Eki-ýsh  kýnnen   beri  barlyq   әleumettik  jeli  men sayttar, dәstýrli BAQ Qyrghyz  preziydenti  Almazbek  Atambaevtyn  Bishkek  manyndaghy   Ala-Archa  memlekettik  sarayynda  el  azamattaryna  memlekettik  mәrtebeler  tapsyru  rәsiminde  sóilegen sózin talqylauda. Osy qazan aiynyng 15-i kýni  Qyrghyzstan  Respublikasynyn  preziydent  saylauy  ótpekshi, soghan  baylanysty  saylaugha   týsip  jatqan  kandidattardy  synay kele ol qazirgi  qazaq  biyligi  turaly da búrqyldap sóilep tastady.

Qyrghyzstannyn  ishki  sayasatyna  aralasugha әreket etpek bolghan qazaq biyligine  ókpesi  qara  qazanday  ekenin bayqatqan Atambaev: «Esli  nashy sosedi  ne ochuhaitsya, ne  opomnyatsya, ya budu govoriti  po-drugomu. Kajdyi  narod  doljen  vybirati  svoego  praviytelya, y on  zaslujivaet  togo, kogo  vyberet» -, dedi.

Búdan әri ol sózin bylaysha jalghady: «VVP  goroda  Almaty  v 5 raz bolishe, chem  VVP vsego  Kirgizstana. A VVP  Kazahstana  bolishe VVP  Kirgizstana  v 20 raz. I  valovyi   produkt  Kazahstana  v  dohodah v  10  raz  bolishe  Kirgizstana. Pochemu  togda  pensii  Kazahstana  bolishe  (kirgizskiyh)  vsego  v 1,5  raza, a ne  10  raz, a  tarify vyshe  v 5 raz? Pochemu?  Potomu chto  razvorovyvait   bogatstva  v  Kazahstane» dep saldy.

Býginge   kýnge   deyin  qazaqtardy   qazaq  emes, osydan  600 jyl  búryn  han  saylanghan  Shynghys úrpaqtary  basqaryp  otyrghanday  әser  qaldyrady  degen A. Atambaevtyn  sózin ekinin  biri  týsine  bermeydi. Ony týsinu  ýshin  tarihtan  eptep habarynyzdyn  bolghany  abzal. Birinshiden, búl onyng biylikte  úzaq  otyru men  ony  monarhiyalyq   jolmen  óz  úrpaghyna  múra  etip  qaldyrugha  tyrysudyn  halyqqa  qiyanat  ekenin aitqany.  Ekinshiden,  qazaqtardyn   songhy   hanynyn  basyn  biz  alghanbyz, birinshi  preziydenti  biz  ýshin  týk  emes degeni.

Ýshinshiden,  qyrghyzdardyn  eki  tónkerispen  eki  preziydenttin  elden  jyraqqa  it qosyp  qughanyn  menzep  «qazaqpen  salystyrghanda  qyrghyzdar  әldeqashan  halyq  biyligin  ústanghan, sayasi  oyanghanyn, bir  adamnyn  úzaq  jyldar  boyy  biylep - tóstegenine  jol  bermegen» degeni.

Ol jәne bylay dedi: «Atambaev  podaet  kazaham «plohoy» priymer. Potomu  chto, narod hochet  spravedlivoy   vlasti. Pravilino  Nazarbaev  na vstreche s Babanovym  govoriyl  o  molodom  preziydente. No, samyi  starshiy  kandidat  (v preziydenty  Kirgiziy ) na 20 let  moloje  Nazarbaeva. A ya—na 16 let. I  komu  nujen  molodoy  preziydent, nam ili  Kazahstanu?  Ya  vse ravno  provedu  chestnye  vybory. Ya  gorjusi  tem, chto  pokazal  obrazes  spravedlivoy, chistoy  vlasti. V  etom  mne  pomogali  kadry vrode  Temira  Jumakadyrova  (Tayauda  belgisiz  jaghdayda  kólik  apatyna  úshyrap  qaytys bolghan  Qyrghyzstan  Ýkimeti  basshysynyng el basshysyn  saylauynda jauapty  orynbasary).

Smerti  zabrala  odnogo iyz  nas,  no  nas bolishe  shesti  millionov. Day  bog  posle  vyborov  unesu  vsu  staruu  elitu, oni  nikogda  ne  vernutsya. Potomu chto  ludiy   seychas  drugiye...Nash  narod  umeet   razlichati  ludey. Ne  nado  nas  uchiti, my  nashli  svoy  puti».

Ghasyrlar  boyy auyly – aralas, qoyy – qoralas  jatqan  Qyrghyz  basshysynyn   kenetten  ashugha  mingenin, sóitip, oray da boray sóilegenin bastapqyda týsinbey  qaldyq. Osy arada búghan deyin  de  Atambaevtyn  qazaq  biyligine  qarata  aitqan sózderin  esimizge  týsireyik.

«2010 jyly   Bakiyevti  elden  qughan  kezde  Qazaqstan  kómir  bermey qoyyp, qyrghyz  halqy  qatty  qinaldy», - dep edi. 2015 jyly  Qazaqstan  mәdeniyet  ministri  Arystanbek  Múhamediyúlynyn  aitqan  sózine  jauap  retinde, «Qazaqstannyn  Mәdeniyet  ministri  Mәskeudin   dәrethanasyn  juyp  jýrgen  qyrghyz  qyzdarynyn  dengeyimen  birdey  me?» - dep  jәne keketti.

Juyrda  Nazarbaev  Qyrghyz  Preziydenttigine  ýmitker  Babanovty  arnayy qabyldap, on  qabaq  tanytqannan  keyin  Qyrghyzstannyn  Syrtqy  ister  ministrligi  búl  әreketke  narazylyghyn  bildirip,  dereu  qarsylyq  notasyn  joldady.

Kim  biledi, alpys  eki  ailasy  bar  súrqiya  súm  sayasatty  týsinu  onay  emes, qazaq  pen qyrghyz  arasyna  iritki  salyp  otyrghan  soltýstiktegi  kólenke túsy kóp kórshimiz shyghar? Álde  shyghystaghy   alty  basty  ajdahar  ma?  Bәlkim, әlemdi  biylep - tósetgisi  keletin  múhittyn   ar  jaghyndaghy  Hristafor  Kolumb  ashqan  qúrlyqtaghy qúrdymdar ma eken?  «Estigen  qúlaqta  jazyq  joq» demekeshi,  biz  tek  óz  oiymyzdy  ortagha  saldyq.

Júmamúrat  Shәmshi

Abai.kz