Sәken SYBANBAY. BALUAN ÁKIM
«Júmysymyz aryq bolghanymen, bastyghymyz semiz: Qúdaydyng múnysyna da shýkirshilik!» degen eken bayaghyda bir beybaq. Sol aitpaqshy, sharuashylyq shatqayaqtap jatqanymen, auylymyzdyng әkimi – aitary joq, naghyz altyn adam! Shirkin, elding bәri sol kisidey kemenger bolmasa da, soghan jeteghabyl dengeyge jetip jyghylsa ghoy, azyp-tozghan auylymyz әldeqashan әldenip-auqattanyp, ósip-órkendep keter edi. Amal joq, әkim aghaydan basqamyzdy Alla-Taghala aqyl-ayladan kende ghyp, kem jaratqan ba, әiteuir kóshbasshymyzdyng kónilinen shygha almay, kólenkesine ilese almay jýrmiz.
Qas qylghanda, búl kisi ne is kózin biler kómekshige, ne pysyq atqarushygha, ne deni sau orynbasargha jarymay keledi. Bir qaraghanda, auylda ol kisige senimdi serik bolarlyq azamattar bar da sekildi, biraq jeme-jemge kelgende... joq bolyp shyghady. Ákimning ainalasyna toptanghandardyng tirligi anau – ol kisi arnayy tapsyrmasa, tikeley kónil bólmese, «osy uaqytqa deyin osyny bitirmesender, oryndarynnan alamyn» dep qorqytpasa, onaylyqpen qimyldamaydy. Ákim aghay olardy san ret sapyrylystyra qaghystyryp-auystyryp ta kórdi – nәtiyje joq. Basshy qaharyna mingende ghana býlkildey shapqan bolyp, «baqylaushy» basqa sharuagha ainala bergende bayaghy ógizayanyna qayta basady.
Amalsyzdan әkimimiz barlyq iske ózi bas-kóz bolyp, qoyan-qoltyq aralasatyn boldy. Qolyna shalghy ústamasa da, shóp shabushylardyng qosynan tabylyp, is barysyn baqylady. Tyryldaghan traktorlargha tynym taptyrmay, jer jyrtushylardy jelkesinen tónip, qadaghalady. Barmaghynyng úshyn bir jalap qoyyp, búghaltyrlargha aqsha sanasty, deredey bilegin dereu týrip jiberip, sauynshylargha siyr sauysty, tipti keyingi uaqytta mektep ashanasyna bas súghyp, balalargha pisirilgen botqanyng dәmin ózi tatyp kóruge kóshti. Óitkeni, eshkimge senbeydi (әlde ózi kil senimsizder men jalqaulardy jinap ala ma?). Kóp úzamay bizding auylda eshqanday sharua әkimning aralasuynsyz sheshilmeuge ainaldy. Búl jaghday qashanda jastyghy dayyn jaghympazdargha jasyl sham jaghyp berdi: «әkimning ózining tikeley aralasuymen...», «qolyna dert bermegir әkim aghaydyng arnayy pәrmenining arqasynda...», «әkim ózi kelip kómektespese, әi, bitui qiyn is edi...» degen sekildi qorash qolpash, jalpysh jaramsaq sózder endi týidek-týidegimen kez kelgen jerde aqtarylatyn boldy.
Basqa auyldardyng basshylaryn da ara-túra kórip qalamyz ghoy, biraq dәl bizding әkimdey bilgir, kóregen, bastamashyl jetekshi kórgen emespin. Eshkimning qiyalyna da kelmeytin qiyn iydeyalardy qisynyn tauyp, qiiyn keltire josparlap, ózine de, ózgege de tynym bermeydi. Bú kisi әkim bolghaly, auyldyng jalghyz klubynyng bos túrghan kezi joq: birde ana auyldan, birese myna auyldan lek-legimen meymandar kelip, meldektep toyyp, meylinshe razy bop attanyp jatady.
Ákimimiz – jan-jaqty adam. Ásirese sportty keremet jaqsy kóredi. Ózi – naghyz sheber baluan. Jastayynan jambasy jer iyiskemegen, qarsylas shaq keltirmeytin súrapyl kisi. Jasy kele bastaghanyna qaramastan әli de qauqarly, әli de auyldyng bas baluany ataghyn eshkimge bergisi joq. Ras, auyl halqynyng kóz-qúlaghy osy kisige әbden ýirenisip bitken, onyng ýstine orynbasary da, atqarushysy men kómekshisi de «Baluan әkimge teng keler eshkim joq, kókemizding ornyn basar bala-baluan әli dýniyege kelgen joq!» dep erteli-kesh es jighyzbaydy. Sondyqtan olar әkim auyldyng bas baluany bolyp mәngilikke qalsa da, «nege?» dep súraudyng ózine qúlyqsyz.
Qyzyq bolghanda, әkimimiz keyingi kezde tosyn óner bastap jýr. Búryn, sporttyq baby kelisken shaghynda, qarsylas tandamaushy edi, bozkilemge kim shyqsa da shydatpaytyn. Tize býkken jigitter de – jalpy alghanda, abyroymen, layyqty jeniletindey kórinushi edi. Endi әkim myrza әbden әkki bola bastady ma, әlde qayraty kemigen shaghynda shama-sharqy әjeptәuir әleuetti qarsylasqa tap boludan saqtana ma, әiteuir keyingi birneshe bәsekede kim kóringenmen kýresetindi shyghardy. Áriyne, ol sorlylardy op-onay-aq oisyrata jenip, mereyi ýstem bolady.
Eng soraqysy – biylghy «jekpe-jek» bolmaq: búl joly әkimimiz auyldyng bas baluany ataghyna, nege ekeni belgisiz, adam qúryp qalghanday... kóterem kóksau shalmen, bir qoly joq sholaqpen jәne ornynan túra almaytyn meshel balamen talasqaly otyr. Onsyz da betine qarap bir týshkirse-aq úshyp týser kil aqsaq-toqsaqty alyp úryp jyqqanda, ne abyroy tappaq – abdyraghan auyl júrty osyny týsine almay dal...
Sonda da biz әkimimizding altynday adam ekenine kýmәndanbaymyz. Jәne әlgi jarymjan miskinderdi japyra jenip, pәlenbayynshy ret auylymyzdyng bas baluany atanaryna kәmil senemiz!
Abai.kz