Jaqynda DEMOSCOPE qoghamdyq pikirge jedel-monitoring jýrgizu burosy Qazaqstan azamattary arasynda «Iosif Stalinge kózqaras» taqyrybynda saualnama jýrgizdi, dep jazady «Dat-Obshestvennaya pozisiya» gәzeti.

Zertteu nәtiyjelerine sәikes, qazaqstandyqtar Stalinning túlghasyna beytarap qaraydy. Saualnama qatysushylarynyng 39 payyzy «Stalinge degen kózqarasym beytarap. Tarih betterinde qaldy, bizding qazirgi ómirimizge eshqanday әseri joq» degen jauapty tandady.

Azamattardyng 37%-y KSRO Iosif Vissarionovichting arqasynda iri derjavagha ainaldy deydi.

17% qazaqstandyqtar kenestik diktatordy jaqtyrmaydy. 10%-y Stalinning reformalary, jappay qughyn-sýrgin, halyqtardy qonys audartu sharalarynyng kesirlerinen milliondaghyn halyq qyrylyp qaldy deydi. Stalinning qazaq intelliygensiyasyn qughyn-sýrginge úshyratqanyn, «Alash» partiyasyn týp-túqiyanymen joyyp jibergenin 7% qatysushy eske aldy.

Sonymen qatar, 7% Stalin túlghasyna tamsana qaraydy eken. Olar Stalinge «HH ghasyrdyng úly sayasy qayratkeri» degen bagha beredi.

Jastardyng kópshiligi (16-29 jasar qatysushylar) beytarap pozisiyany ústanady, al agha-buynnyng jartysynyng (60-69 jas aralyghyndaghy qatysushylar) pikirinen Stalinge degen óshpendilik bayqalmady.

Saualnamagha qatysqan respondentterding 52%-y KSRO-ng Úly Otan soghysyndaghy jenisin Stalinning ereng enbekterining negizgisi dep sanaydy.

«Ol biylik etken tústa bastauysh bilim beru, densaulyq saqtau, zeynetaqy jýiesi sekildi tegin әleumettik instituttar qalyptasty» deydi 34% qatysushylar.

14%-y «Stalin KSRO-ny әlemdik masshtabtaghy әskery industriyaly derjavagha ainaldyrdy» degen núsqany tandady.

Qazaqstandyqtardyng pikirinshe, Iosif Stalin biylik etken tústaghy eng jantýrshigerlik kezeng qanday? Qatysushylardyng jauaptary tendey ýshke bólindi.

34% halyqty jappay qonys audartu últ ýshin tragendiya boldy deydi. Búl jauapty belgilegen qatysushylardyng kóbi 30-39 jas aralyghynda.

33%-y «Kýshtep otyryqshylandyru men újymdastyru 1932-33 jyldardaghy qasiretti «Úly jútqa» alyp keldi» deydi. Búl jauapty tandaghandardyng kópshiligi (41%) – 60-69 jas aralyghyndaghy qatysushylar.

Taghy da 33% qatysushylar Stalinning 1937 – 1938 jyldardaghy jappay qughyn-sýrgin men sayasy qudalau kezenindegi últqa jasaghan qastandyghyn atady.

Óskeleng úrpaq Staliniznen qanday oy qorytuy kerek degen súraqqa saualnama qatysushylarynyng 78%-y «Biz múnday qatelikterge jol bermeu ýshin, ótken kýnning sabaqtaryn este saqtauymyz kerek» deydi.

Zertteu qatysushylarynyng 14%-y «Tek ortalyqtandyrylghan myqty biylik qana halyqty tabysty basqara alady jәne auqymdy reformalardy jýzege asyra alady» degen núsqany tandady.

«Bir adamnyng sheksiz biyligi jeke túlgha erkindigining joyyluyna alyp keledi» degen qatysushylar – 8%.

Reseylik kinoteatrlarda kórsetuge tyiym salynghan «Stalinning ólimi» filimin 23% qatysushylar kóripti. Olardyng 13%-na fransuz-britandyq әzil únamaghan. Al 10%-y sayasy satirany únatqan. Azamattardyng basym bóligi, naqtyraq aitsaq 76%-y, búl filimdi kórmegen.

Saualnamagha Astana, Almaty jәne Qazaqstannyng ózge 14 oblys ortalyghynan 16 jastan asqan 1862 adam qatysty.

Olardyng 68%-y әielder jәne 32%-y er azamattar. Irikteu yqtimaldyghy 95%, sondyqtan statistikalyq kórsetkish qateligining shekti mólsheri 0,6%-dan aspaydy.

Zertteu әdisi – telefon arqyly jýrgizilgen súhbat. Saualnama 2018 jyly 8-11 nauryz aralyghynda jýrgizildi. Saualnama nәtiyjesi BAQ-ta jariyalanady. Jauap bergen azamattardyng aty-jóni kórsetilmeydi.

Abai.kz