Núra Matay. Qaryshtap damyp jatqan Qazaqstan Qyrghyzdyng kartobyna tәueldi
Osy kýni qazaq biyligining kez kelgen úlyghynyng auzynan manaydaghy eldi shang qaptyryp, «ekonomikamyz qarqyndy damyp kele jatyr» degendi Qúdaydyng qútty kýni estiymiz. Ertegidegi sәt sanap ósetin batyr baladay kóz ilespes jyldamdyqpen damyp jatqan ekonomika elge jetpey-aq qoydy tegi. Álde ekonomikalyq damu Esilding sol jaghalauyna ghana tәn nәrse me eken?! Syrt qaraghangha solay kóringenmen, ol jaqtyng da jayy belgili bolyp qaldy.
Úzyn sózding qysqasy elimiz Qyrghyzstannan 500 myng tonna kartop satyp alatyn bolypty. Qúday-au, sonda ala jazday alashapqyn bolghan qyrghyzdar qazaqqa satatyn kartobyn qashan egip ýlgerip jýr?! Qalay bolghanda da, úzyna jazdyng boyynda toydan qoly tiymegen, elding bedelin Europada kóteremiz dep oigha, qyrgha shapqylap jýrgen qazaq biyligi qara kýz týsip, qambagha qarasa kartop joq! Mәssaghan, bezgeldek, endi qayttik? Sóitip, auyl ashtan ólmeydi dep sheshken úlyqtar qala halqyna kartop izdeu oigha týsken ghoy. Sóitse, izdegenge súraghan degendey Qyrghyzdan kartop tabyla ketken. Endi mine, salyqtan qúralghan ýkimetting budjetinen aqsha shygharyp, 500 myng tonna kartop almaq bolyp alaqanyn ysqylap otyr bizding Ekonomikalyq damu jәne sauda ministrligi.
Osy kýni qazaq biyligining kez kelgen úlyghynyng auzynan manaydaghy eldi shang qaptyryp, «ekonomikamyz qarqyndy damyp kele jatyr» degendi Qúdaydyng qútty kýni estiymiz. Ertegidegi sәt sanap ósetin batyr baladay kóz ilespes jyldamdyqpen damyp jatqan ekonomika elge jetpey-aq qoydy tegi. Álde ekonomikalyq damu Esilding sol jaghalauyna ghana tәn nәrse me eken?! Syrt qaraghangha solay kóringenmen, ol jaqtyng da jayy belgili bolyp qaldy.
Úzyn sózding qysqasy elimiz Qyrghyzstannan 500 myng tonna kartop satyp alatyn bolypty. Qúday-au, sonda ala jazday alashapqyn bolghan qyrghyzdar qazaqqa satatyn kartobyn qashan egip ýlgerip jýr?! Qalay bolghanda da, úzyna jazdyng boyynda toydan qoly tiymegen, elding bedelin Europada kóteremiz dep oigha, qyrgha shapqylap jýrgen qazaq biyligi qara kýz týsip, qambagha qarasa kartop joq! Mәssaghan, bezgeldek, endi qayttik? Sóitip, auyl ashtan ólmeydi dep sheshken úlyqtar qala halqyna kartop izdeu oigha týsken ghoy. Sóitse, izdegenge súraghan degendey Qyrghyzdan kartop tabyla ketken. Endi mine, salyqtan qúralghan ýkimetting budjetinen aqsha shygharyp, 500 myng tonna kartop almaq bolyp alaqanyn ysqylap otyr bizding Ekonomikalyq damu jәne sauda ministrligi.
Dәl osy jerde atalghan ministrlikting sauda komiytetining tóraghasy Aydar Qazybaev sonsha kartop elge bir jolda kerek emes. Sondyqtan ony bólip-bólip alayyq. Sonda kartopty saqtau Qyrghyzdardyng mindetine qalady dep kóregendik kórsetipti.
Múnymen toqtamaghan kishkentay úlyq kartoptyng baghasy shamamen 47 tengening shamasynda bolady depti. Biz bilsek, dәl osy baghadan su tatidy. Óitkeni, Almatynyng kez kelgen bazarynda kartoptyng bir kelisi, ýkimetting kónilin aulap aitqan kýnning ózinde 60 tenge jәne odan әri qaray samghap kete barady. Mýmkin Esilden beri ótpegen úlyqtar kelisi 47 tenge túratyn kartopty maygha quyryp jep jýrgen shyghar kim bilsin?!
Endi qaranyz, jalpy, shamalap alghanda elimizding barlyq ónirlerinde әlgi kartop degeniniz ekken jangha ónim beredi. Auyl eshkimnen kartop súramaydy. Tipti, jappay kartop salatyn keybir audandardyng jinaghan ónimi sol mandaghy kishigirim qalalardy qanymdaugha jetip jatady. Áriyne, halyq tyghyz ornalasqan iri qalalarda búl kartopqa degen súranys kýshti ekeni belgili. Biraq, kóptegen ónirleri agrarlyq bolyp sanalatyn elimizding júrtyn kartoppen qamtamasyz ete almay otyruy úyat endi. Ony әlgi batystyng úiymyna mýshe elder estimesin deyik.
Búdan shyghatyn qortyndy bizdegi úlyqtar kóp aitatyn damyp jatqan ekonomikanyng agrarlyq salasy syrt kózge keremet bolghanmen, shyn mәninde ishki naryqtyng súranysyn qanaghattandyra almaytyn halde túr degen sóz. Agrarlyq salany aitasyz, it basyna tógiletin qara kómirding shahtalary bola túra, kómirding baghasy suyq týse qúlaghynan ýrikken attay bolyp sekektep, uday bolyp shygha keledi. Bizding ýkimet baghamen jylda tipti, kýnde kýresip jatady. Aqyr sonynda ýkimet bekitken bagha «Habardan» bir kórinip ghayyp bolady. Sonda ýkimet qayda, el qayda, kartop qayda?
«Abay-aqparat»