اللەن داللەس: «وتانسىز توبىر جاسايمىز»
كۇللى الەمنىڭ ءار قيىرىنا قونىس تەپكەن ۇلتتار مەن ۇلىستار، ەلدەر جاھاندانۋدىڭ قۇيىنان قالاي شىعامىز دەپ جانتالاسىپ جاتىر. ال ەندى بىرەۋلەر ءۇشىن «الەمدى جاھانداندىرۋ اناعۇرلىم ءتيىمدى». جالپى، عالامدى شارپىعان «مىلتىقسىز مايدان» كۇرەسى قايدان شىقتى؟ قاي كەزدەن باستالدى؟ مۇنى قاراپايىم وقىرمان انىقتاپ ءبىلۋى ءۇشىن ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستان كەيىنگى اقش-تىڭ سىرتقى ساياساتىنىڭ باستى باعىتتارىن ايقىنداپ بەرگەن بۋرجۋازيالىق يدەولوگ ا. داللەستىڭ «الىستى كوزدەگەن» مىنا ءبىر استىرتىن وي-تۇجىرىمىن ۇسىنعاندى قۇپ كوردىك. قاراڭىزشى ءساپ سالىپ، ءبىز وسىنداعى بەكىتىلگەن جول-جوسىنمەن ءجۇرىپ، سول ىزبەن جەلدىرتە باسىپ، تومپاڭداي ەرىپ كەتكەن جوقپىز با؟! كوز جۇگىرتىڭىزشى، ءبىزدىڭ بۇگىنگى باعىت-باعدارىمىز ا. داللەستىڭ كەزىندە دالباسا سانالعان نۇسقاۋىنا قاراپ «بوي تۇزەپ»، وي قورىتىپ وتىرعان جوق پا؟ ونىڭ العاشقى جوسپارى بەلگىلى ادەبيەتتانۋشى دانداي ىسقاقتىڭ اۋدارماسى بويىنشا قىسقارتىلىپ، ۇسىنىلىپ وتىر. وقىڭىز، ويلانىڭىز!
* * *
سوعىس اياقتالدى. تىرشىلىك بىرتىندەپ تۇزەلۋگە بەت الىپ، دۇنيە تىنىشتالا باستادى. وسىنداي كەزدە ءبىز قولىمىزداعىنىڭ ءبارىن، ياعني، التىنىمىزدى، باسقا دا بايلىعىمىزدى، بار كۇشىمىزدى باسقالاردى اقىماق، ماڭگۇرت ەتۋگە جۇمساۋعا ءتيىسپىز. ادام ميى، ساناسى وزگەرۋگە بەيىم. دۇنيەنى الاقۇيىن ەتىپ، باسقالاردىڭ اسىلىن جاساندى جاسىققا اينالدىرۋعا جانە دە ولاردىڭ سول جاساندى جاسىعىن «اسىلىم» دەپ قابىلداۋعا ءماجبۇر ەتۋىمىز كەرەك. قالايشا؟
كۇللى الەمنىڭ ءار قيىرىنا قونىس تەپكەن ۇلتتار مەن ۇلىستار، ەلدەر جاھاندانۋدىڭ قۇيىنان قالاي شىعامىز دەپ جانتالاسىپ جاتىر. ال ەندى بىرەۋلەر ءۇشىن «الەمدى جاھانداندىرۋ اناعۇرلىم ءتيىمدى». جالپى، عالامدى شارپىعان «مىلتىقسىز مايدان» كۇرەسى قايدان شىقتى؟ قاي كەزدەن باستالدى؟ مۇنى قاراپايىم وقىرمان انىقتاپ ءبىلۋى ءۇشىن ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستان كەيىنگى اقش-تىڭ سىرتقى ساياساتىنىڭ باستى باعىتتارىن ايقىنداپ بەرگەن بۋرجۋازيالىق يدەولوگ ا. داللەستىڭ «الىستى كوزدەگەن» مىنا ءبىر استىرتىن وي-تۇجىرىمىن ۇسىنعاندى قۇپ كوردىك. قاراڭىزشى ءساپ سالىپ، ءبىز وسىنداعى بەكىتىلگەن جول-جوسىنمەن ءجۇرىپ، سول ىزبەن جەلدىرتە باسىپ، تومپاڭداي ەرىپ كەتكەن جوقپىز با؟! كوز جۇگىرتىڭىزشى، ءبىزدىڭ بۇگىنگى باعىت-باعدارىمىز ا. داللەستىڭ كەزىندە دالباسا سانالعان نۇسقاۋىنا قاراپ «بوي تۇزەپ»، وي قورىتىپ وتىرعان جوق پا؟ ونىڭ العاشقى جوسپارى بەلگىلى ادەبيەتتانۋشى دانداي ىسقاقتىڭ اۋدارماسى بويىنشا قىسقارتىلىپ، ۇسىنىلىپ وتىر. وقىڭىز، ويلانىڭىز!
* * *
سوعىس اياقتالدى. تىرشىلىك بىرتىندەپ تۇزەلۋگە بەت الىپ، دۇنيە تىنىشتالا باستادى. وسىنداي كەزدە ءبىز قولىمىزداعىنىڭ ءبارىن، ياعني، التىنىمىزدى، باسقا دا بايلىعىمىزدى، بار كۇشىمىزدى باسقالاردى اقىماق، ماڭگۇرت ەتۋگە جۇمساۋعا ءتيىسپىز. ادام ميى، ساناسى وزگەرۋگە بەيىم. دۇنيەنى الاقۇيىن ەتىپ، باسقالاردىڭ اسىلىن جاساندى جاسىققا اينالدىرۋعا جانە دە ولاردىڭ سول جاساندى جاسىعىن «اسىلىم» دەپ قابىلداۋعا ءماجبۇر ەتۋىمىز كەرەك. قالايشا؟
ادەبيەتى مەن ونەرىن، مىسالى ولاردىڭ الەۋمەتتىك ماقسات-مۇددەسىن ءوشىرىپ، سالت-ءداستۇرىن مازاق قىپ كورسەتىپ، سۋرەتكەرلەرىن قالىڭ كوپشىلىكتىڭ كوكەيكەستى وي-نيەتتەرىن زەرتتەۋدەن، ايشىقتاپ كورسەتۋدەن ايىرامىز. ادەبيەتى، تەاترى، كينوسى ءبارى دە ادامي ارزان سەزىمدەردى مالداناتىن، ماداقتاناتىن بولادى. جەزوكشەلىكتى، زورلىق-زومبىلىقتى، ايۋاندىقتى، ساتقىندىقتى، ياعني ۇلتسىزدىق اتاۋلىنى دارىپتەيتىن سۋرەتكەرسىماقتارىن قولدايمىز. ۇلتتىڭ مۇددەسىن قورعايتىن شەنەۋنىكتەرى دورەكى، ءپاتۋاسىز رەتىندە دارىپتەلىپ، كۇلكى-كەلەكەگە جەم ەتىلىپ، ەسكىنىڭ سارقىنشاعى دەلىنەدى. ەكىجۇزدىلىك، بەتسىزدىك، سۋايتتىق پەن سايقالدىق، ماسكۇنەمدىك پەن ناشاقورلىق، بىرىنەن ءبىرى حايۋاندىق قورقۋ، ءوزارا قىرقىسۋ، ءبىرىن-ءبىرى كورە الماۋشىلىق، بىلىمدىلەرىن كۇندەۋ مەن دۇشپاندىق - وسىنىڭ ءبارى ولاردى ىستان بەتەر قاقتايدى، كۇيەلەيدى. توڭىرەگىندە نە بولىپ جاتقانىن اڭعارا الاتىندار، تۇسىنەتىندەر ازايادى. ال، ەسى بارلارىن دارمەنسىزدىككە ۇشىراتىپ، قولجاۋلىق ەتىپ، ولتىرە مازاقتاپ، قوعامنىڭ سىلىمتىكتەرىنە اينالدىرىپ، ماسقارالايمىز.
رۋحاني بەيشارا، بايعۇس ەتىپ، ادامگەرشىلىك اتاۋلىنى مۇلدەم ۇمىتتىرامىز. ۇلتىن ويلايتىنداردى، اسىرەسە، ۇلت ءۇشىن جانىن بەرەتىندەردى، سالت-داستۇرلەرىن دارىپتەيتىندەردى ەسكىشىل، ءبىلىمسىز دەپ وزدەرى-اق مازاق ەتەتىن بولادى. بالا كەزدەرىنەن، ءجاسوسپىرىم شاقتارىنان شىرعالاڭعا دۋشار ەتىپ، ابدەن ازعىنداتامىز. يبالى قىزدارىن اردان جۇرداي ەتەمىز. ءسويتىپ، ولاردان تۇيسىكسىز، وتانسىز توبىر جاسايمىز. اقىرى سوڭىندا وزدەرىن ولەردەي جەك كورەتىن، ءوز مادەنيەتىن قوراش سانايتىن «ايرىقشا ۇرپاق» ومىرگە كەلەدى...
«اباي-اقپارات»
