Kýlli әlemning әr qiyryna qonys tepken últtar men úlystar, elder jahandanudyng qúiynan qalay shyghamyz dep jantalasyp jatyr. Al endi bireuler ýshin «Álemdi jahandandyru anaghúrlym tiyimdi». Jalpy, ghalamdy sharpyghan «myltyqsyz maydan» kýresi qaydan shyqty? Qay kezden bastaldy? Múny qarapayym oqyrman anyqtap bilui ýshin ekinshi dýniyejýzilik soghystan keyingi AQSh-tyng syrtqy sayasatynyng basty baghyttaryn aiqyndap bergen burjuaziyalyq iydeolog A. Dallesting «alysty kózdegen» myna bir astyrtyn oi-tújyrymyn úsynghandy qúp kórdik. Qaranyzshy sәp salyp, biz osyndaghy bekitilgen jol-josynmen jýrip, sol izben jeldirte basyp, tompanday erip ketken joqpyz ba?! Kóz jýgirtinizshi, bizding býgingi baghyt-baghdarymyz A. Dallesting kezinde dalbasa sanalghan núsqauyna qarap «boy týzep», oy qorytyp otyrghan joq pa? Onyng alghashqy jospary belgili әdebiyettanushy Danday Ysqaqtyng audarmasy boyynsha qysqartylyp, úsynylyp otyr. Oqynyz, oilanynyz!

*  *  *

Soghys ayaqtaldy. Tirshilik birtindep týzeluge bet alyp, dýnie tynyshtala bastady. Osynday kezde biz qolymyzdaghynyng bәrin, yaghni, altynymyzdy, basqa da baylyghymyzdy, bar kýshimizdi basqalardy aqymaq, mәngýrt etuge júmsaugha tiyispiz. Adam miy, sanasy ózgeruge beyim. Dýniyeni alaqýiyn etip, basqalardyng asylyn jasandy jasyqqa ainaldyrugha jәne de olardyng sol jasandy jasyghyn «asylym» dep qabyldaugha mәjbýr etuimiz kerek. Qalaysha?

Kýlli әlemning әr qiyryna qonys tepken últtar men úlystar, elder jahandanudyng qúiynan qalay shyghamyz dep jantalasyp jatyr. Al endi bireuler ýshin «Álemdi jahandandyru anaghúrlym tiyimdi». Jalpy, ghalamdy sharpyghan «myltyqsyz maydan» kýresi qaydan shyqty? Qay kezden bastaldy? Múny qarapayym oqyrman anyqtap bilui ýshin ekinshi dýniyejýzilik soghystan keyingi AQSh-tyng syrtqy sayasatynyng basty baghyttaryn aiqyndap bergen burjuaziyalyq iydeolog A. Dallesting «alysty kózdegen» myna bir astyrtyn oi-tújyrymyn úsynghandy qúp kórdik. Qaranyzshy sәp salyp, biz osyndaghy bekitilgen jol-josynmen jýrip, sol izben jeldirte basyp, tompanday erip ketken joqpyz ba?! Kóz jýgirtinizshi, bizding býgingi baghyt-baghdarymyz A. Dallesting kezinde dalbasa sanalghan núsqauyna qarap «boy týzep», oy qorytyp otyrghan joq pa? Onyng alghashqy jospary belgili әdebiyettanushy Danday Ysqaqtyng audarmasy boyynsha qysqartylyp, úsynylyp otyr. Oqynyz, oilanynyz!

*  *  *

Soghys ayaqtaldy. Tirshilik birtindep týzeluge bet alyp, dýnie tynyshtala bastady. Osynday kezde biz qolymyzdaghynyng bәrin, yaghni, altynymyzdy, basqa da baylyghymyzdy, bar kýshimizdi basqalardy aqymaq, mәngýrt etuge júmsaugha tiyispiz. Adam miy, sanasy ózgeruge beyim. Dýniyeni alaqýiyn etip, basqalardyng asylyn jasandy jasyqqa ainaldyrugha jәne de olardyng sol jasandy jasyghyn «asylym» dep qabyldaugha mәjbýr etuimiz kerek. Qalaysha?

Ádebiyeti men ónerin, mysaly olardyng әleumettik maqsat-mýddesin óshirip, salt-dәstýrin mazaq qyp kórsetip, suretkerlerin qalyng kópshilikting kókeykesti oi-niyetterin zertteuden, aishyqtap kórsetuden aiyramyz. Ádebiyeti, teatry, kinosy bәri de adamy arzan sezimderdi maldanatyn, madaqtanatyn bolady. Jezókshelikti, zorlyq-zombylyqty, aiuandyqty, satqyndyqty, yaghny últsyzdyq ataulyny dәripteytin suretkersymaqtaryn qoldaymyz. Últtyng mýddesin qorghaytyn sheneunikteri dóreki, pәtuasyz retinde dәriptelip, kýlki-kelekege jem etilip, eskining sarqynshaghy delinedi. Ekijýzdilik, betsizdik, suayttyq pen sayqaldyq, maskýnemdik pen nashaqorlyq, birinen biri hayuandyq qorqu, ózara qyrqysu, birin-biri kóre almaushylyq, bilimdilerin kýndeu men dúshpandyq - osynyng bәri olardy ystan beter qaqtaydy, kýieleydi. Tónireginde ne bolyp jatqanyn anghara alatyndar, týsinetinder azayady. Al, esi barlaryn dәrmensizdikke úshyratyp, qoljaulyq etip, óltire mazaqtap, qoghamnyng silimtikterine ainaldyryp, masqaralaymyz.

Ruhany beyshara, bayghús etip, adamgershilik ataulyny mýldem úmyttyramyz. Últyn oilaytyndardy, әsirese, últ ýshin janyn beretinderdi, salt-dәstýrlerin dәripteytinderdi eskishil, bilimsiz dep ózderi-aq mazaq etetin bolady. Bala kezderinen, jasóspirim shaqtarynan shyrghalangha dushar etip, әbden azghyndatamyz. Ibaly qyzdaryn ardan júrday etemiz. Sóitip, olardan týisiksiz, Otansyz tobyr jasaymyz. Aqyry sonynda ózderin ólerdey jek kóretin, óz mәdeniyetin qorash sanaytyn «ayryqsha úrpaq» ómirge keledi...

«Abay-aqparat»