Álemdik BAQ songhy kýnderi eki alyp derjava basshylarynyng kezdesui haqynda jaza bastady. Áriyne, resmy kezdesudegi resmy әngimening bәri "әdemi". Sol "әdemi  әngimenin" ózin synap, Trampty aghash atqa teris mingizip jatqandar jeterlik. Resmy әngimening syrtynda jalpygha belgili emes qanday jaghdayattar sóz boldy? Aughanstandaghy mýddeler mәselesi  qalay sheshildi? Ortalyq Aziyadaghy birneshe memleketting mýddesin týiistirgen Kaspiy jayy sóz boldy ma? Bizde geosayasatty tamyrshyday tap basatyn mamandar tapshy bolghandyqtan da búl súraqtargha der kezinde jauap berilmedi.

Kremli propogandasynyng "soloveyi" atanghan Vladimir Soloviev Tramp pen Putinning kezdesui aldynda býirekten siraq shygharghanyn jazghanbyz. Ol  búl joly qiynnan qiystyryp, "Kaspiyde AQSh әskery bazalary ornalastyrylypty-mys" degen mәsele kóterdi.

Qazaqty qolbalasynday uysynda ústaghysy keletin Reseyding jay ghana tok-shouyn jýrgizushisining tóteden mәsele qongynyng astarynda ne bar? Eki preziydentting nazaryn tikeley Kaspiyge audartu emes pe? Ánsheyinde auzynan sóz shyqpaytyn salqynqandy Ábdirahmanovtyng basqaruyndaghy Syrtqy ister ministrligi shoumenning sózinen shorshyp týsip, oghan jauap ta berip ýlgergen edi.

Putin Aughanstandy AQSh-tyng iyeligine birjola qaldyryp, Kaspiy mәselesin tek ózim sheshemin degen qúqyqqa ie boluy mýmkin be? Biz osy saualgha Ázimbay Ghaly men Maqsat Jaqaudyng tarapynan jauap izdep kórdik.

Ázimbay Ghali, sayasattanushy:

- Mening oiymsha, AQSh tarapynyng basty taktikasy - eki memleket arasyndaghy jaghdaydy qiyndatpau. Negizgi maqsat – Resey ekonomikasyn túnshyqtyrudy kózdeydi.  Yaghni, әzirge AQSh ózderining josparymen kele jatyr. Olarda biylikting ýsh tarapy bir-birin baqylaydy. Sondyqtan Tramp bar biylikti qolyna alyp, bir ózi sheshim shygharady degenge senbeymin. Dese de, eki alyp derjavanyng basshylarynyng diplomatiyalyq kezdesui Resey tarapynyng qoghamdyq pikirin júmsartty. Siz aityp otyrghan kýdikke jol bermeu ýshin bizding memleket AQSh-pen aradaghy diplomatiyalyq qatynastardy nyghaytyp, osyghan deyingi baylanysty odan әrmen kýsheyte týsui kerek. Kaspiy aumaghyndaghy shekaramyzdy kýzetu ýshin әskery kemelerdi, әskery portty kýsheytu kerek. Sonda biz Reseyge tәueldi bolmaymyz. Kaspiy mәselesin Tramp pen Putin bir ret kezdese salyp sheship tastay almaydy. 

Maqsat Jaqau, sayasy sarapshy:

- Kaspiyge qatysty bizding resmy jauabymyz Reseyge aitylghan. Yaghni, AQSh tranzittik baghyt retinde Kaspiy arqyly arsenalyn ótkizuge qúqyghy bar. Biz óz shekaramyzdyng aumaghynan kimdi ótkizemiz, kimdi ótkizbeymiz, ózimiz sheshemiz. Sondyqtan da, Kaspiy teke-tiresetin әngime aimaghy bola qoymas dep ýmittenemin.

Tramptyng stiyli - biznestik stili. Onyng mýddesi tek ekonomikalyq tetikterdi jabu, ashu, qoldan sanksiyalar úiymdastyrumen shekteleri anyq. Diplomatiyanyng ózi - qarudyng kýshine emes, ekonomikalyq quattylyqqa sýienedi. AQSh shyn kýshin kórsetemin dese, oghan quaty jetedi. Reseymen әzirshe sayasy saudamen júmys isteuge mýddeli bolyp otyr. 

Ras. Qazir geosayasatta ýlken sayasy saudalar jýrip jatyr. Tipti, songhy kezde Kaspiyding statusyn qayta qaraghysy keletin elder kóbeydi. "Álemdik masshtabta Kaspiydi kól retinde emes, teniz dep tanyp, tendey bólip alalyq" deytin Qúdayy  kórshilerimiz de bar.

Qosh! Tamyz aiynda Kaspiy jaghalauyndaghy elderding diplomattary bas qospaq. Búl kezekti sayasy jiyn ba, joq әlde Tramp pen Putinning kezdesuining nәtiyjesin jariyalaytyn minber alany bolmaq pa?

Múny  bylay qoyghanda AQSh preziydentining últtyq qauipsizdik jónindegi kenesshisi Djon Bolton Resey preziydenti Vladimir Putindi kýzge qaray Vashingtongha kelip qonaq bolyp ketuge shaqyrdy. Búl kezdesude qanday mәseleler  sóz boluy mýmkin?

Kremli propogandasynyng "soloveyi" atanghan Solvievting jәnigui jaman edi?

Núrbiyke Beksúltanqyzy

Arnayy Abai.kz ýshin