótken jyly OQO Enbekti qorghau departamenti «qatelesip, sizge artyq aqsha tóleppiz, endi jýz myndy qaytaryp alamyz, әzirshe pensiyanyzdy jibermeymiz» dep, bas buhgalter qonyrau shaldy. Osynday súmdyqqa ne deuge bolady? Zanda osynday óreskeldik bar ma? Men eshkimge de artyq aqsha tóle dep ótinish jazghan joqpyn ghoy.

Prokuror myrzalar, tekseruding zandy týri bylaysha bolady: eki jaqty mekemening vedomostaryn salystyru arqyly tekseru jasaydy. Mine, osy jolmen teksersenizder, eki dýniyede de qatelespeysizder. Ótken jyly OQO Enbekti qorghau departamentinde maghan aqsha audaryp jýrgen kassir әr ay sayyn tiyesili aqshany jiberedi. Jónin súrasam, «men qatelesippin» deydi. Al qatesin týzetip, qaytadan mening aqymdy jinaqtap tólemeydi. Tipti «Qazposhta» basshylarynyng biri bolghan Syiyrbaevtyng ózi «keshirim súrap», hat jiberdi. Ol da ótkinshi ghana jauap bolyp shyqty.

Jaghday bәribir bayaghysha bolyp jalghasa berdi. Men de lajsyz býginge deyin shydaudamyn. Bas prokurordan kelgen hatta OQO әkimshiligindegi qújattar arhivte saqtalmaghandyqtan, mәlimet tolyq bolmady dep jazypty. Sol qújattardyng mendegi týpnúsqasy dәlel emes pe? Nege qaperge almady? Demek, tekseruding mәni-maghynasy joq ekendigin týsindim. Men onday arhivterdi tekser dep ótingem joq, tek qana 1989 jylghy «VTEK»-ting zandy qújaty boyynsha tólem aqymdy talap etudemin ghoy. Ýkimetting shygharghan qaulysyn tómendegiler týsinbeytin kezenge tap boldyq. Qaulyny sotqa joldap, zeynetaqygha qosymsha tólemdi daulau kerek degen sauatsyzdyqqa jol berip, preziydent qol qoyghan, parlament maqúldaghan qauly sotta qaralmaytynyn bilmeytin sauatsyzdargha ne deuge bolady?

Preziydentting halyqtan keletin myndaghan hattardy oqugha uaqyty az ekendigin men jaqsy bilemin. Men eki diplomnyng iyesimin, sauattymyn da, ózgelerge de shamaly bolsa da, sabaq bolsynshy dep, әri preziydentting qúlaghyna jetsin degen ýmitpen endi «DAT» arqyly hat joldap otyrmyn.

Otbasymda 5 adam bir kýnde kólik apatynan qaytys boldy. Olardy jalghyz ózim jerledim. Maghan qaraytyn jalghyz qyzym Vasiliya bes qappen kelgen ólikterdi kórip, әsirese kelinim Ghaliyanyng basy bólek qaptan úshyp týskende, jyndanyp ketip, qazir psihdispanserde jatyr. Maghan qaraytyn adam joq.

Osy hattan keyin de jalghyz ótinishim: preziydent Nazarbaev zeynetaqyma qosymsha «kózi kórmeytini ýshin» degen 1989 jyldan bergi aqymdy týgel tólemey otyrghandardy tәrtipke shaqyryp, ótinishimdi qanaghattandyrady degen oidamyn.

Olay bolmaghan kýnde mening hatyma jauap ta jazbanyzdar, men býgingi lauazymdy basshylardan zandylyq sheshim kýtpeymin. Basqasha jauaptarynyzdy oqyghym kelmeydi! Men 95-ke kelsem de, tiyesili aqymdy almayynsha ólmeymin.

Dәmen ÝSEMBEKOVA, qart әje

Almaty qalasy

«Obshestvennaya pozisiya»

(proekt «DAT» №10-11 (375) ot 16 marta 2017 g.