قازىر الەمنىڭ كوپتەگەن ەلدەرى ءىى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستىڭ تاريحىنا قايتا ۇڭىلۋدە. بۇل پروتسەسس بۇگىن باستالعان جوق، كسرو قۇلاعالى جالعاسىپ كەلە جاتقان ءۇردىس. جاسىراتىنى جوق، ءىى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس كەڭەستىك رەسەيدىڭ ەڭ مىقتى يدەولوگيالىق قۇرالدارىنىڭ ءبىرى جانە بىرەگەيى بولعان. ءدال سول كسرو-نىڭ قامىتىنان قۇتىلعان ەلدەر ەڭ ءبىرىنشى بولىپ ءىى دۇنيەجۇزىلىك سوعىسقا قايتا باعا بەرە باستادى. الايدا،  بۇل ماسەلەنى قازاق قوعامى شىنداپ تالقىلاعان ەمەس. بىراق ءدال قازىر سونىڭ ۋاقىتى كەلگەن سياقتى. توڭىرەگىنە ىقپال ەتۋگە ۇمتىلىپ، اگرەسسورلىق پيعىلى ءورشىپ بارا جاتقان رەسەي ءباسپاسوزى بۇگىن ءىى جاھان سوعىسىن ءوزىنىڭ يدەولوگيالىق قۇرالى رەتىندە پايدالانۋدا. اتالعان سوعىس اياسىندا كورشى ەلدە جۇزدەگەن فيلمدەر ءتۇسىرىلىپ، ءىس جۇزىندە بۇل سوعىسقا قايتا باعا بەرىلۋدە. ناتيجەسىندە ءىى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستىڭ باستى قاھارمانىنا ورىس حالقى اينالدى. ەگەر كسرو زامانىندا «ۇلى وتان سوعىسى» ۇلتتار دوستىعىن نىعايتۋشى كۇش بولسا، قازىر رەسەيدە ورىس ۇلتىن ۇلىقتايتىن قۇرالعا اينالدى. سەبەبى، تۇسىرىلگەن فيلمدەردىڭ 99%-ىندا تەك ورىس ۇلتىنىڭ وكىلى ءتۇسىرىلىپ، سونىڭ عانا ەرلىگى دارىپتەلەدى. ارينە، بۇل رەسەيدىڭ ىشكى ساياساتى جانە ءبىزدىڭ وعان قاتىسىمىز جوق، بىراق ەگەر قاتىسىمىز جوق بولسا، نەگە ءبىز ءىى دۇنيەجۇزى سوعىسىنا رەسەيمەن ۇندەس باعا بەرۋگە ءتيىسپىز؟!.  

قازىر تاۋەلسىز قازاقستان اتالعان سوعىستى يدەولوگيالىق قۇرال رەتىندە جاستار تاربيەسىندە پايدالانبايدى. بىراق، ءاربىر جىلدىڭ 9 مامىر كۇنى ءبىزدىڭ ەلدىڭ باسشىسى ماسكەۋدىڭ پارادىنا قاتىسۋعا مىندەتتى سەكىلدى. بۇل دا بولسا رەسەيدىڭ يمپەريالىق ساياساتىنىڭ ءبىر كورىنىسى.

تاريحقا ۇڭىلسەك، ءى دۇنيەجۇزىلىك سوعىسقا قالىڭ قازاق رەسەي جاعىندا قاتىسپايمىز دەپ كوتەرىلىسكە شىققان ەكەن. سونىڭ سالدارىنان قازاق 100 مىڭداپ قىرىلدى. كەيىن كسرو قۇرامىندا بولىپ 1917-1921 جىلعى قىرعىندا 1,5 ملن، 1928-1933 جىلعى اشارشىلىقتا مولشەرمەن 40%-60%، 1937-38 جىلعى زوبالاڭدا 100 مىڭعا جۋىق حالقىنان ايىرىلعان قازاق سودان كەيىنگى ءىى جاھان سوعىسىنا «وتان قورعايمىن» دەپ ولەڭ ايتىپ قاتىستى دەگەن وتىرىك بولار.

جان باسىنا شاققاندا ءىى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستا ەڭ كوپ قىرعىنعا ۇشىراعانداردىڭ قاتارىنداعى قازاق حالقى، ارينە، بۇل سوعىستى ەشقاشان ۇمىتپايدى. مىڭداعان قازاق باتىرلارى كورسەتكەن ەرەن ەرلىك ەشقاشان ۇمىتىلمايدى جانە قازاقتىڭ جۇرەگىندە ماڭگىگە قالماق. كەشەگى باۋىرجان باتىر، تالعات باتىر، ءاليا مەن مانشۇك اپالارىمىزدىڭ قازاق دەپ سوققان جۇرەگى، ەتكەن ەڭبەكتەرى قازاق اراسىندا مىڭ جىلدان كەيىن دە دارىپتەلۋى كەرەك. بىراق ول رەسەيدىڭ ساياساتىمەن ەمەس، قازاقتىڭ جەكە ۇلتتىق كوزقاراسى مەن مۇددەسى تۇرعىسىندا دارىپتەلۋى قاجەت.

قىسقاسى، تاۋەلسىز قازاقستاندا  ءىى دۇنيەجۇزىلىك سوعىسقا وزىندىك باعا بەرىپ، ۇلتتىق مۇددە تۇرعىسىنان ونىڭ تاريحىن قايتا قارايتىن ۋاقىت كەلدى. رەسەيمەن، ءتىپتى الىستان سىيلاسۋدىڭ ءوزى قاۋىپتى بولىپ تۇرعان زاماندا ونىمەن ۇندەس يدەولوگيالىق كوزقاراس ۇستانۋ – ەندى قازاقتىڭ مۇددەسىنە قايشى بولىپ تابىلادى.

«جاستار ءۇنى» ديسكۋسسيالىق كلۋبى   

P.S. جوعارىداعى تاقىرىپ بويىنشا، «جاستار ءۇنى» ديسكۋسسيالىق كلۋبىندا القالى جيىن بولادى.

كلۋبتىڭ مەكەن-جايى:

الماتى ق، اباي داڭعىلى 52ۆ، 324 وفيس(بۇرىنعى كازگيۋا)

باستالۋ ۋاقىتى: 24 ءساۋىر، جۇما كۇنى ساعات 11:00 دە.

بايلانىس ءۇشىن: 87022910272;  8(727) 392 13 34;

Abai.kz