Kýz - jana oqu jyly bastalatyn mezgil. Jana oqu jylymen birge búl uaqytta jataqxana taqyryby da jii qozghalady. Al býgingi qozghap otyrghan jataqxana mәselesi búghan deyin, aitylmaghan jana taqyryp - eki qazaq balasynyng jataqxananyng bir orynyna eki týrli aqy tóleui.

Esteriniz de bolsa Qabyldau komissiyasy júmysyn bastaghan kezde, bir bólim shetel azamaty bolyp tabylatyn qazaq talapkerler Abay atyndaghy QazÚPU "sheteldikterge bilim granty joq" dep qújattaryn qabyldamay jatqanyn aityp shaghymdanghan. Ol kez QazÚPU-gha búrynghy Bilim jәne ghylym mintstrining orynbasary Taxir Balyqbaevtyng rektory bolyp jatqan kezi edi. Osy kezde Astanada Dýnie jýzi qazaqtarynyng qúryltayy ótip jatqan. Preziydent Núrsúltan Nazarbaev shetelden bilim alu maqsatynda keletin qazaq jastaryna bilim grantyn eki ese kóbeytu turaly ýkimetpen ministrlikke tapsyrma bergen edi. Preziydent tapsyrma berip jatqanda, "qandastargha grant joq" degen QazÚPU basshylaryn aqparat qúraldary men qogham belsendileri syngha alghan. Osy narazylyqtan keyin birden QazÚPU-dyng qabyldau komissiyasy jónine kelip, bilim grantyn ózderi emes ýkimet, ministrlik bekitetindigin týsingen bolatyn.

Bizding Bilim jәne Ghylym ministrligi, ýkimet, tipti preziydent sheteldikterdi etnikalyq qazaq jәne sheteldik dep ekige bólgenimen, "Adamzatty bәrin sýi, bauyrym dep" degen dana Abaydyng sózin "úran" etken Abay atyndaghy QazÚPU shetel azamattaryn qazaq, orys, týrik, kýrt dep bólmeydi eken. Búny men osy uniyversiytetting bas buxgalterining sózinen týigenim.

Abay atyndaghy QazÚPU jataqxananyng bir oryngha jyldyq aqyny shetelik qandastarymyzgha 150 myn, Qazaqstan azamattaryna 37 myng tenge mólsherinde belgilepti. Osyghan narazylyghyn birdirgen studentterding xabarlasuynan keyin uniyversiytetke baryp mәn-jәidi bilmek boldyq.

Tanghy 10:30 shamasynda bizge xabarlasqan studentterding diyrektoryna baryp jolyqtyq. Biz jolyqqan Óner, mәdeniyet jәne sport inistitutynyng diyrektorynyng orynbasary Ádil Manarbekúly ózining jana taghayyndalghanyn, anyq-qanyghyn biluge osy tәrtipti engizgen adamgha keziktiretinin aitty. Eki saghat kýttik. Eki saghattan keyin uniyversiytetting bas buxgalterine baryp súrauymyzdy aityp jolgha saldy.
Bas buxgalterding kabiyneti jabyq bolghandyqtan, janyndaghy orynbasarlarynyng birine kirip súrastyryp otyrghanymyzda sol kabiynetke bas buxgalter Ábdrәsilova Gýljan Orazqyzynyng ózi keldi. Gýljan Orazqyzy ministrlik sheteldik qandastargha bilim grantyna kvota bólgenimen, jataqxanagha arnayy kvota bólmeytindigin, jataqxananyng әr orynynyng shyghyny ay sayyn 20 mynnan asatynyn, elimizdegi jalaqy mólsherine baylanysty QR azamattaryna 37 myng tengeden belgilegenin, qalghan shyghyndy sheteldikterding esebinen jabatyndaryn aitty. Sheteldik degen úghymgha sheteldegi qazaqtardyng kirmeytindigin aitsaq, "biz eshkimdi últyna qarap bólmeymiz, azamattyghyna ghana qaraymyz degendi aityp, últy qazaq dep eshkimge jenildik jasay almaymyz, sheteldik retinde kóremiz" degennen tanbady. Eger rektordyng atyna xat jazatyn bolsaq, qarjylyq esepterin de kórsetip týsindirip beruge dayyn ekenderin eskertti. Bizding QazÚU, QazÚTZU siyaqty beldi uniyversiytetterde barlyq studentterge jataqxana aqysy birdey ekenin aitqanymyzgha, әr dixannyng ózi ósirgen kartopqa әrqalay bagha qoyatyndyghymen týsindirip, әr uniyversiytet jataqxanagha túru aqysyn kimge qanday mólsherde belgileytindigin ózderi sheshetindigin aitty.

Al, zanda "Oralmandardy sheteldik dep tanyp, jataqhana aqysyn Qazaqstan azamattarynan artyq tólesin" degen bap joq. Áriyne, múnymyzdy bizding taraptan aitylghan mysqyl sóz dep týsingeysiz.

Mine osylay, Abay atyndaghy QazÚPU "Ár qazaq mening jalghyzym" deuge shamasy kelmey túr. Jón, sheteldikterge basqa bagha qoyghany dúrys-aq shyghar. Áriyne, qazaq búrynghy qonaqjaylyqpen sheteldikti tegin jatqyzbaymyz ghoy. Biraq, sheteldik pen shetel azamaty bolyp sanalatyn qazaqty aiyra alatyn QazÚPU-da eshkim bolmaghany ma? Kóshi-qon turaly zanda da oqu maqsatynda keletin qandastargha jataqxanagha kedergisiz tirkelip, azamattyqqa ótuine mýmkindik jasaluy kerektigi turaly da jazylghan. Shetteldegi qazaqtardyng elge oraluyna jenildikter jasaluy turaly Elbasy da tapsyrma bergen. Qazirgi kezde shettegi qandastardyng jaghdayy da mәz emes. Týrli qysymdargha úshyrap jatqanyn kóz kórip otyr. Endeshe, osy kezde arnayy qoldau bolmasa da, ne ýshin kedergi jasaluy kerek? Óz bauyryn sheteldik sanaghan QazÚPU rektory Taxir myrza, studentterding qaltasyn qaghyp taqyrgha otyrghyzghannan ne opa tappaq? Aytpaqshy, Gýljan xanym jataqxana shyghynyn studentterding tóleytin jataqxana aqysymen jaba almaytynyn aitqan edi. Sonda jyl sayyn qymbattaghan studentterding oqu aqysynyng bir bóligin jataqxana jaqqa qaray búrugha bolmay ma? Uniyversiytetterde oqu aqy qymbattaghanymen jalaqy qalpyn saqtap keledi. Áriyne, búl basqa taqyryp.

Almatyda basqa barar jer basar tauy joq, key studentter bir jyldyq tútynu qarajatym dep әkelgen bar qarjysyn jataqxanagha tóley bastapty. Demek, elimizdegi beldi oqu orny qandastarymyzdyng qaltasyn qaghyp jatyr deuge negiz bar. Ózge oqu oryndarynda dәl múnday soraqylyq bolmaghandyqtan da osylay aitugha mәjbýrmiz. Qandastarymyz әli de bolsa "mýmkin bizdi sheteldik dep bólmey, qazaq dep, artyq tólgengen qarjymyzdy qaytaryp berer" degen ýmitte. Biz de solay bolaryna sengimiz keledi.

Taxir myrza qazaqtyng eki balasyna eki kózben qaray qoymas. Jataqhana tólemin ministrlik bekitip berip otyrmaghandyqtan búl olqylyqty týzeu rektordyng bir-aq búiryghymen iske asatynyn eskertip, osy maqalany jazugha sheshim ettik.

Tahir myrza "elim, qandasym" degen azamat pa, әlde basqalay ma, qanday adam ekenin osy joly anyq bayqatatyn bolady dep oilaymyz.

Túrdybek Qúrmetxan

Abai.kz