Senbi, 23 Qarasha 2024
Janalyqtar 2901 0 pikir 1 Aqpan, 2011 saghat 08:34

Bolat Mýrsәlim. Últ qabileti jәne jýie

Qazaqtyng últ retindegi qabilet-qarymy, memlekettilik dәstýrlerining bastaulary dýniyedegi eshbir halyqtan kem bolmasa kerek. Búryn da, býgin de. Biraq, Múqaghalidyn: «Barlyq isi bastalghan, bastalghan da tastalghan» degen sózi eske týskende, qazaqtyng kóreshek qyzyghy turaly tәtti qiyaldyng kýl-talqany shyqpasa da, iyt-qús tartqanday berekesi qashary anyq.

Sovettik jýiening nauqanshyldyghyna, qazaqtyng dabyralyghyna jabaryndy bilmey dal bolatyn talay aksiyany qiqumen ótkizdik. Biz ne bastamadyq deniz?

«Kóshpendilerdin» ssenariyin shetelge jazdyrtyp, sheteldik rejisserlerge týsirttik. Ýirenemiz dedik. Ne ýirendik? Kassa jinaudyng әdisin be, jarqyl-júrqyl effekt jasaudy ma? Jalpy, «Kóshpendiler» qansha kassa jinady hәm shetelge qazaqty qanshalyqty tanytyp tastady?

Nobelidik syilyqtyng iyegerlerining kenesimen qanshama ekonomikalyq jobalar jasadyq. Strategiyalary qúryldy, taktikalary anyqtaldy. Industriyaly damu dedik. Olay emes, klaster dúrys eken. Eng abzaly - bәsekege qabilettilik. Shyndap kelgende, osynyng bәri bir nәrse. Álemdik tәjiriybede әrqaysysy әrtýrli atalghan, biri ayaq, biri qol siyaqty tútas aghzanyng komponentteri. Sonyng bәri «әueli sóz, sodan keyin - ekonomika» bolyp qala berdi. Nege? Porterding «bәsekege qabilettilik» teoriyasy ekonomikalyq damudyng jýrek lýpilin dәl basqan dýnie edi ghoy. Ol jaryqtyq nege qazaqqa kelgende iske aspady?

Qazaqtyng últ retindegi qabilet-qarymy, memlekettilik dәstýrlerining bastaulary dýniyedegi eshbir halyqtan kem bolmasa kerek. Búryn da, býgin de. Biraq, Múqaghalidyn: «Barlyq isi bastalghan, bastalghan da tastalghan» degen sózi eske týskende, qazaqtyng kóreshek qyzyghy turaly tәtti qiyaldyng kýl-talqany shyqpasa da, iyt-qús tartqanday berekesi qashary anyq.

Sovettik jýiening nauqanshyldyghyna, qazaqtyng dabyralyghyna jabaryndy bilmey dal bolatyn talay aksiyany qiqumen ótkizdik. Biz ne bastamadyq deniz?

«Kóshpendilerdin» ssenariyin shetelge jazdyrtyp, sheteldik rejisserlerge týsirttik. Ýirenemiz dedik. Ne ýirendik? Kassa jinaudyng әdisin be, jarqyl-júrqyl effekt jasaudy ma? Jalpy, «Kóshpendiler» qansha kassa jinady hәm shetelge qazaqty qanshalyqty tanytyp tastady?

Nobelidik syilyqtyng iyegerlerining kenesimen qanshama ekonomikalyq jobalar jasadyq. Strategiyalary qúryldy, taktikalary anyqtaldy. Industriyaly damu dedik. Olay emes, klaster dúrys eken. Eng abzaly - bәsekege qabilettilik. Shyndap kelgende, osynyng bәri bir nәrse. Álemdik tәjiriybede әrqaysysy әrtýrli atalghan, biri ayaq, biri qol siyaqty tútas aghzanyng komponentteri. Sonyng bәri «әueli sóz, sodan keyin - ekonomika» bolyp qala berdi. Nege? Porterding «bәsekege qabilettilik» teoriyasy ekonomikalyq damudyng jýrek lýpilin dәl basqan dýnie edi ghoy. Ol jaryqtyq nege qazaqqa kelgende iske aspady?

«Mәdeny múrany» әlemde tendessiz joba dedik. Álemdi bilmedik, otarlyq ezgiden sheri ishinde qatqan qazaq ýshin tendessiz bastama boldy. Qazaq gumanitarlyq ghylymy  jiyrma jyl emin-erkin taldau jasaytyn material jinaldy. Alayda, taldau ghylym bolsa, jinaqtau, audaru, jaryqqa shygharu kóbinshe tehnikalyq júmys emes pe? Biz nege býgingi kózi tiri ónerpaz qauymdy, avtorlyq shygharma tudyra alatyn sausaqpen sanarlyq túlghalardy úmyttyq? Shang basqan arhivterdi qoparghan dúrys, degenmen ónerdegi estetikalyq talgham tómendegen sayyn, búqaralyq-kommersiyalyq shou qaqshandaghan sayyn tútas shygharmashylyq ghúmyrlar dәstýri ýzilip bara jatqan joq pa? Arhivasiyadan góri býgingi mәdeniyetting tuuy, onyng talghamdy túrghyda nasihattaluy әldeqayda manyzdy emes pe?

Osy kýni qazaq esep shygharsa, ýshke tórtti qossa, bes bolatyn boldy. Al, tórtke tórtti qossa, onda da bes bolady. Óitkeni, qansha adam dauys berse de, kim qanday sharua atqarsa da, qazaqqa nәtiyje manyzdy hәm әu bastan belgili. Bastay sal, tastay sal, mazmúny nól bolsa da, formasy beske ayaqtalsyn! Býgingi qazaqtyng formulasy osy. Qazaqtyng últtyq qabiletin eshkimnen kem dey almaspyz, qazaqtyng әrbir isin keri ketirip otyrghan - osy jýiesizdik. Birding basy, birding ayaghy. Bizding osy maqalamyz siyaqty.

«Abay-aqparat»

 

0 pikir

Ýzdik materialdar

Syni-esse

«Talasbek syilyghy»: Talqandalghan talgham...

Abay Mauqaraúly 1468
Bilgenge marjan

«Shyghys Týrkistan memleketi beybit týrde joghaldy»

Álimjan Áshimúly 3241
Birtuar

Shoqannyng әzil-syqaqtary

Baghdat Aqylbekov 5394