Qúrmetti Taubol ústaz!

Siz búl súraqtyng jauabyn menen jaqsy bilesiz. Amal ne, ústaz súrap túrghan song jauap bermey bolmaydy. Sizding ne maqsatpen súraghanynyzdy, qanday qajeti bolghanyn zerttemey-aq qoyayyn. Siz biletin mәsele dep ýnsiz qalsam, ýlesimnen qúr qalarmyn. Eleusiz tastasam, qúrmetsizdik bolar. Shәkirtting mindeti ústazdyng aldynda óz әdebin saqtap әlinen aspau ekenin bilemin. Jauabym dittegen jerden shyqsa, ol sizding úlaghatynyzdan júqqany. Aytqanym teris-qaghys ketip keyitse, әriyne, shәkirtinizding shәkene bolghany, sóite túra jipting bir úshy ózinizding qolynyzda ekeninde jasyrmaymyn...

Olay bolatyny, bizdey әlsiz pendening sanasyn jaryqtandyryp, qiyalyn qiyrgha qanat qaqtyra almaghan, úiqydaghy týisikterdi oyata almaghan jauapkershilikten ainalyp óte almaytynynyzdy bilesiz. Búl sózim ynghaysyz, әdepten attaghandyq bolyp túr, sóite túra aityp qalghanym, «sóilemes búryn oilanyp alyndar, sýzgiden ótken pikirdi irikpender!» - dep, ediniz. Sol ýshin turasynan tarttym.  

Osy jerde bir mәseleni aitar bolsam, adamdar «ústaz» dese, aq saqaly beline týsken, aq shashty qariyany elestetedi. Ýstine úzyn shapan kiyip, qolyna iymek tayaghyn ústap kele jatqanyn, nemese asyqpay sóilep, ainalasyn ýiirip  túrghanyn elestetedi. Al, jasy kishi, ózine shaq kostum kiyip, galustok baylaghan jigitti kóz aldyna keltire almas. Onday bolsa, egde jastaghy eresek ústazdar qayda? Jolaushy ketken be? Tipti de olay emes, osy kezge deyin biz oqyghan bilim júrtynda, joghary oqu oryndarynda ne aghaylar men ne apaylargha jolyqtyq. Dәrisin aldyq, tapsyrmasyn oryndadyq... Shynyna kelsek, sol aghaylar men apaylar shyn tәrbiyeshi, naghyz ústaz bola bildi me? Bilim kitap oqudan, estuden, jattyghudan keledi eken... ony adamnyng sebebinen alyp otyrghanymyzdy bilsek te, ústazdyq ónege, jýrekting sýiispenshiligine bólenu bola qoydy ma?.. Kim biledi!...

«Ústaz» sózining tereng astaryna bara almaymyn, sóite túra maghan «ústa» bolyp seziledi. Yaghny ol adam bilim de, óner de, ónege de, ústa, sheber degendi bildirip túrghanday. Ekinshi jaqtan, eteginen ústa, qolynan ústa, sonda ghana adaspaysyng dep túratynday. Ýshinshiden, «ústas» dep túrghanday, qolyna qolyndy berip ústas! Tәning bólek bolghanymen janyng toghyssyn, kóniling kózdessin, qalauyng birge, qadamyng kýnde jalghassyn degenge sayady dep týiemin. Endeshe, sizge deyin ústazgha kezdespegenimdi qarapayym kórgenimmen dәleldep bere alamyn.

Siz birde sóilep túryp, «Búrynghy taqualar jamandyqqa jolamaytyn, istegen jaqsylyghyn jasyratyn. Al, býgingi adamdar jamandyghyn erlikke balap, jaqsylyghyn bazargha salady» - dep, qaldynyz.

Sonda qalay bolghany, óner jerding betine shyqty. Adamdar aqyldy, jer astynda tyghylyp jatqan kómirdi otqa jaghyp, múnaydy óndep kólikke qúidy. Tehnologiya úshqan qústay damyp qiyal jetpeytin qyzyqqa tap boldyq. Kiyimning neshe týrlisi tigilip iyinine ilinse, tamaqtyng san aluany dasdarqanymyzdan oryn aldy. Ayshylyq jol alty saghatqa qysqardy. Sóite túra adamdar arsyzdanyp azyp-tozyp barady. Qarapayym ghana adamgha kerekti sýiispenshilikting ornyn jekkóru sezimi, kómektesuding ornyn orgha teuip týsirip ketu qatigezdigi, ózara qúrmetting ornyn mensinbeushilik, takapparlyq iyelendi. Búlay boluyna Iman «ólsheuishtin» joqtyghy dep nyq sezimmen aitamyn. Sóite túra, Iman degennning músylmandyq «formagha» ýsh qaynasa sorpasy qosylmaytyn qúndy qasiyet ekenine kózim jetti. Nege deseniz, adamdar Islam men Músylmannyng arasyn ajyrata almaydy. T

aghy bir mәrte aitayyn «Islam» taza din. Jan bitkenge zәredey qiyanaty joq, qalypty ómir sýruding eng abzal qaghidasy. Al, músylman islamdy tútynatyn, ony qabyldaghan «adam». Pendeler aluan týrli minezde bolghandyqtan boyyndaghy bar «baylyghyn» sýirep әkelip islamgha kiredi. Nәtiyjede onyng sәldesi, saqaly, shapany ghana ózgerip, týpki tegi qaz-qalpymen óte salady, sapasy tittey kórkeygen joq. Islamgha kirgen adam arynyng kirin ketirip, jýregindegi qoymasyn qopara tazalap, aqiqatqa bas iyip Mýsilim bolugha tiyis.  Namaz oqyp, taspih tartyp jýrgen saqaldy sabazymnyng ózi músylman boludyng islam ruhyn qanyna siniru ekenin angharmaydy. Ýidi bylay qoyghanda meshitke namazgha baryp otyrghan pende ózi sekildi bireuge sybyrlap kórshisin jamandap otyrady. Ýlkendigi ýidey kóligin jýrginshilerding jolyna kóldeneninen tastap, ózi sәjdege bas qoyyp Qúdaydan Júmaq súrap jatady. Al, onyng kesirinen pendeler saghat boyy tosylyp jolynan qalady.

Otyz jyl boyy «dos» bolyp kele jatqan jaqynyn, dostyq turaly tereninen tolghanyp sóilep túryp, bardy-joqty termelep, tyrnaq astynan kir izdep, betindi tyrnasa, jýregindi auyrtyp, kónilindi týsirse, qyrsyq sózdermen qyjyrtyp túrsa, osy «dostyqta» bereke bar ma? sol sózderdi aityp bolghan son:  «Áy, jarandar, qúptan uaqyty kiripti tezdetip namaz oqyp alayyq!» dep aldy-artyna qaramay attap-púttap dasdarqannan shygha jónelse... hamolionday qúbylghan qylyghyna qarap qatyp qalasyn.

Bir ghúlama «San qaytara qajygha barsang da, qúrandy jatqa oqyghan qary bolsang da beykýna bir kisining kónilin auyrtsan, onda sen músylman emessin!» depti. Menshe osy sózde mәn bar. Mening anyq bilgenim músylmannyng imany oqumen, jattaumen kelmeydi eken. Sýiekke sinbese, jýrekke ornyghyp qanyng arqyly alpys eki tamyryna taramasa bәri bekershilik ekenin bildim.

Qarapayym namazsyz júrttyng arasynda sonday bir adamdar bolady, әdebi, bilimi,  qadiri, kishpeyildigi, qayyrymy, qaltqysyzdyghy tang qaldyrady jәne sonyng bәri shynayy. Átten, «kalima aitynyzshy!» desen, jәy ghana jýre beredi. «Jýregim taza, kónilim týzu deydi». Ol shyn aitady, dese de, naghyz músylmandardyng sapyna kelip kórkemdigin tútas qauymgha ýlgi etse deysing ghoy!.. Onyng esesine qaradýrsin qataldau pendeler mýsylmannyng qarasyn kóbeytip, islamgha kir keltirip jýrgen de jýreging auyrady. Janaghy janyndaghy «dostyq» turaly filosofiya soghatyn «dәnishpan» ainalasyn apyryp-japyryp, jemir siyrday jep tastaydy da, jelpinip otyra beredi. mine, músylmannyng siqy.

Álgi avtomattan oq boratatyndar, adamdy borshalap soyatyndar sondaylardyng soyqan irisi. Ótken jyly bir joldasymyz Abghanstangha konferensiyagha baryp keldi. «Tәlipterding oirany basylayyn dep pe?» dep súraq qoydym. Ol, «tәlip bolyp soghysatyndardyng ailyq jalaqysy 500 dollar bolghan eken, songhy kezde DAISh bolyp soghyssa enbegine 1000 dollar alatyndyqtan olardyng kóbi sol jaqqa ketipti» dep jauap berdi. Endeshe, dýniyeni dýrliktirip jatqan músylman emes, aqsha jәne sayasy oiyn ekenin biletin kez jetti.

Qúrmetti Taubol ústaz, súraghynyzgha kelesi joly jauap bereyin.

Sizge degen qúrmetpen: Dәuletbek Baytúrsynúly  

Abai.kz