Aqseleu Seydimbek pen Jomart Ábdihalyq! Ekeui de biregey jaratylysty egizdey edi: súlu súnghat, syrbaz minez, syryqtay boy, sabyrly oi, tereng bilim, telegey tәlimdi ilim... Últ qamyn dit­tegen naghyz ziyalylar osylarday-aq bolar. Jan ayamas, tagh­dyrlas dostar-tyn. Zamany bir, zary da bir qúralpy. Ómirding keybir óksigi men ókinishi jalyn atqyzyp, ah úrghyzatyn. Taghylymdy da tanymdyq enbekterin amanattap ketipti. Qaysybirin tizersin. Aqseleuding 6 tomdyq shygharmalar jinaghy juyrda ghana oqyrmandar kózayymyna ainaldy. Jomarttyng ózi kórmey ketken «101 tolgham, 1001 týiin» kitaby men «Oy-qazyna antologiyasy (HH ghasyr)» jobasynyng alghashqy tomy ispetti sýbeli enbekteri ghúmyrynyng jalghasynday bop qaldy.

Qabyrghaly qalamgerler hat jazysugha da múrsat tauypty. Myna úsynylyp otyrghan toptama-hattardyng ýzik-ýzik sorap­tary 1970-1998 jyldar aralyghyn qamtidy. Oigha týrtki bolar tebingidey tústaryn oiyp alghanbyz... Tastay qashalghan tirkester... Qan-sóli mol mәtinder... Aynalyp kelgende, Tәuelsizdikting túghyryn oimen nyghay­typ, tuyn asqaq jelbiretedi!

Hatyndy alysymen ile әngimeni de oqyp shyqtym. Jәy qonyr salqyn ghana әser berdi. Eki shalynda da daralyq minez órilip shyghatyn ózek bar, biraq әngimede kózdegen iydeyagha jygha almapsyng jәne negizgi iydeya kómeski qalghan.

Aqseleu Seydimbek pen Jomart Ábdihalyq! Ekeui de biregey jaratylysty egizdey edi: súlu súnghat, syrbaz minez, syryqtay boy, sabyrly oi, tereng bilim, telegey tәlimdi ilim... Últ qamyn dit­tegen naghyz ziyalylar osylarday-aq bolar. Jan ayamas, tagh­dyrlas dostar-tyn. Zamany bir, zary da bir qúralpy. Ómirding keybir óksigi men ókinishi jalyn atqyzyp, ah úrghyzatyn. Taghylymdy da tanymdyq enbekterin amanattap ketipti. Qaysybirin tizersin. Aqseleuding 6 tomdyq shygharmalar jinaghy juyrda ghana oqyrmandar kózayymyna ainaldy. Jomarttyng ózi kórmey ketken «101 tolgham, 1001 týiin» kitaby men «Oy-qazyna antologiyasy (HH ghasyr)» jobasynyng alghashqy tomy ispetti sýbeli enbekteri ghúmyrynyng jalghasynday bop qaldy.

Qabyrghaly qalamgerler hat jazysugha da múrsat tauypty. Myna úsynylyp otyrghan toptama-hattardyng ýzik-ýzik sorap­tary 1970-1998 jyldar aralyghyn qamtidy. Oigha týrtki bolar tebingidey tústaryn oiyp alghanbyz... Tastay qashalghan tirkester... Qan-sóli mol mәtinder... Aynalyp kelgende, Tәuelsizdikting túghyryn oimen nyghay­typ, tuyn asqaq jelbiretedi!

Hatyndy alysymen ile әngimeni de oqyp shyqtym. Jәy qonyr salqyn ghana әser berdi. Eki shalynda da daralyq minez órilip shyghatyn ózek bar, biraq әngimede kózdegen iydeyagha jygha almapsyng jәne negizgi iydeya kómeski qalghan.

Ras, «shaldargha qogham pensiyadan ózge ne berip otyr? Ruhany rahaty qaysy?» Qartayghan da - bir bala. Qogham olardy әlpeshteui kerek shyghar. Al, shyn mәnin­de jaghday qalay qalyptasyp otyr?

*  *  *

Sen Tólenning (Ábdikov) «Qonaqta­ryn» oqydyng bilem. Mine, dәl sonda ish au­yr­tatyn әleumettik obektivti problema bar. Sendegi mәsele odan qorash emes. Onda: bala quanyshyn qyzyqtay almay yntyzar әri ishqúsa bolghan ata-ana qalay keyipteledi?!

*  *  *

Sening әngimege alghan eki shalyng óz halderin (iydeyasyn) ózderi jetkizip bere almay túr: olardyng beyuana «kýikileu» tirshiligi olardyng qanday jaghdaydy qa­lay­tynyn aighaqtap berse kerek edi; sol óz kókeyindegi iydeyany suyrtpaqtap de­taligha, dialogqa jәne basqa epizodtargha tarata otyryp jetkizu qúp bolar edi; mәseleni sheship tastau әngime ýshin shart emes, biraq kuliminasiya ne finalda jangha batatyn jer badyraya kórinse, remarkamen beriletin óz ýnindi óktem etsen, - útys bizding qolda bolar edi.

*  *  *

Bir jeti tósek tartyp bas kótergen bolyp otyrmyn qazir. Kónil-kýy ornyq­ty emes: ansau kóp, arman kóp, tynghan is joq, tynym qaydan bolsyn. Túrmystyng oiqy-shoyqysy bilinetin; adamdargha er­ek­she ýmit jýktemeytin qalypqa bekip, tonazyp alghan jaqsy; «ózine sen ózindi alyp shyghar, qayratyng men aqylyng eki jaqtap» degizgen tirshilik qoy, basqa ne úlylyq deysing bizge qalghan.

*  *  *

Sosyn, ózine zvondap ta aitarmyn, bizde bir jas býrkit bar. Qazir qolda, bir biletindeu qarttyng baptauynda. Biraq, qor qyla ma dep kýdiktenem. Osynyng bir ynghayyn shesheyik.

*  *  *

... Qazir Oralhannyng әngimesi jariya­lanyp jýr. Men búryn niyet qoymaushy edim, jigitinde edәuir poetikalyq stihiya bar bop shyqty. Ángimesi әli bitken joq, biraq birli-jarym stilidik auytqu­la­ryna qaramastan (obrazdyng iydeyalyq-túr­paty óz aldyna әngime), osy jigitinning qalam ústasyna kónil jibiytin synay bar. Áli kórermiz...

*  *  *

Qysqasy, qonyr ómir, jәy tirshilik; ýlken qiyal, asqaq syr biylegen shaqta, osy eki tirshilikti jymdastyra almay, qiiyn qashyryp әure-sarsang oy azabyna týsesin; adamdy óz tarapynan kinәlau, kónil tolmastyq biylese, qanday zauyq bolaryn bilesing ghoy.

Bir sebepten, meniki sharasyz, dәrmen­sizdikten emes; ekinshiden, nigilist, skep­tik kózqarasyndaghy qúr dalany qarmanu degenge de kelmeydi; al azdaghan negiz bar dep oilasaq, nәtiyjesi mәz emes, - sonymen tolghanuyng kóp, tyndyraryng joq kókirek kergen kóp qiyal bop jýrip jatqan.

*  *  *

Hat jazudy kimge bolsyn salaqsytyp, kóp nәrseden kóz jazyp qalghaly jýrmin. Ózinnen kelgeli ýn bermegenim jaqsylyq emes; hattyng mazmún sipaty bir sergitip, marqaytyp tastasa degen talap bolady da, kýndelik kirbeni «kimge dәri» degendey, mәz eshtene tappaghan son, boy tarta be­re­sin. Ýnsiz jýrgenime ishtey bir sebep osy.

Men ózimdi «kijinui men kýshenui kóp­tin...» birine sanaymyn. Neghylsa da, ishtey qayshylyqtyng órshui basym... әli sendelui mol.

*  *  *

Kesheli-býgin Andre Moruanyng «Áde­by portretteri» qolgha týsip, Antuan de Sent-Ekzupery (әsirese) yqylas auda­ryp túr. Aytuynsha, ol әreketi men aqyl-oyy toghysqan (al búlay bolmaghan ómirde ol is-taghdyry men arman-oyynyng syryn jetik týsingen) erekshe ómirding (әriyne, óz qoghamynyn) adamy.

*  *  *

El jayy birkelki tirshilik; kýndelik (evolusiyalyq damu) jaghdayynda. Egin ek, shóp shap... - boghyndy pyshaqtap oigha berilip tyghyrgha tirelme - әreket! Áreket - barlyq mәn osynda.

Istegening neghúrlym kóp adammen tagh­dyrlas qimylgha úlassa - tynyshtyq, toyattyq sonda ghana...

*  *  *

Keyde sening (senderdin) teoriyalyqty kóp oqisyng dep «jyndaryng keletini» bar. Janashyrlyqty adamnyng kez kelgeni tý­sin­genmen, kóbisi kóp rette samarqau niyetpen qabyldaydy. Jalpy, adamdar óz bolmysynan biyik sekire bermeydi ghoy. Eger men olaryna qúlaq aspasam, sol túrghydaghy «kemshilik» shyghar. Biraq pikirding kóbi, kimnen shyqsyn, jadymda sarapta jýredi...

*  *  *

Maghan qazirge deyin dý­nie syrynyng teoriya­lyq modelin týsinu, praktika­lyq isting úghym, iydeyamen astarlas angharyn úghu - negizgi is bolyp kelgen tә­rizdi. Árnege bir (әriyne, kitaby konsepsiyalar, әl­eu­mettik ghylym jobalaularyn aityp otyr­myn) shúqshiya beretinim de sodan.

*  *  *

Ótkende bolghan tvorchestvo jayly az әngime saghan qanshalyq әser bergenin bilmeymin, biraq mening nazarymdy audarghany: jazylmysh dýniyening taqyryby, geroyy turaly mәsele.

Búl әli mening óz úghymymda san-sala túspaly bar, sanamdy biylegen kókeydegi súraqtar. Negizi izdeletin nәrse bireu bolghan son, pikirge pikir qosyp, oy tirilte beru artyq bolmaydy.

*  *  *

Jalpy búrynan aiday anyq qanday nәrse bolsyn ol әrbir adamnyng óz sana­synda pisip, týlep, egjey-tegjeyli jetilui kerek, әitpese ózgeniki әsersiz, paydasyz qalpynda qala beredi. Men sony ótkerdim.

Tolstoydyn: oilanghan nәrseni oilap neng bar, ony dayyn kýiinde al da, әri qaray tart deuinde ýlken mәn bar. Izdeushi jalghyz biz ghana ma?..

*  *  *

Tolstoy da, Balizak ta ómir baqy óz ortalarynyng mәnin, jolyn izdestirumen bolghan. Sonymen birge ózderi de san qily sharq úrudy bastarynan ótkergen. Keyingileri de sonday. Ómirding janghyruy - ýnemi bolyp túratyn qúbylys, ol - adamnyng sa­nasyndaghy kýres; tirshilikte bolyp jat­qan is-әreketter. Onyng bәri býkil adamzat­tyng ózgeruine, jana dýniyening qalypta­suyna, odan song onyng da eskiruine әkep tireydi.

*  *  *

Turasy, meninshe, jana dabyl, janasha bir dýr silkinudi jan-jýregimizben sezinip, ótkere almay jýrmiz, bilem. «Ósip kelemiz, jetildik» dep qúdaydyng qútty kýni qaq­saymyz ghoy.

*  *  *

...Ómir shemagha tolyp ketkendey nemese halyq qalyptan shyghyp ketpeytindey bir shema bolyp barady ghoy tirshilik. Búl da qanshagha barar deysin. Tengermeshilikting qandayy da jaqsy emes.

*  *  *

Dýnie eshqashan tepe-teng qúbylystan túr­maydy. Bizding qazirgi ómirimizde oryn au­ystyru (shalanyng shoq ornyna, kónening ja­na ornyna... degen siyaqty) zardaptary kóp. Mýmkin, múnyng ózi damu qayshylyghy shyghar.

Qaytken kýnde de biz janghyrudy býkil bolmysymyzben sezinuge meylinshe jan saluymyz kerek.

*  *  *

Dýnie - kýrdeli, ylandy, qalay búrap úrsang da, apshysy quyrylmas úlan-ghayyr prosess. Sonyng úiqy-túiqysyn sezinsen, jalghyz-jarymnyng ómiri - bir shókim shyrpy tәrizdes...

*  *  *

Negizgi júmys - gazet mýddesining ún­ghyl-shúnghyly. Kónilde kóp barlau bar, bi­raq sonyng birde-biri qaghaz betine týsken joq. Eng ókinishtisi osy. Jalpy mening ja­ratylysym bayau ghoy, onyng ýstine ishki-tysqy ómirden edәuir qayshylyq kórem de, qúr mingir oidyng shylauynda bulygha berem. Búl bir saryn syr.

Endi bizding pikirlestigimiz, tvorches­tvo­lyq aralastyghymyz molayghany maqúl. Onyng eki jaqty kóp mәni bar.

*  *  *

... Túrmystyng alansyz jaghdayy kóp nәr­sege stimul bolar edi, bar bolghanda, biz әueli tirshilik, kýn kóris qamyn kýit­teu­men әuremiz ghoy. Búl az uaqyt, ótkinshi uaqyt boluy mýmkin, biraq osynday sәtter jigerdi qúm etpesin!..

*  *  *

Ómir es tandyryp kýlgizbeydi de; әr nәrsening sebep-saldaryn sezip, bilip qalghan son, kýizelip-kýnirenuge de oryn qala bermeydi. Adam ne nәrsege de tәuelsiz bolsam deydi - búl onyng ómir baqy pendeshilik ansary, biraq bostandyq - qajetti mәj­býr­likterding syr-qatparyn úghyp bilude jatyr (Engelis). Adam balasyna búl fәniyde odan ózge joldaghy kýresting bәri dalbasa. Búdan ózge tәuelsizdikti men әli týsingem joq.

Búl - bizding býkil aitar ýlken-kishi oiymyzdyng dingek qazyghy.

*  *  *

Stendali: «Dýniyede adamnyng bir-birine aqyl-peyil bildiruinen arzangha týsetin eshnәrse joq» depti (erkin alyp otyrmyn). Basqa qarym-qatynastyng bәri materialdyq ólshemmen belgilenedi degeni boluy kerek.

Ol dәuletti boludyng ne ekenin ashy-tú­shysymen kórgen adam, sosyn da aitqan shy­ghar. Mening aitayyn degenim: mәjbýrlikti (neobhodimosti) sezinu, moy­yn­dau - qanday sheshim, iydeyalar tughyzady degen súraq.

*  *  *

Men әlgi: Gegeli qart­tyng «Ár jylghy enbek­te­rin» audaryp-tónkerip, «aya­­ghynan qoyghan» bop oqyp, kesheden beri «kón jibitip» jatyrmyn (Ekinshi tomda sabaq jaylar mol).

*  *  *

... Sening nege qúla­ziy­ty­nyndy men ishinara gha­na sezem. Rahat tirshilik - býkil qasiyetindi (әriyne, tvorchestvolyq keng maghy­na­daghy qabilet) shekteusiz jaryqqa shygha­ruda, qala­gha­nynsha gumanistik mú­rat­­tyng iske asuynda emes pe?..

*  *  *

Búl hat osymen ayaqtalghaly otyr. Sa­ghynyshtan kisi ólmeydi, sarghayyp bitedi. Sening bazynang - hat jazsayshy degende, - menikindey saghynysh qoy. Onyndy әbden sezinem. Biraq býgingidey jaryq kýn bola bermeydi (Kýnning shuaghy janyna jaqyn adamdaryndy qiynshylyqtaghyday ýiirip әkeledi eken, ony jana osy hatty bastap jazarda anghardym). Sosyn ishtey kýbirlep, sәti týsse, osylay shertip-shertip alasyn. Sen beyne osy sәt qasymda bolar ma edin...

*  *  *

Nysanaly biyiktik onaylyqpen iyek art­tyrmay jýrgen shaqta, izdenu-sharq úru­dyng tizgini teng týspey jatatyny tanymal jay. Ejikteu emes (estigen de shygharsyn), myna bir jóndi pikir esten ketpeydi: eger bir tengesi barlar ózara almassa, ózgeris joq, aqshalary sol bir som qalpy ózderinde qalady, al bir-birden iydeyasy barlar ekeuara almassa, onda әrqaysysy baylyghyn eki eseley alady deydi eken.

*  *  *

Ángime-hatyndy nazarmen oqyp shyq­tym. Oi-ruhty mazalaytyn bir qayshy­lyq­ty ústapsyn; әngimede sheshim (tórelik ýkim) tura aitylmaydy, biraq iydeal-ten­densiyang aiqyn, - birinshi, osyghan quan­dym. Kompozisiya birtútas iydeyany quat­tap, qyzmet etip túr.

*  *  *

Sýigenge qosylu - ejelden arman. Eki jaqty mahabbat siyrek nәrse, búl ómirde bir-birine týs-túrpat, arman-ansary úqsas eki adam tabylmaytyny siyaqty әrtýrli syr-sipattan kelip shyghady.

*  *  *

... «Adam ne nәrsege de tәuelsiz bolsam deydi - búl onyng ómir baqy pendeshilik ansary. Al, bostandyq, erkindik atauly amalsyz mәjbýrlikterding syr-qatparyn úghyp biluden bastalary haq».

Epigrafqa keltirgen pikir osylay tú­jyrymdalady. Boylap qarap baghyp otyr­sam, ne nәrseni bilip alghanda emes, mәsele sodan keyin bastalar әreket-amalda kóri­ne­di. Búl kәduilgi naqtyly ómirge shaqyr­ghan dialektikanyng ýni.

*  *  *

Yntasyz isten kóbine jaghymsyz nәtiy­je shyghady, sosyn da qúlyq soghuyn an­dyp, qalamnan qashqaqtaysyn. Al hat shirkinge kelgende kidiris bar ma? - Janynmen astarlas adamyng bolsyn tek!

*  *  *

Býkil adamzattyng progress jolyndaghy ýlken yntyzar bir ghana múraty bar, ol - adam balasyn ezgiden, mәjbýrlik atau­ly­dan qútqaru. Úlan-asyr әlemde búdan parasatty kýres joly bar-au dep óz basym oilamaymyn. Enshimiz osydan bolsa da...

*  *  *

... Biz shekteuli mýmkindikting ghana ada­mymyz. Bile túra, esty jýre barmaq tisteytinimiz de sodan. Etikting ókshesine shege qaq­syn meyli, bir adamnyng basyna baylau at­qarar iste qisap joq. Biraq, kýi­ken­taylap kýn kórumen ólshenip ótken ghú­myr taqym jazdyrtar emes. Kijin meyli, qúlshyn meyli. Maghan janasty shyndyq osynday.

*  *  *

Qalypty tirshilikting iyleuine kónu - kópting kórip jýrgen isi, al qarsylasu, qalauyng boyynsha әreket - sanau­ly­lardyng ghana enshisine tiygen sharua. Jerde qalghyng da kelmeydi, jalanayaq jýru de úyat, degenmen beti qayyrylghan is joq. Týren týspey tilek aityp jatsyng ghoy...

*  *  *

Muzyka ónerin tek tyndap, joq-bar­dy jobamen qúr tamsanu ghana emes, ony erkin mengerip oinap, oryndap jýrgen sening kókireging menen de, men tәrizdi qara qazaqtyng kóbinen de әldeqayda danghyl, zerek, zergerli әlem.

Osy oraydaghy bir pikir: sening kýy anyzyn keshiktirmey qolgha aluyng qajet. Halyqtyng ózin ózine, odan song ózge elge tanyluy ýshin onday enbekting qúny mәngilik ólsheusiz.

*  *  *

Qazir stihiyaly damudyng zamany emes, memlekettik mashina adamnyng qay sala­daghy derbestigin túmshalap túrghan zaman, biraq búl ótkinshi kezeng dep tú­jy­rym­dalyp jýr ghoy; sondyqtan da bizge eng keregi - soqyrdyng aimalaghanynday baghdar izdegen bilim emes, salauatty-saldarly jýiege negizdelgen qaru qajet. Ol, әsi­rese, el basqarghansyp jýrgen dým­she intelliygent, sayasy «qayratker­ler­ge» qajet. Tarihtyng úzyna kóshinde biylik kerueni men bilim, parasat kerueni údayy teke-tires jolmen keledi.

*  *  *

Ómirding naqty jaghdayynda adamnyng qatysuymen, adamnyng qolynan ótetin is-әreket, qúbylys, júmys-sharualardyng bә­ri әuelbasta moyyndalghan teoriya, priyn­siyp, qaghidalardan bir mysqal bolsa da auytqu (yaky ýilesimsizdik) zandylyghymen erekshelenedi. Dәl osy retpen kelgende de bas­shylyqtyng jauapkershiligi tym airyqsha.

*  *  *

Men saghan basshylyq jәne halyq (tagh­dyr, mýdde, maqsatyn tegis ala oty­ra) baylanysyndaghy taqyrypta pikir su­yr­t­paqtap otyrmyn. Bizding elde, әdette, basqarushy halyqtan (tipti enbekshi tap ókilinen) súryptalyp alynady, biraq shyn­dyghynda, basqarushyny basshy tan­day­dy. Halyq úiymdastyrudyng arqa­syn­da birauyzdylyqpen maqúldaydy. Mún­day demokratiya bir basshyny bir basshygha madaqtatyp, ony halyqqa ma­qúl­datugha deyin úiymdastyrushylyqqa úlasty.

*  *  *

Poveste («Aqqyz») Aqqyz da, Nay­man­­tay da sening aiqyn tendensiyandy jy­gha tanytarday harakter logikasymen mýsindelmegen. Odan tughan aqau - shy­ghar­manyng býkil iydeyalyq tizgini at moynynda qúr bos salbyrap túr.

*  *  *

Ómirdegi qanday qiilasqan qyzyq oqighanyng izi kórkem iydeya, adamgershilik konsepsiya úsynudyng joly emes. Ol belgili baylanystarda ghana qúndy.

*  *  *

Jazu júmysy - adamnyng sanaly, maq­satty enbek әreketining bir týri. Ony prosess retinde, obektivti-subektivti qú­by­lys retinde tanyp-biluge bolmay­dy deu qate (múnyng dәleli jetkilikti). Al ne nәrseni tereng iygerip bile bastaghan son-aq ony (ónerdi) birsydyrghy erekshelik kór­kem­dik qabileti bar adam dúrysyraq tu­dyrugha qalyptasa beredi. Jalpy til bilu, ony belgili dәrejede kórkemdik oram­men qoldana bilu artyqshylyghy shy­gharmada kórkem beyne, jón iydeyaly este­tikalyq dý­nie tughyzugha tek alghy­shart baspaldaq qana.

*  *  *

Sosynghy orayly sharua «Bir atym na­sybaydyn» jazylyp qalghany bolyp ot­yr. Mine, múnynda baghdar týzu, múrat biyik. Órnek, oryndaluy da ortadan jogha­ry. Osy shygharmanyng jazylu faktisi ar­qyly aitatyn birer pikir mynanday: Jal­py kórkem әdebiyet praktikasynda bayandy qalyptasqan birinshi jaq - bizding halyq­tyng sheshendik óneri men әngime­shildiginde bastau alyp, keyingi realistik jazba әdebiyetimizde kemel psihologizm, әserli ekspressiyalyq kórkemdikpen bayy týsti. Abyroy beretin týrdi qoldanyp shy­gharma jazu, әriyne, epigondyq bola bermeydi.

Inshalla, búl shygharmada sen odan ta­zasyn; solay bola túra týrding mazmúndy (kórkemdik mýmkindikti) shekteytinin aitqym kelip otyr.

*  *  *

Jalpy, bayandaushy «menderdin» mým­kindigi әr dәrejede bolyp keledi. Teren­ge barmay-aq bir-eki mysal - Stefan Sveygting birinshi jaqpen beru tәsili, Gh.Mýsirepovting jәne S.Múqanovtyng mendik túrghydan bayandau erekshelikteri - ýsheui (ózgelerdi by­lay qoyghanda) ýsh dara dengeyde emes pe?

Al mening qúptaytynym - solardyng ish­indegi eng jetilgeni - obektivtik av­torlyq bayandau-beyneleu dengeyine kóte­ril­gen birinshi jaq. Onyng mýmkindigi has realistik shygharmada mýldem ólsheusiz; tek intellektualdyq, suretkerlik qary­myng jetisse boldy.

*  *  *

Sen Dostoevskiyding Raskolinikovke kem­pirdi qalay óltirtkizgenin oqyp kór­shi... (Birinshi bólimdi tútas, asyqsang - sol bólim­ning jetinshi tarauyn qararsyn). Jal­py al­ghanda, sen ýshin әli alynbaghan qamal - ob­ek­tivtik bayandaudyng realistik bederliligi. Búl suretkerlikti oilylyqqa, az aityp, kóp ma­ghy­na beruge, kemel psihologizmge apa­ra­tyn jol. Sóz ónerining kór­kemdik damu sa­ty­la­ry osy tendensiyany sharyqtatyp keledi...

Ázirlegen Qaysar ÁLIM.

«Egemen Qazaqstan» gazeti