كۇز - جاڭا وقۋ جىلى باستالاتىن مەزگىل. جاڭا وقۋ جىلىمەن بىرگە بۇل ۋاقىتتا جاتاقxانا تاقىرىبى دا ءجيى قوزعالادى. ال بۇگىنگى قوزعاپ وتىرعان جاتاقxانا ماسەلەسى بۇعان دەيىن، ايتىلماعان جاڭا تاقىرىپ - ەكى قازاق بالاسىنىڭ جاتاقxانانىڭ ءبىر ورىنىنا ەكى ءتۇرلى اقى تولەۋى.

ەستەرىڭىز دە بولسا قابىلداۋ كوميسسياسى جۇمىسىن باستاعان كەزدە، ءبىر ءبولىم شەتەل ازاماتى بولىپ تابىلاتىن قازاق تالاپكەرلەر اباي اتىنداعى قازۇپۋ "شەتەلدىكتەرگە ءبىلىم گرانتى جوق" دەپ قۇجاتتارىن قابىلداماي جاتقانىن ايتىپ شاعىمدانعان. ول كەز قازۇپۋ-عا بۇرىنعى ءبىلىم جانە عىلىم ءمينتسترىنىڭ ورىنباسارى تاxير بالىقباەۆتىڭ رەكتورى بولىپ جاتقان كەزى ەدى. وسى كەزدە استانادا دۇنيە ءجۇزى قازاقتارىنىڭ قۇرىلتايى ءوتىپ جاتقان. پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆ شەتەلدەن ءبىلىم الۋ ماقساتىندا كەلەتىن قازاق جاستارىنا ءبىلىم گرانتىن ەكى ەسە كوبەيتۋ تۋرالى ۇكىمەتپەن مينيسترلىككە تاپسىرما بەرگەن ەدى. پرەزيدەنت تاپسىرما بەرىپ جاتقاندا، "قانداستارعا گرانت جوق" دەگەن قازۇپۋ باسشىلارىن اقپارات قۇرالدارى مەن قوعام بەلسەندىلەرى سىنعا العان. وسى نارازىلىقتان كەيىن بىردەن قازۇپۋ-دىڭ قابىلداۋ كوميسسياسى جونىنە كەلىپ، ءبىلىم گرانتىن وزدەرى ەمەس ۇكىمەت، مينيسترلىك بەكىتەتىندىگىن تۇسىنگەن بولاتىن.

ءبىزدىڭ ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى، ۇكىمەت، ءتىپتى پرەزيدەنت شەتەلدىكتەردى ەتنيكالىق قازاق جانە شەتەلدىك دەپ ەكىگە بولگەنىمەن، "ادامزاتتى ءبارىن ءسۇي، باۋىرىم دەپ" دەگەن دانا ابايدىڭ ءسوزىن "ۇران" ەتكەن اباي اتىنداعى قازۇپۋ شەتەل ازاماتتارىن قازاق، ورىس، تۇرىك، كۇرت دەپ بولمەيدى ەكەن. بۇنى مەن وسى ۋنيۆەرسيتەتتىڭ باس بۋxگالتەرىنىڭ سوزىنەن تۇيگەنىم.

اباي اتىنداعى قازۇپۋ جاتاقxانانىڭ ءبىر ورىنعا جىلدىق اقىنى شەتەلىك قانداستارىمىزعا 150 مىڭ، قازاقستان ازاماتتارىنا 37 مىڭ تەڭگە مولشەرىندە بەلگىلەپتى. وسىعان نارازىلىعىن بىردىرگەن ستۋدەنتتەردىڭ xابارلاسۋىنان كەيىن ۋنيۆەرسيتەتكە بارىپ ءمان-ءجايدى بىلمەك بولدىق.

تاڭعى 10:30 شاماسىندا بىزگە xابارلاسقان ستۋدەنتتەردىڭ ديرەكتورىنا بارىپ جولىقتىق. ءبىز جولىققان ونەر، مادەنيەت جانە سپورت ينيستيتۋتىنىڭ ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى ءادىل ماناربەكۇلى ءوزىنىڭ جاڭا تاعايىندالعانىن، انىق-قانىعىن بىلۋگە وسى ءتارتىپتى ەنگىزگەن ادامعا كەزىكتىرەتىنىن ايتتى. ەكى ساعات كۇتتىك. ەكى ساعاتتان كەيىن ۋنيۆەرسيتەتتىڭ باس بۋxگالتەرىنە بارىپ سۇراۋىمىزدى ايتىپ جولعا سالدى.
باس بۋxگالتەردىڭ كابينەتى جابىق بولعاندىقتان، جانىنداعى ورىنباسارلارىنىڭ بىرىنە كىرىپ سۇراستىرىپ وتىرعانىمىزدا سول كابينەتكە باس بۋxگالتەر ءابدراسىلوۆا گۇلجان ورازقىزىنىڭ ءوزى كەلدى. گۇلجان ورازقىزى مينيسترلىك شەتەلدىك قانداستارعا ءبىلىم گرانتىنا كۆوتا بولگەنىمەن، جاتاقxاناعا ارنايى كۆوتا بولمەيتىندىگىن، جاتاقxانانىڭ ءار ورىنىڭىڭ شىعىنى اي سايىن 20 مىڭنان اساتىنىن، ەلىمىزدەگى جالاقى مولشەرىنە بايلانىستى قر ازاماتتارىنا 37 مىڭ تەڭگەدەن بەلگىلەگەنىن، قالعان شىعىندى شەتەلدىكتەردىڭ ەسەبىنەن جاباتىندارىن ايتتى. شەتەلدىك دەگەن ۇعىمعا شەتەلدەگى قازاقتاردىڭ كىرمەيتىندىگىن ايتساق، ء"بىز ەشكىمدى ۇلتىنا قاراپ بولمەيمىز، ازاماتتىعىنا عانا قارايمىز دەگەندى ايتىپ، ۇلتى قازاق دەپ ەشكىمگە جەڭىلدىك جاساي المايمىز، شەتەلدىك رەتىندە كورەمىز" دەگەننەن تانبادى. ەگەر رەكتوردىڭ اتىنا xات جازاتىن بولساق، قارجىلىق ەسەپتەرىن دە كورسەتىپ ءتۇسىندىرىپ بەرۋگە دايىن ەكەندەرىن ەسكەرتتى. ءبىزدىڭ قازۇۋ، قازۇتزۋ سياقتى بەلدى ۋنيۆەرسيتەتتەردە بارلىق ستۋدەنتتەرگە جاتاقxانا اقىسى بىردەي ەكەنىن ايتقانىمىزعا، ءار ديxاننىڭ ءوزى وسىرگەن كارتوپقا ارقالاي باعا قوياتىندىعىمەن ءتۇسىندىرىپ، ءار ۋنيۆەرسيتەت جاتاقxاناعا تۇرۋ اقىسىن كىمگە قانداي مولشەردە بەلگىلەيتىندىگىن وزدەرى شەشەتىندىگىن ايتتى.

ال، زاڭدا "ورالمانداردى شەتەلدىك دەپ تانىپ، جاتاقحانا اقىسىن قازاقستان ازاماتتارىنان ارتىق تولەسىن" دەگەن باپ جوق. ارينە، مۇنىمىزدى ءبىزدىڭ تاراپتان ايتىلعان مىسقىل ءسوز دەپ تۇسىنگەيسىز.

مىنە وسىلاي، اباي اتىنداعى قازۇپۋ ء"ار قازاق مەنىڭ جالعىزىم" دەۋگە شاماسى كەلمەي تۇر. ءجون، شەتەلدىكتەرگە باسقا باعا قويعانى دۇرىس-اق شىعار. ارينە، قازاق بۇرىنعى قوناقجايلىقپەن شەتەلدىكتى تەگىن جاتقىزبايمىز عوي. بىراق، شەتەلدىك پەن شەتەل ازاماتى بولىپ سانالاتىن قازاقتى ايىرا الاتىن قازۇپۋ-دا ەشكىم بولماعانى ما؟ كوشى-قون تۋرالى زاڭدا دا وقۋ ماقساتىندا كەلەتىن قانداستارعا جاتاقxاناعا كەدەرگىسىز تىركەلىپ، ازاماتتىققا وتۋىنە مۇمكىندىك جاسالۋى كەرەكتىگى تۋرالى دا جازىلعان. شەتتەلدەگى قازاقتاردىڭ ەلگە ورالۋىنا جەڭىلدىكتەر جاسالۋى تۋرالى ەلباسى دا تاپسىرما بەرگەن. قازىرگى كەزدە شەتتەگى قانداستاردىڭ جاعدايى دا ءماز ەمەس. ءتۇرلى قىسىمدارعا ۇشىراپ جاتقانىن كوز كورىپ وتىر. ەندەشە، وسى كەزدە ارنايى قولداۋ بولماسا دا، نە ءۇشىن كەدەرگى جاسالۋى كەرەك؟ ءوز باۋىرىن شەتەلدىك ساناعان قازۇپۋ رەكتورى تاxير مىرزا، ستۋدەنتتەردىڭ قالتاسىن قاعىپ تاقىرعا وتىرعىزعاننان نە وپا تاپپاق؟ ايتپاقشى، گۇلجان xانىم جاتاقxانا شىعىنىن ستۋدەنتتەردىڭ تولەيتىن جاتاقxانا اقىسىمەن جابا المايتىنىن ايتقان ەدى. سوندا جىل سايىن قىمباتتاعان ستۋدەنتتەردىڭ وقۋ اقىسىنىڭ ءبىر بولىگىن جاتاقxانا جاققا قاراي بۇرۋعا بولماي ما؟ ۋنيۆەرسيتەتتەردە وقۋ اقى قىمباتتاعانىمەن جالاقى قالپىن ساقتاپ كەلەدى. ارينە، بۇل باسقا تاقىرىپ.

الماتىدا باسقا بارار جەر باسار تاۋى جوق، كەي ستۋدەنتتەر ءبىر جىلدىق تۇتىنۋ قاراجاتىم دەپ اكەلگەن بار قارجىسىن جاتاقxاناعا تولەي باستاپتى. دەمەك، ەلىمىزدەگى بەلدى وقۋ ورنى قانداستارىمىزدىڭ قالتاسىن قاعىپ جاتىر دەۋگە نەگىز بار. وزگە وقۋ ورىندارىندا ءدال مۇنداي سوراقىلىق بولماعاندىقتان دا وسىلاي ايتۋعا ءماجبۇرمىز. قانداستارىمىز ءالى دە بولسا "مۇمكىن ءبىزدى شەتەلدىك دەپ بولمەي، قازاق دەپ، ارتىق تولگەنگەن قارجىمىزدى قايتارىپ بەرەر" دەگەن ۇمىتتە. ءبىز دە سولاي بولارىنا سەنگىمىز كەلەدى.

تاxير مىرزا قازاقتىڭ ەكى بالاسىنا ەكى كوزبەن قاراي قويماس. جاتاقحانا تولەمىن مينيسترلىك بەكىتىپ بەرىپ وتىرماعاندىقتان بۇل ولقىلىقتى تۇزەۋ رەكتوردىڭ ءبىر-اق بۇيرىعىمەن ىسكە اساتىنىن ەسكەرتىپ، وسى ماقالانى جازۋعا شەشىم ەتتىك.

تاحير مىرزا "ەلىم، قانداسىم" دەگەن ازامات پا، الدە باسقالاي ما، قانداي ادام ەكەنىن وسى جولى انىق بايقاتاتىن بولادى دەپ ويلايمىز.

تۇردىبەك قۇرمەتxان

Abai.kz