Qazir әlemning kóptegen elderi II Dýniyejýzilik soghystyng tarihyna qayta ýnilude. Búl prosess býgin bastalghan joq, KSRO qúlaghaly jalghasyp kele jatqan ýrdis. Jasyratyny joq, II Dýniyejýzilik soghys Kenestik Reseyding eng myqty iydeologiyalyq qúraldarynyng biri jәne biregeyi bolghan. Dәl sol KSRO-nyng qamytynan qútylghan elder eng birinshi bolyp II Dýniyejýzilik soghysqa qayta bagha bere bastady. Alayda,  búl mәseleni qazaq qoghamy shyndap talqylaghan emes. Biraq dәl qazir sonyng uaqyty kelgen siyaqty. Tóniregine yqpal etuge úmtylyp, agressorlyq pighyly órship bara jatqan Resey baspasózi býgin II jahan soghysyn ózining iydeologiyalyq qúraly retinde paydalanuda. Atalghan soghys ayasynda kórshi elde jýzdegen filimder týsirilip, is jýzinde búl soghysqa qayta bagha berilude. Nәtiyjesinde II Dýniyejýzilik soghystyng basty qaharmanyna orys halqy ainaldy. Eger KSRO zamanynda «Úly Otan soghysy» últtar dostyghyn nyghaytushy kýsh bolsa, qazir Reseyde orys últyn úlyqtaytyn qúralgha ainaldy. Sebebi, týsirilgen filimderding 99%-ynda tek orys últynyng ókili týsirilip, sonyng ghana erligi dәripteledi. Áriyne, búl Reseyding ishki sayasaty jәne bizding oghan qatysymyz joq, biraq eger qatysymyz joq bolsa, nege biz II Dýniyejýzi soghysyna Reseymen ýndes bagha beruge tiyispiz?!.  

Qazir tәuelsiz Qazaqstan atalghan soghysty iydeologiyalyq qúral retinde jastar tәrbiyesinde paydalanbaydy. Biraq, әrbir jyldyng 9 mamyr kýni bizding elding basshysy Mәskeuding paradyna qatysugha mindetti sekildi. Búl da bolsa Reseyding imperiyalyq sayasatynyng bir kórinisi.

Tariyhqa ýnilsek, I Dýniyejýzilik soghysqa qalyng qazaq Resey jaghynda qatyspaymyz dep kóteriliske shyqqan eken. Sonyng saldarynan qazaq 100 myndap qyryldy. Keyin KSRO qúramynda bolyp 1917-1921 jylghy qyrghynda 1,5 mln, 1928-1933 jylghy asharshylyqta mólshermen 40%-60%, 1937-38 jylghy zobalanda 100 myngha juyq halqynan aiyrylghan qazaq sodan keyingi II jahan soghysyna «otan qorghaymyn» dep óleng aityp qatysty degen ótirik bolar.

Jan basyna shaqqanda II Dýniyejýzilik soghysta eng kóp qyrghyngha úshyraghandardyng qataryndaghy qazaq halqy, әriyne, búl soghysty eshqashan úmytpaydy. Myndaghan qazaq batyrlary kórsetken eren erlik eshqashan úmytylmaydy jәne qazaqtyng jýreginde mәngige qalmaq. Keshegi Bauyrjan batyr, Talghat batyr, Áliya men Mәnshýk apalarymyzdyng qazaq dep soqqan jýregi, etken enbekteri qazaq arasynda myng jyldan keyin de dәriptelui kerek. Biraq ol Reseyding sayasatymen emes, qazaqtyng jeke últtyq kózqarasy men mýddesi túrghysynda dәriptelui qajet.

Qysqasy, Tәuelsiz Qazaqstanda  II Dýniyejýzilik soghysqa ózindik bagha berip, últtyq mýdde túrghysynan onyng tarihyn qayta qaraytyn uaqyt keldi. Reseymen, tipti alystan syilasudyng ózi qauipti bolyp túrghan zamanda onymen ýndes iydeologiyalyq kózqaras ústanu – endi qazaqtyng mýddesine qayshy bolyp tabylady.

«Jastar ýni» diskussiyalyq kluby   

P.S. Jogharydaghy taqyryp boyynsha, «Jastar ýni» diskussiyalyq klubynda alqaly jiyn bolady.

Klubtyng meken-jayy:

Almaty q, Abay danghyly 52V, 324 ofiys(búrynghy KazGUA)

Bastalu uaqyty: 24 sәuir, júma kýni saghat 11:00 de.

Baylanys ýshin: 87022910272;  8(727) 392 13 34;

Abai.kz