27 sәuirde Almatyda Týrki jazbalary kýnine arnalghan «Tamyry tereng әlipbi: jalpytýrkilik biregeylikting myzghymas negizi» atty respublikalyq ghylymiy-praktikalyq konferensiya ótti. Konferensiya Qazaqstan Respublikasy Mәdeniyet jәne sport ministrligi, Tilderdi damytu jәne qoghamdyq-sayasy júmys komiytetin jәne Sh.Shayahmetov atyndaghy Tilderdi damytu respublikalyq ýilestiru-әdistemelik ortalyghynyng qoldauymen Ahmet Baytúrsynúly atyndaghy Til bilimi instituty tarapynan úiymdastyryldy.

Jiyndy ashqan Ahmet Baytúrsynov atyndaghy Til bilimi instituynyng diyrektory, filologiya ghylymdarynyng doktory, professor Erden Qajybek týrkolog-ghalymdardyng talqylauyna úsynylyp otyrghan mәselening (elimizding latyn әlipbiyine kóshuinin) qanshalyqty manyzdy ekendigine qysqasha toqtalyp, jiyngha qatysushylargha sәttilik tiledi.

Jiynda qoghamgha oy salarlyq oitalqy sózder kóp aityldy.

– Elimizding jazu-syzuyn kirilisiadan latyn әlipbiyine kóshiru turaly mәsele biraz jyldan beri aitylyp keledi.Tipti kórnekti ghalym aghamyz Ábduәly Qaydary osydan birneshe jyl búryn latyn әlipbiyin zaman talabyna say jasap, ony úsynghany da belgili. Alayda, jabuly qazan jabuly kýiinde qalyp keldi. Degenmen, Memleket basshysy Núrsúltan Nazarbaevtyng tayauda respublikalyq BAQ-ta jariyalanghan «Bolashaqqa baghdar: ruhany janghyru» degen maqalasy latyn әlipbii mәselesining qayta kóteriluine týrtki boldy. Óitkeni, latyn әrpine kóshu elimizding ruhany jaghynan qayta janghyruyna keng jol ashatyny dausyz. Osy jaghynan alghanda býgingi halyqaralyq basqosudyng manyzy erekshe dep aita alamyn, – dedi bizge Sh. Shayahmetov atyndaghy tilderdi damytudyng ýilestiru-әdistemelik ortalyghynyng agha ghylymy qyzmetkeri Beybit Ospan.

Atalghan ghylymy shara halyqtyng tarihy sanasynyng eng negizgi irgetasy bolyp tabylatyn Altay dәuiri, Hun dәuiri, kónetýrki dәuiri, ortatýrki dәuiri, janatýrki dәuiri kezenindegi jazba eskertkishter men múralarymyzdy nasihattaugha, týrki dýniyesining keshegisi men býginin saralaugha jәne jalpytýrkilik biregeylikti odan әri nyghaytugha baghyttalghan. Shaysúltan Shayahmetov atyndaghy Tilderdi damytudyng respublikalyq ýilestiru-әdistemelik ortalyghy men Ahmet Baytúrsynov atyndaghy Til bilimi institutynyng «Tamyry tereng әlipbi: jalpytýrkilik biregeylikting myzghymas negizi» atty basqosudy úiymdastyruy әste kezdeysoqtyq emes. Sebebi, Elbasy Núrsúltan Nazarbaev «Bolashaqqa baghdar: ruhany janghyru» dep atalatyn maqalasynda latyn әlipbii turaly aita kelip: «Men 2012 jylghy jeltoqsan aiynda jariya etken «Qazaqstan – 2050» strategiyasynda «2025 jyldan bastap latyn әlipbiyine kóshuge kirisuimiz qajettigin» mәlimdedim. Búl – sol kezden bastap barlyq salalarda biz latyn qarpine kóshudi bastaymyz degen sóz. Yaghny 2025 jylgha qaray is qaghazdaryn, merzimdi baspasózdi, oqulyqtardy, bәrin de latyn әlipbiyimen basyp shyghara bastaugha tiyispiz. Ol kezeng de tayap qaldy, sondyqtan biz uaqyt úttyrmay, búl júmysty osy bastan qolgha aluymyz kerek» – dep atap kórsetken-di. Sondyqtan halyqaralyq jiyngha qatysqan otandyq jәne sheteldik týrkitanushy ghalymdar latyn әlipbii boyynsha ózara tәjiriybe almasty. Elimizde latyn әlipbiyine kóshuding ózekti mәseleleri men tiyimdi joldaryn jan-jaqty qarastyrdy.

 Abai.kz