MAGhJAN JÚMABAEV. QAZAQ TILI
QAZAQ TILI
Kýsh kemidi, aibyndy tu qúlady,
Keshe batyr – býgin qorqaq, búghady.
Erikke úmtylghan úshqyr jany kisende
Qan suynghan, jýrek solghyn soghady.
Qyran qústy qos qanaty qyrqyldy,
Kýndey kýshti kýrkiregen el tyndy.
Asqar Altay — altyn ana este joq,
Batyr, handar — asqan jandar úmytyldy!
Erlik, eldik, birlik, qayrat, baq, ardyn, —
Jauyz taghdyr joydy bәrin ne bardyn...
Altyn Kýnnen baghasyz bir belgi bop,
Núrly júldyz, babam tili, sen qaldyn!
Jaryq kórmey jatsang da úzaq, ken-tilim,
Taza, teren, ótkir, kýshti, keng tilim,
Tarap ketken balalaryndy bauyryna
Aq qolynmen tarta alarsyng sen, tilim!
JER JÝZINE...
Jer jýzine er ataghym jayylghan,
Jan emespin ottan, sudan tayynghan.
Qayraty mol qandybalaq qyranmyn,
Kýn bolghan joq jaudan jýrek shayylghan.
Erkin yrghyp shyqqam asqar Altaygha,
Qyrda túryp sadaq tartqam Qytaygha.
Talay tayghaq, tar keshude taymaghan
Batyr jýrek, qayrat endi alday ma?!
Talmay, qaytpay qamal búzghan kemenger,
Arystangha qarsy úmtylghan mendey er.
Bir barqyldaq jalpyldaghan tóbetten
Qorqar bolsam, jútsyn meni qara jer!
MEN JASTARGhA SENEMIN
Arystanday aibatty,
Jolbarystay qayratty –
Qyranday kýshti qanatty.
Men jastargha senemin!
Kózderinde ot oinar,
Sózderinde jalyn bar,
Jannan qymbat olargha ar,
Men jastargha senemin!
Jas qyrandar – balapan,
Jayyp qanat úmtylghan.
Kózdegeni kók aspan.
Men jastargha senemin!
Júmsaq minez jibekter.
Sýttey taza jýrekter.
Qasiyetti tilekter –
Men jastargha senemin!
Tau suynday gýrilder,
Aybyndy alash elim der,
Altyn Arqa jerim der,
Men jastargha senemin!
Qaju bar ma túlpargha,
Talu bar ma súnqargha,
Iman kýshti olarda,
Men jastargha senemin!...
Alash aibyndy úrany,
Qasiyetti qúrany,
Alashtyng olar qúrbany,
Men jastargha senemin!
Men senemin jastargha.
Alash atyn aspangha
Shygharar olar bir tanda,
Men jastargha senemin!
SEN SÚLU
Bilem anyq: jangha jayly May súlu,
Jarq-jarq etken mayda nayzaghay súlu.
Qyzyqty orman, kónildi erkin keng dala,
Kýmis tabaq kókte jýzgen Ay súlu.
Keshki esken jibek, jyly jel súlu,
Hosh iyisti týrli-týsti gýl súlu.
Ádemi aspan – tóbedegi kók shatyr,
Asqar tauy, dariyasymen jer súlu.
Sylq-sylq kýlip syldyr qaqqan su súlu,
Kólge qonyp qanqyldaghan qu súlu.
Beyne ainaday jarqyraghan aidynnan
Kýn shygharda kóterilgen bu súlu.
Shanqay týste ótkir, altyn Kýn súlu,
Jymyndaghan júldyzdarmen týn súlu.
Tolyp jatyr týrli súlu dýniyede,
Bәrinen de maghan, sәulem, sen súlu!
JAUGhA TÝSKEN JANGhA
(M.D.-gha hat)
Damyl kórmey erte-kesh,
Júrttyng qamyn kóp jedin.
Bayladyng beldi, salyp kýsh,
Tynyshtyq jýzin kórmedin.
Jaghalastyng jaumenen,
“Bermeymin júrtym, janym”, – dep.
Alyspaq boldyng taumenen,
“Júrt ýshin tógem qanym”, – dep.
“Oyan! – deding júrtyna, –
Bas kóterip, tirlik qyl!”
Aqyl aittyng últyna:
“Tasta talas, birlik qyl!”
Bir sheshpeding belindi,
Júrt ýshin uayym-qayghy jep,
Saqtamaq bolyp elindi:
“Qara kýn alda, bekin”, – dep.
Menmensigen kýshti jau
Kózdep túrdy isindi.
Qoymady seni esen-sau,
Aldy qoldan kýshindi.
Qaranghy ýige qamady,
Meyirimsiz ónsheng tasbauyr.
Sorlygha Tәniri pana-dy,
Bolsa da beynet qansha auyr.
Qiyalgha eski bata ber,
Qayra ózindi, dәrmen ne?
Uayymsyz, oisyz jata ber,
Júrt ýshin týstin, arman ne?
Kózin ashyp, artynda
Júrtyng oilar: “Búl qalay?
Tayynba, qoryqpa, tartynba!” –
Deushi bolar birtalay.
Úmytpaghan óz últyn
Qayratty jas jigitter
Júrt ýshin salar mal-mýlkin,
Birin-biri ýgitter.
Ústasyn, japsyn, uayym joq:
“Qoymay qusa qorqaqty –
Batyr bolar” degen kóp,
Batyr ghyp, odan ne tapty?
Órnek bolar múnday is
Keyingi janghan jastargha.
Qayrattanyp, kýiip ish,
Azuyn shaynar qastargha.
Qaranghy bolsa qansha týn,
Júldyz sonsha jarqyrar.
Búlt bassa da Altyn kýn,
Bir shyghar, jerdi jaryq qylar.
Keleshek kýnde qaghazgha,
Altynmen jazar atyndy.
Qúshaqtap sýier, qaghazda
Kórse jazghan hatyndy.
Uayym-qayghy jútady,
Seni oilap, sorly júrt.
Andyghan jau útady,
Tәniri, sonyng týbin qúrt.
Saghan kók te tilektes,
Búralghan ónsheng nәzik bel,
Perishteler janynda!
Esh qayghyrma, raqat – anyq bil...
Meyirimi keng kýshti IYem,
Sorly júrtty ong basta.
Dúshpan – qúlash, biz – sýiem,
Raqmet úshqynyn tasta!
Kóbeysin elde qayratty er,
Júrt ýshin bolsyn qara ter.
Sorly júrtty bastasyn,
Jasaghan, soghan kómek ber!
TÚTQYN
(M.D.-gha hat)
Keudede – ot, ishte – jalyn, kózde – jas,
Kýni-týni qayghy jútqan sorly bas.
Saban tósek, dym, qaranghy jataghy,
Nany qara, shayy qara, qarny ash.
Kýn týsirmes meyirimi joq qara
Agharmay ma múnday ýide qara shash?
Janynda joq jany ashityn jaqyn jýz,
Tasbauyrlar ynghayyna qaramas.
Jaryq sәule – ne Ay, ne Kýn kórsetpes,
Jaqynynyng “Oy, bauyrymyn!” estirmes.
Is sanauly, sóz anduly, erik joq,
Óz qolymen únamdy ton pishtirmes.
Qayghylanba, sorly tútqyn, esh netpes,
Kýn batqanmen, tang atpaytyn týn jetpes.
Er jýrekti azamattyng basyna
Búl jalghanda neler kelip, ne ketpes?!
M.D. ABAQTYDAN ShYQQANDA
Zor quanysh — qara týn ótkenine,
Altyn tandy ashyq kýn jetkenine,
Qan aralas tógilgen kóp kóz jasty
Tәniri qabyl, meyirim ghyp, etkenine.
Erik qúsy qayta úshyp kelgenine,
Dushar bolmay dúshpannyng mergenine.
Qayta shyqty batqan Kýn,
núr shashyldy,
Myng shýkirlik Tәnirining bergenine.
Kýnning betin ejelden búlt jappaq,
Japsa da, úzaq túrmay, jónin tappaq.
Qayghy kórse, er jigit qayraty aspaq,
Qamshy tiyse, shyn jýirik ýdey shappaq.
Onnan esti jel biraz qyryn esken,
Song tusa da, ong tusa, qalmas kóshten.
Ótken iske – salauat, kýtip qaldyq
Ótkir qimyl, eski ýmit, jana kýshpen.
Abai.kz
