Temirjoldaghy vagon qúraldaryn satyp alghysy keletin otandyq kәsiporyndar endi basqa elding tauaryna telmirmeytin boldy, ony jasau ózimizde qolgha alynuda. Ekibastúzdaghy «Taman» jauapkershiligi shekteuli seriktestigining bazasynda byltyrdan bastap jana joba iske asuda. Keleshekte jylyna 2500 vagon shygharu mýmkindigi bar zauyttyng alghashqy kezegi jaqynda qosylyp ta ýlgerdi. Memlekettik ýdemeli industriyalyq-innovasiyalyq damu baghdarlamasyna enetin atauly joba ónir ekonomikasyna janasha serpin alyp kelmek.

Temirjoldaghy vagon qúraldaryn satyp alghysy keletin otandyq kәsiporyndar endi basqa elding tauaryna telmirmeytin boldy, ony jasau ózimizde qolgha alynuda. Ekibastúzdaghy «Taman» jauapkershiligi shekteuli seriktestigining bazasynda byltyrdan bastap jana joba iske asuda. Keleshekte jylyna 2500 vagon shygharu mýmkindigi bar zauyttyng alghashqy kezegi jaqynda qosylyp ta ýlgerdi. Memlekettik ýdemeli industriyalyq-innovasiyalyq damu baghdarlamasyna enetin atauly joba ónir ekonomikasyna janasha serpin alyp kelmek.

«Qazaqstan vagon jasau kompaniyasy» JShS-degi vagon jasau óndirisin qúru ýsh iske qosu kesheninen túrady. Onyng alghashqysy aghymdaghy jyldyng mausym aiynda Memleket basshysynyng qatysuymen bolghan telekópir barysynda ashylghan. Búl - óndiristing ýshten bir bóligi dese de bolady, osynyng nәtiyjesinde qazirgi kýni kompaniyanyng tehnologiyasy jylyna bir myng jýk vagonyn shygharu qabiletine iye. Ekinshi keshen osy jyl sonynda paydalanugha berilse, 2011 jyldyng qarasha aiynda óndiriste tolyq quat iske qosylady. Osylaysha zauyttan jylyna 2,5 myng vagon shygharylatyn bolady. Onyng ishinde bes jýz vagon jabyq kýide jasalatynyn atap ótken abzal.
-Joba boyynsha jasalyp jatqan tehnologiyalar jelisine Ukrainadaghy «Tehvagonmash» kompaniyasy jauap beredi. Al qúrylys-montaj júmystaryna bas merdiger «Imstalikon-Temirtau» jauapkershiligi shekteuli seriktestigi jauap beredi. Alghashqy qosu kesheninde 80-dey adam enbek etip jýr. Atalmysh keshen qosylghanda biraz kemshilikter anyqtaldy. Qazir olqylyqtardy týzetip, shilde aiynyng songhy on kýndiginde óndiristi paydalanugha beremiz dep josparlap otyrmyz,-dep әngimeledi «Qazaqstan vagon jasau kompaniyasynyn» bas diyrektory Múrat Álpiyev. - Búghan deyin alghashqy tórt vagondy qúrastyryp, synaq alanyna jibergenbiz. Olar barlyq synaqtan sәtti ótip, sertifikat aldyq. Endi aldaghy kýnderi vagon óndirisin jýieli týrde bastaymyz.

Atap ótu kerek, vagon shygharatyn óndiris jobasy «Qazaqstan temirjoly» últtyq kompaniyasy» AQ-men birlesip iske asuda. «Qazaqstannyng damu banki» jobany tolyq qarjylandyryp otyr. Óndiristik qúral-jabdyqtardyng deni Germaniya, Italiya sekildi shet memleketterden әkelinude. Jobalyq qúny 51 million AQSh dollary túratyn óndiristing qaytarym merzimi bes jyldy qúraydy. «Qazaqstan temir joly» vagon shygharatyn zauytpen aldaghy bes jylgha bes myng vagongha memorandum qabyldaghan. «Qazaqstan vagon jasau kompaniyasy» juyq uaqytta 20 vagon qúrastyryp, ony últtyq kompaniyanyng enshiles kәsiporyndarynyng birine berudi josparlap otyr. Alghashqy qazaqstandyq jýk vagonynyng qúny aitarlyqtay arzan emes. Qazirgi jaghdaymen әrbir vagonnyng ózindik qúny 10,2 million tengege baghalanyp otyr. Degenmen búl túraqty bagha emes, kәsiporyn óz shyghynyn japqannan keyin tauar qúny arzandaytyny anyq.
M.Álpiyev aldaghy jyldary vagon jasaugha júmsalatyn qúral-jabdyqtar men materialdardyng seksen payyzyn zauyt ishinde óndiretin mýmkindik baryn jetkizdi. Ázirshe qajet bólshekter Resey men Ukraina elderinen әkelinude. Soghan oray vagonnyng ózindik qúny qymbatqa týsip otyr. Býginde elimizding ishki jýk ainalymynda kóbine Qytaydan әkelingen vagondar paydalansa, halyqaralyq tasymal boyynsha Resey men Ukrainadan jetkizilgen vagon qúraldary qoldanysta jýr. Qytaylyq vagondardyng baghasy arzan bolghanymen paydalanu merzimi az әri sapasy tómen keledi. M.Álpiyevting aitqanynday, osydan eki jyl búryn respublika aumaghynda 90 myng vagon sanalsa, sonyng teng jartysynyng tozyghy jetkendigi anyqtalypty. Odan bergi uaqytta iske jaratylyp jýrgen qúraldardyng qanshasy eskirip ýlgergendigi belgisiz. Ekibastúzdan shyghatyn vagondar eldegi vagon parkin tolyq janarta almasa da, jýk ainalymynyng manyzdy bólikterinde biraz mýmkindikter tudyratyny aiqyn. Qazaqstandaghy jýk tasymalymen ainalysatyn kәsiporyndar qazirgi kýni «Qazaqstan vagon jasau kompaniyasynyn» ónimderine qyzyghushylyq tanyta bastaghan. Olardyng syrt memleketterden satyp әkelip jýrgen qúraldarynan Ekibastúzda qúrastyrylyp shyghatyn vagondar artyq bolmasa kem emes. Jetpis tonnagha deyin jýk kóteretin qúraldardyng qoldanys merzimi 22 jyldy qúraydy.     Búghan deyin «Taman» seriktestigi vagon jóndeumen ainalysyp kelgen. Vagon qúraldaryn depolyq jәne kýrdeli jóndeuden ótkizgen kәsiporynnyng tehnologiyasy da barynsha eskirip ketken bolatyn. Jana joba nәtiyjesinde seriktestikting búrynghy ornalasqan aumaghy qazir adam tanymastay ózgerip, janadan zamanauy óndiristik keshender túrghyzyldy. Alyp sehtardyng ishindegi qúrastyru júmystarynyng kóbisi avtomattandyrylyp, kompiuterlendirilgen. Jana tehnologiya negizinde salynyp jatqandyghyna baylanysty bolashaqta zauyttaghy júmyskerler sanyn shekteuge septigin tiygizedi. Kelesi jyly zauyt tolyq quatyna kiriskende óndiriste 600 adam enbek etedi. Al Reseyde býginde dәl osynday kәsiporynda 1250 adam júmys isteydi. Sondyqtan keleshekte bizge tehnologiyalyq ýrdisti jaqsy mengergen elektronshylar men programmister kóptep qajet bolady, deydi zauyt basshysy. Mamandardyng aituynsha, búghan úqsas vagon shygharatyn kәsiporyn TMD tónireginde әzirshe joq.
«Qazaqstan vagon jasau kompaniyasy» maman mәselesin retteuge de nazar audaruda. Óndiris ishinen aldaghy uaqytta konstruktorlyq buro, tehnikalyq bólimderi qúrylsa, kompiuterlik baghdarlamalardy jetik mengergen mamandar qajet bolady. Soghan oray keybir kadrlardy býginde qayta oqytyp jatyr.

Múrat AYaGhANOV.