Sanauly kýnnen keyin elimizde ótetin Astana sammiyti qarsanynda úiymdastyrylghan EQYÚ Adamy ólshemi jónindegi sholu konferensiyasynyng birinshi kýni elordamyz Astananyng tórinde Beybitshilik jәne kelisim sarayynda ótip jatyr, atalghan konferensiyagha EQYÚ-gha qatysushy elderden kelgen delegasiyalardyng 800-den astam mýshesi, halyqaralyq jәne otandyq ýkimettik emes úiymdardyn, sonday-aq adam qúqyqtary salasyndaghy halyqaralyq qorlar men akademiyalyq ortanyng ókilderi qatysuda.

Konferensiya júmysynyng birinshi sessiyasynda búqaralyq aqparat qúraldarynyng erkindigi, adam saudasymen jәne kólenkeli ekonomikanyng kelimsek-migranttary syndy toptarymen kýres jayy aityldy. Óz kezeginde sholu konferensiyasyna belsendi týrde qatysyp, osy taqyryptarda bayandama oqyghan sheteldik sarapshylar alda kele jatqan Astana sammiyti tiyimdi sheshimder qabyldaytyn tarihy basqosu bolady degen senimde ekenderin aitty.

Júmystyng «Sóz bostandyghy» sessiyasynda әlemdegi sóz bostandyghy, aqparat aludy qamtamasyz etu, BAQ pen internet-resurstargha qatysty kez-kelgen shekteulerdi boldyrmau jәne jurnalisterding qauipsizdigi turaly EQYÚ-nyng BAQ-ghy sóz bostandyghy jónindegi ókili Duniya Miyatovich bayandama jasady.

Sanauly kýnnen keyin elimizde ótetin Astana sammiyti qarsanynda úiymdastyrylghan EQYÚ Adamy ólshemi jónindegi sholu konferensiyasynyng birinshi kýni elordamyz Astananyng tórinde Beybitshilik jәne kelisim sarayynda ótip jatyr, atalghan konferensiyagha EQYÚ-gha qatysushy elderden kelgen delegasiyalardyng 800-den astam mýshesi, halyqaralyq jәne otandyq ýkimettik emes úiymdardyn, sonday-aq adam qúqyqtary salasyndaghy halyqaralyq qorlar men akademiyalyq ortanyng ókilderi qatysuda.

Konferensiya júmysynyng birinshi sessiyasynda búqaralyq aqparat qúraldarynyng erkindigi, adam saudasymen jәne kólenkeli ekonomikanyng kelimsek-migranttary syndy toptarymen kýres jayy aityldy. Óz kezeginde sholu konferensiyasyna belsendi týrde qatysyp, osy taqyryptarda bayandama oqyghan sheteldik sarapshylar alda kele jatqan Astana sammiyti tiyimdi sheshimder qabyldaytyn tarihy basqosu bolady degen senimde ekenderin aitty.

Júmystyng «Sóz bostandyghy» sessiyasynda әlemdegi sóz bostandyghy, aqparat aludy qamtamasyz etu, BAQ pen internet-resurstargha qatysty kez-kelgen shekteulerdi boldyrmau jәne jurnalisterding qauipsizdigi turaly EQYÚ-nyng BAQ-ghy sóz bostandyghy jónindegi ókili Duniya Miyatovich bayandama jasady.

Osy sessiyada EQYÚ-gha qatysushy elderden kelgen delegasiyalardyng 800-den astam mýshesi, halyqaralyq jәne otandyq ýkimettik emes úiymdardyn, sonday-aq adam qúqyqtary salasyndaghy halyqaralyq qorlar men akademiyalyq ortanyng ókilderi sóz alyp, óz pikirlerin ortalagha salyp, úsynystar aityp jatty.

Sessiya barysynda sóz alghan Qazaqstan Respublikasy Preziydenti janyndaghy adam qúqyghy boyynsha Komissiyanyng hatshysy Tastemir Ábishev Qazaqstanda sóz bostandyghy Ata zanmen kepildendirilgen, sondyqtan tәuelsiz basylymdar esh kedergisiz respublika territoriyasynda taralady dep atap ótti. Onyng sózine qaraghanda, Qazaqstan Respublikasy Konstitusiyasynda sóz bostandyghyna, búqaralyq aqparat qúraldaryn damytu bostandyghyna kepildik beretin zannama bar. Elimizdegi «Vzglyad», «Respublika», «Tan», «Algha», «Svoboda Slova» siyaqty oppozisiyalyq basylymdar Qazaqstan Respublikasy aumaghyna erkin taraydy, jәne kez kelgen dýngirshekten, tipti, ózge gazetterge qaraghanda onay tauyp alugha bolatynyn eskertti. Ol búqaralyq aqparat qúraldarynyng 80 payyzyn tәuelsiz basylymdar qúraytynyn, al  35 gazet Qazaqstan etnostarynyng 11 tilinde shyghatynyn erekshe atap ótti.

«BAQ bostandyghy» sessiyasynda sóz sóilegen  «Jastar» tәuelsiz әleumettik sayasy gazetining ókili Raushan Bazarbay Astanada ótip jatqan alqaly jiynnan elimizding demokratiyalyq qoghamdy odan sayyn damyta týsuge degen niyetin, elimizdegi pikir aluandyghy men sóz bostandyghynyng qarqyndy damyp otyrghanyn biluge bolady dep mәlimdedi. Onyng aituynsha, Qazaqstanda erkin baspasóz ýshin qúqyqtyq negiz jaqsy qalyptasqan. Sóz bostandyghy men BAQ erkindigine qatysty mәsele kóterip jýrgen basylymdar negizinen zang shenberinde  qúqyq búzatyndyqtan, sonday kemshilikteri ýshin japa shegip jatqandyqtan da kóbinese әrtýrli qiytúrqy  әreketke barady dep pikir bildirdi.

Jiyn barysynda «Qazaqstanda sóz bostandyghy joq» degen әngimge qatysty ózining kelispeushiligin Bas redaktorlar klubynyng ókili bildirdi. Onyng pikirinshe, Qazaqstanda tirkelgen 3 myngha juyq aqparat qúraldarynyng 80 payyzy jeke iyelikte jәne memleket oghan eshqanday da yqpal ete almaydy. Onda jariyalanatyn materialdardyng qanday boluy qajettigine eshkim de shek qoya almaydy. Býginde elimizdegi  biylikke syn aitqysy keletin basylymdardyng sany memlekettik basylymdardyng sanynan artyq. Tek «Svoboda Slova» basylymynyng ózining taralymy aptasyna 90 myng danadan, «Respublika» basylymynyng sany 30 myn,  «Jas Alash» gazetining taralymy 50 myng danamen tarap, elimizdegi kez-kelgen dýngirshekten nemese dýkennen satyp alugha bolady. «Osynday jaghdayda sóz bostandyghyn joq deuge bola ma?», -  dep eskertti Bas redaktorlar klubynyng ókili.

Onyng aituynsha, elimizde «K+» atty oppozisiyalyq telearna taghy bar. Onyng telebaghdarlamalarynda Ýkimetke, Memleket basshysyna jәne biylikting ózge de ókilderine qatysty syny pikirler aitylyp jatady. Al memleketting iyeleginde eki telearna - «Habar» men «Qazaqstan» jәne eki basylym bar - «Egemen Qazaqstan» jәne «Kazahstanskaya pravda». Jekelegen azamattardyng ózderining baspalaryn ashyp,  qajetti materialdaryn basugha eshkim kedergi nemese shekteu jasap otyrghan joq. Búl túrghyda Qazaqstanda keybir materialdardy baspalar qabyldamaydy degen sóz negizsiz.

Ótip jatqan is-sharanyng ýlken mәnge ie ekendigin jetkizgen «Qazaqstannyng azamattyq aliyansynyn» atqarushy diyrektory Alina Hamatdinova jiynda jekelegen memleketterding ghana emes, әlemning ózekti mәseleleri talqylanyp jatqandyghyn tilge tiyek etti. Ol «adamgershilik qúndylyqtar baghytynda Qazaqstannyng tәjiriybesi mol. Sondyqtan Últaralyq tatulyq pen ózara kelisimnyng qazaqstandyq joly ózge elderge ýlgi-ónege bola alady. Al memlekettik organdar men ýkimettik emes úiymdar arasynda baylanys ornatu tәsili jóninde Europalyqtardan ýirenerimiz әli kóp. Elimizde Ýkimettik emes úiymdar jetkilikti. Olar qazirgi uaqytta qoghamdyq mýddeni qorghauda belsendi júmys istep keledi», - dep mәlimdedi.

Sholu konferensiyasynyng «Sóz bostandyghy» sessiyasynda sheteldik sarapshylar men azamattyq qogham belsendileri tarapynan sóz bostandyghy men jalpy Qazaqstandaghy qoghamdyq-sayasy jaghdaygha qatysty qarama-qarsy pikirler aitylyp, qyzu talqylandy. Ýkimettik emes úiymnyng belsendileri forum ayasynda sheteldik әriptestermen tyghyz baylanys ornatyp, azamattyq instituttardy damytugha qatysty oilaryn ortagha salyp tәjiriybe almasty. Búl alqaly basqosu san týrli kózqarastardy toghystyra bildi.

«Abay-aqparat»