Qazaq әlipbiyin kirilisadan latynshagha kóshiru isi boyynsha Mәjilis óz júmysyn bastady. Alghashqy otyrys 11-qyrkýiekte ótedi.

Talqynyng taqyryby - «Memlekettik tildi latyn grafikasyna kóshiru boyynsha әlipbiyding biringhay standartyn engizu mәselesi» eken. Álipbiydi әzirlep jatqan A.Baytúrsynov atyndaghy Til bilimi instituty men Sh.Shayahmetov atyndaghy Respublikalyq til damytu ortalyghynyng basshylary, rektorlar men ghalymdar da búl jiyngha shaqyrylghan.

Jiyngha Mәjilisting tóraghasy Núrlan Nyghmatulin bastaghan qos palatanyng deputattary qatysady. Ýkimetting ókili retinde Premier-ministrding orynbasary Erbolat Dosaev tandalypty. Búl –  Mәjilisting baspasózi taratqan aqparat.

Endi Erekene oralayyq, Erbolat Asqarbekúly Dosaevty aitamyn. Ol Ýkimet basshysynyng orynbasary. Isker jigit ekenin Elbasy da eskertti.  Dese de, Dosaev turaly el ishinde ne qily pikirler aitylyp jýr. Ásirese, Saghyntaev Ýkimetinde Dosaev negativti personaj deytinder kóp.

Latynshagha kóshu turaly jiyngha dәl osy Dosaevtyng tandalyp jiberilui neni anghartady? Nege Dosaev?

Preziydent Nazarbaev Parlamentting birlesken otyrysyna qatysyp, VI-shaqyrylym deputattarynyng ýshinshi júmys sessiyasyn ashyp berdi. Demalystan «degdip» kelgen deputattargha dәl osy Erekendi maqtady.

«Naghyz isker azamat, djentelimen jigit» dedi. Elbasynyng erekshe maqtauyn estigen Erekende ne arman bar?! Erekendey ekonomiske qaryq bolghan Ýkimette ne arman bar?!

Sóitken djentelimenning karierasyna kóz jýgirtsek, onyng esim - soyy erekshe eki oqighamen «daralanyp» shygha keledi eken. 2004 - 2006 jyldary ol Densaulyq saqtau ministrligin basqardy. 2006 jyly jazda Ontýstik Qazaqstan oblysynda ekpe júmysy dúrys jýrmey, 20-30 sәby aty jaman auru júqtyryp (SPIYD), bauday týsti. Erbolat Asqarbekúlyna, biraq, eshtene de bolghan joq, otstavkagha ketti. 2016 jyly ol Últtyq ekonomika ministri atanyp jýrdi. Tap sol uaqytta  Jer dauy búrq ete qaldy. Jer dauyn búrq etkizgenning negizgi sebepkeri bizding býgingi keyipkerimiz ekenin el úmyta qoyghan joq. Endi sonyng jay-japsaryna toqtalayyq.

Erekenning Últtyq ekonomika ministrligin basqaryp túrghan kezi, qyzdy-qyzdymen bir kýni ol «jerdi auksion arqyly satamyz» dedi. Osydan keyin Qazaqstan halqy jappay mitingterge shyghyp, Ýkimetting búl sheshimine narazylyq bildirip jatty. Ondaghan myng adamdy alangha alyp shyqqan Dosaevtyng dobalday etip aita salghan jalghyz auyz sózi edi... Sol kezdegi jerge arasha túrghan azamattardyng keybiri kýni býginde jazalaryn temir torda ótep jatyr.

(Qayyrbek Óskenbaev Erekenning eks-zamy)

Tipti, Erekeng men sol kezdegi onyng orynbasary Qayyrbek Óskenbaev ózderining dúrys júmys jasamaghanyn týsinse kerek, әlde bireu-mireu ymdap jetkizdi me, ekeui de otstavkagha ketken.  Jer dauy kezinde Qayyrbek Óskenbaev «Abai.kz» aqparattyq portalyna súranyp jýrip súhbat berdi. Búl halyqtyq tolqular bolardan 2 kýn búryn, keshki saghat 19:00 shamasynda bolghan jayt edi. Qayyrbek Óskenbaevtyng osy joldardyng avtoryna bergen súhbatynda Últtyq ekonomika ministrligining bylyqtyrghan barlyq isi turaly ashyq әri senzurasyz әngime boldy.

2016 jylghy mamyrdaghy Aqordada ótken jiynda Preziydent Nazarbaev Últtyq ekonomika ministrining Jer kodeksimen júmys jasay almaghanyn aitty, sókti. Erbolat Dosaev sol jiynda sóz súrap, «Núrsúltan Ábishúly, bolghan jayttardy, qoghamda bolyp jatqan oqighalar men pikirlerdi eskere otyryp, mening otstavkagha ketuime rúqsat berinizshi» degen edi. Keshegi jiynda Preziydentting aitqany onyng osy «djentelimendigi» bolsa kerek dep týidik. Sol  ketkennen bar-joghy 11 kýn «júmyssyz» otyrghan Erekeng «Bәiterekke» baryp qonjidy. Holdingti basqardy. Sóitip jýrip, Ýkimetke qayta shaqyrtu aldy.

Mine, Erekenning bar «erligi» - osy. Ekonomikalyq sauattylyghyna dau keltire almaymyz. Kәsiby biligi joghary maman. Al últtyq mәselelerge kelgende Dosaevtyng personajy kisi qyzygharlyq emes. Dosaev degen oryssha aitqanda, "Djentelimen neudachiy", yaghny qyrsyq joldy djentelimen.

Saghyntaev Ýkimetining qazaq jazuyn latyn grafikasyna kóshiru sekildi memlekettik manyzdy mәselege Erbolat Dosaevty aralastyruynda ne gәp bar?  Preziydentting pәrmeni me, әlde ekonomist Dosaevtyng lingvistikalyq bilimi ózgelerden góri joghary ma?

Logikagha salsaq, Dosaevtyng búl kelisining de ayaghy daumen ayaqtalmasyna kim kepil? Preziydent Nazarbaev songhy súhbattarynyng birinde, latynshagha kóshu qazaq tildilerden basqagha mindetti emes ekendigin aitty. Búl bir elde eki әlipby bolady degeni. Orys tildi auditoriya men qazaq tildi auditoriyanyng arasy alshaqtay týseri anyq búl prosessting uaqytsha tejele túrghany Astanadaghy aqsausaqtargha kerek-aq. Al ony kim tejeydi degende, Jer dauy qayta esimizge týsedi. Erekeng bar ghoy. Búl Erekenning qolynan keletin is. IYә, qisyndy. Al siz ne deysiz?

Núrgeldi Ábdighaniyúly

Abai.kz