«Stratfor» sayasy saraptamalyq kompaniyasy әlemdi sayasy jәne ekonomikalyq baghyttan ýlken  ózgeris kýtip túrghanyn sóz etip, aldaghy on jyldyqqa 11 joramal jasady. Atalghan kompaniya boljamyna AQSh-tyng ózi әlemdegi qaqtyghystardan boyyn aulaqqa salyp jatqanyn negiz etedi. nv.ua sayty audaryp basqan materialda, әlemde ómir sýru qauipti bola týsetinin, AQSh shyn mәninde әlsirey bastaghanyn, al, basqa da alpauyt elderde haos bastalyp, qúldyrau jýretini jazylghan.

1. Reseyding kýireui. Sanksiyalar men múnay baghasynyng tómendeui, rublding qúnsyzdanuy, qorghanys shyghynynyng artuy men ishki qarsylyqtardyng órshy týsui Kremlding Reseydi alpauyt elder qatarynda ústap túruyna mýmkindik bermeydi. Resey Federasiyasy birneshe bólikke bólinbeydi, biraq Mәskeu aimaqtarda biylik ókilettigin joghaltady.

2. AQSh yadrolyq quatyn arttyryp jatyr. Eger Reseyde ydyrau men bólshektenu bolsa, Reseyding yadrolyq infraqúrylymy men geografiyalyq kenistigindegi shashyranqylyq tipti ýlken zaualgha әkep soghuy mýmkin. Búnday jaghdayda tuyndaghan yadrolyq qaru, uran qoymalaryn qorghau jәne tasymaldau jýiesin qorghau ýshin AQSh-tyng arnayy kýshterdi júmyldyruyna tura keledi.

3. Germaniyada problemalar tuyndaydy. Euroaymaqtaghy daghdarys pen ózara senimsizdikterden Germaniyanyng maqsatty әri jýieli eksporttyq ekonomikasy auyr zardap shegui mýmkin. Búl elding bolashaghynan ekonomikalyq auyr silkinisterdi kýtuge bolady.

4. Polisha Europanyng birden bir liyderine ainaluy әbden mýmkin. Búl el ekonomikalyq órleu men sayasy yqpaldy kenistikting ortalyghy bolady.

5. Europanyng ydyrauy. Europa ýshin birlikting ónirlik jәne últtyq aimaqtargha  ydyrap, búlynghyr sayasat pen ekonomikalyq kedergilerge tap bolatyn jaghymsyz elesi seziledi. Ol óz kezeginde, Batys Europa, Shyghys Europa, Skandinaviya jәne Britan araldary bolyp jaqyn qatynasy joq tórt bólikke  bólinui mýmkin.

6. Týrkiya men AQSh jaqyn odaqtasqa ainalady. Týrli betbúrystardan ótip jatqan Músylman elderinen Týrkiya aldynghy qatargha qol jetkizdi. Búl memleket óz shekarasyndaghy qaqtyghystargha aralasugha qazir de qúlyqsyz. Búnday beytaraptyq pen berik kýshining arqasynda Týrkiya AQSh-tyng tәuelsiz seriktesine ainaluy әbden mýmkin. Alayda, Týrkiya ýshin Armeniyada әskery bazasy bar agressor  Reseyden Qarateniz aimaghyndaghy potensialyn saqtap, basqa elderge qalqan bolu mindeti túr.

7. Qytay ýlken mәselelerge tap bolady. Ekonomikalyq ósimning bayaulauy halyqtyng biyleushi Kompartiyagha kónili tolmauyna jeteleui mýmkin. Partiya onday jaghdayda liyberaldyqqa barudyng ornyna ishki baqylaudy kýsheyte týsedi. Onyng sony jaqsylyqqa aparmaydy.  Sonymen qatar, Qytay tabysy el ishinde jәne halyqaralyq naryqtarda shektelip, geografiyalyq manyzyn joghaltady.

8. Japoniya Aziyanyng basty teniz derjavasyna ainalady. Importqa tәueldi búl el Qytaymen bәsekelestikke týsip, menshikti teniz joldaryn qorghaytyn bolady. Tokionyng ónirde biylikti kýsheytuden basqa joly joq. Sonday-aq, olardyng aldynda AQSh-tyng Japoniyagha qarsy ústanymyn әlsiretu mindeti de túr.

9. Ontýstik qytay tenizindegi araldar dauy kýshinde qaldy. Biraq, araldar jónindegi tartys әskery qaqtyghystar tudyrmaydy, búrynghyday, ózekti mәsele retinde jalghasty talqylana bermek. Resey keybir úsynystaryn algha qoyy mýmkin, ol uaqytta Qytay men Japoniya da óz úpayyn týgendeydi.

10. 16 miny Qytay. Qytay ekonomikasy ósimi bayaulap barady. Biraq óndiris dengeyi tómendemeydi. Búl basqa damu jolyndaghy memleketter ýshin qosymsha mýmkindikter tughyzady. Meksika, Nikaragua, Dominikan Respublikasy, Peru, Efiopiya, Uganda, Keniya, Tanzaniya, Bangladesh, Miyanma, Shriy-Lanka, Laos, Vietnam, Kambodja, Filippin jәne Indoneziya siyaqty elderde kóptegen júmys oryndary ashylady.

11. AQSh biyligi әlsirey týsetin bolady. Vashington әlemdik problemalardy sheshuge saqtyqpen qarap, liyderlik pozisiyasyn joghaltyp almaugha janyn salmaq. Búl әlemde biz mýlde kýtpegen ózgerister tughyzady. Shtattar ósip kele jatqan ekonomika, ishki energiya óndiru, eksportty azaytu  túrghysynda jahandyq daghdarystyng ózin ynghayly oqshaulau arqyly әlemning eng túraqty jәne quatty eli sezinui mýmkin.

Abai.kz