Arqalyq qalasynyng kóshesimen kele jatyp bir shaghyndau ýiding qabyrghasyndaghy eskertkish taqtagha kózim týsti. Ja­qyndaghan song qayta-qayta oqy berdim. Kó­nilim qúla­zyp sala ber­di. Ózim tiri­sinde pir tútatyn Na­zarbek agha Bektemisov túrghan ýy eken.
Sóz zergeri Nazekeng keshegi kiye­li Torghay topyraghynan shyq­qan ot auyzdy, oraq tildi, eren jýirikterding jalghasy bolatyn. Árkez sәti týsken sayyn bar dýniyeni úmytyp, bar yqylas-peyilimmen ol kisini tyndau múratym edi.
Sóz qadirin bilmeytin shalaghay bala kezimde tómengi synypta sol aghadan dәris aldym. Ol uaqytta әkesi Bektemis atamyz da tiri edi. Parasatty, úzyn saqal-múrty bar, ótkir tildi, óleng shygharatyn, emshiligi bar, auyl-ýige syily aqsaqal bolatyn.

Arqalyq qalasynyng kóshesimen kele jatyp bir shaghyndau ýiding qabyrghasyndaghy eskertkish taqtagha kózim týsti. Ja­qyndaghan song qayta-qayta oqy berdim. Kó­nilim qúla­zyp sala ber­di. Ózim tiri­sinde pir tútatyn Na­zarbek agha Bektemisov túrghan ýy eken.
Sóz zergeri Nazekeng keshegi kiye­li Torghay topyraghynan shyq­qan ot auyzdy, oraq tildi, eren jýirikterding jalghasy bolatyn. Árkez sәti týsken sayyn bar dýniyeni úmytyp, bar yqylas-peyilimmen ol kisini tyndau múratym edi.
Sóz qadirin bilmeytin shalaghay bala kezimde tómengi synypta sol aghadan dәris aldym. Ol uaqytta әkesi Bektemis atamyz da tiri edi. Parasatty, úzyn saqal-múrty bar, ótkir tildi, óleng shygharatyn, emshiligi bar, auyl-ýige syily aqsaqal bolatyn.
Aragha ondaghan jyldar salyp, Naza­ghanmen 70-jyldardyng basynda kezdestim. Ol uaqytta búl kisi audandyq gazette. Ábil­qayyr han men Baraq súltan turaly “Han men jalau” atty poema jazyp jýr eken. Jinalghan jerde әngime arasynda sol das­tanyn jatqa aityp otyrdy. Bir sózden bir sózdi balalatyp tudyryp, qara sózding ózin úiqastyryp tógip-tógip jiberedi. Qabat­tasyp sóileuge eshkimning dәrmeni joq, tek sheshenning otyrysyna, jýris-túrysyna, sóileu mәneri men otty kózine, symbatty keskin-kelbetine auzyn ashyp, kózin júmyp tamsanghan júrt. Aghalap, aldy-artyn orap kishilik qyzmetimizdi kórsettik. Sol azghantay birge bolghan uaqyt armanday bolyp, keyin de ol kisimen ýnemi kezdesudi ansap jýrdim. Sóitip, Nazarbek aghany pir túttym.
1979 jyly Torghay oblysynyng Aman­gel­di audanynyng Ayday-Seyten degen je­rinde ob­lystyq shopandar sleti ótti. Nazar­bek agha da kelgen eken, izdep baryp, sәlem berdim. Ángime arasynda agha “Aqshyghanaq” atty jyr jinaghyna el-júrttyng riza eke­nin eki-ýsh auyz ólenmen jetkizdi. Neshe aluan jýieli әngimelerdi, terme, ólenderdi, shejire, tarihty jeldey esip aityp otyrdy.
90-jyldary Qúmkeshu auylynda kezdes­tim. Keshke salym ózen jaghasynda otyrsam, astynda UAZ kóligi bar Nazekeng kele ja­tyr. Birtalay otyryp әngimelestik, búryn­ghyday emes densaulyghy syr bere basta­ghanday. Búl asyl aghany songhy kóruim eken.
Nazekeng jayly, onyng aza­­mat­tyq qyr­la­ry turaly qa­tar­las­tary­nan ýnemi sú­rap oty­ramyn. Bas­­padan jaryq kór­gen mate­rial­da­ryn oqiy­myn. Balasy Asqarbek inimiz әke­si jayly este­likter jazyp jýr. Búl әriyne Nazekendey túlgha ýshin jet­kiliksiz. Býginde sóz qadirin bilmeytin, ne jet­kizip aita almaytyn, ne ataly sózge qo­naq berip tynday almaytyndar kóbeydi. Kom­piuterge telmirip, shygharghan dayyn as­ty tandamay, talghamay jútu etek aluda. Sóz­ding bedeli ketip barady. Jinalghan jer­de bos әngime, dau-damay. On adam bas qos­sa eki-ekiden dauryghyp, ne ózderi dúrys sóz aitpaydy, ne sóz tyndamaydy. Eki sózding basyn qosa almaytyn, qazaqshasy jútan, shalaqazaq kóbeymesin desek, Nazekeng se­kildi tildi, sói­leu sheberligin arttyrudy qol­gha aluy­myz  qajet. Tildi damytayyq de­gen qúr sóz­den góri, ony  barsha qazaqstan­dyqtargha ýirenudi mindetteytin naqty zang kerek.
Halqymyzdyng qazynasy– auyz әde­biyeti men sheshendik óner dәstýrin býgingi zamangha deyin jetkizgen Nazarbek agha syn­dy sheshenderding sózderin jinap, sóz sói­leu mәneri men sheshendigin nasihattap, jas­tar arasynda sóileu dәstýrin qalyptas­tyrugha bolmay ma?! Sóz sóileu mәnerinen, qara sóz oqudan bayqaular ótkizse, jer-jerde dәstýrli sheshendik mektepteri ashyl­sa últtyq tilimiz bayyp, damyghan bolar edi.
Ózge aimaqtardy aitpay-aq qoyayyn, ózim biletin Torghay ólkesinde dýniyeden san aluan sheshender ótken. Solardan qanshama sóz qaldy. Biraq, bir izge týsirilip, jinaq­talyp, saralanyp, zerttelgen joq. Solar­dy  oqushygha jinaqtap úsynsa “Mәdeny múra” baghdarlamasyna qosqan ýlken ýles bolar edi.
Alda Nazarbek Bektemisovting 80 jasqa tolar kezeni jaqyndady. Arqaly aqyn, taypalghan sheshen aghamyzdy elep-eskeru, útqyr sózderin jinau býgingi úrpaqtyng mindeti bolsa kerek. Dualy auyz sheshender sózi osylaysha býginnen ertenge jetip jatsa últymyzdyng baylyghy eselene týser edi.

Shóptibay BAYDILDIYN. Arqalyq qalasy.