Danial Kenjetayúly Ahmetov tizginin ústap otyrghan Shyghys Qazaqstan oblysy jayly jazamyz býgin.

ShQO-nyng ortalyghy Óskemenning tap irgesinde ornalasqan sayajayly auyldy «Reseyding guberniyasyna» ainaldyryp jibergen júrt bar eken.  Auyl emes, bau-baqsha qoghamdastyghy. «Vostochnik 3» dep atalady. Aumaghynda 200-dey sayajay bar.  Mine, shu osy «Vostochnikten» shyghyp otyr.

Keshe «Feybuk» jelisindegi jeke paraqshasynda sol «Vostochniktin» túrghyny Ayym Qasymbekova esimdi kelinshek jazba jariyalady. Janayqayyn jetkizdi. Biz qúlaq týrdik.

Al býgin Qasymbekovanyng ózine  habarlasyp, mәselening mәn-jayyn súrap bildik.

Ayym Núrlanqyzy Qasymbekova bizding әriptesimiz bolyp shyqty.Audandyq  «Úlan tany» gazetining Bas redaktory eken. Atalghan sayajayly auyldyn, dúrysy bau-baqsha qoghamdastyghynyng túrghyny. Otbasy, bala-shaghasymen birge 7 jyldan beri sol jerde túryp keledi.

Olar әlgi «Vostochnikke» kóship barghan jyly qoghamdastyqty Shushannikov deytin orys zeynetker basqarady eken. Qazir de biylep-tóstep otyrghan sol kisi kórinedi.

«Qazaqshagha kerek bolsa, ózdering audaryp alyndar»

Ayym Qasymbekova, jurnalist, sayajay túrghyny:

- Biz sol «Vostochnik 3» bau-baqsha qoghamdastyghyna kóship barghanymyzgha 7 jyl boldy.  Ol jerde 200-dey sayajay bar. Onyng 60-tan astamy qysta da sol jerde túrady. Qysta túratyndardyng deni - qazaqtar. Negizi orys últynyng ókilderi basym. Sol 200 ýiding әri ketse 30-40-tayy ghana qazaqtardiki.

Qoghamdastyqty Shushannikov Grigoriy Petrovich degen kisi basqaratyn. Qazir de sol kisi. Basqarma mýsheleri de týgel óz adamdary. Biz birli-jarym qazaqty basqarmagha kirgizgen edik. Áyteuir ebin tauyp shygharyp tastady.

Búl bau-baqsha qoghaamdastyghy bolghandyqtan, jyl sayyn mýshelik jarna tóleymin. Biyl 5300 tenge dep bekitilipti. Oghan qosa, jer telimining kólemine baylanysty, әr sotyghyna 2000 tengeden taghy tóleymiz. Mysaly, men biyl uchaskeme 14 myng tenge tóledim.

Búl kelisimshartta kórsetilgendikten, sayajaydyng barlyq túrghyny ony tóleydi jәne tóleuden bas tartqan joq. Al jyl sayynghy mýshelik jarnany janaghy Shushnnikovtyng basqarmasy ózderi belgilep, bekitedi.  Biyl budjeti 6 million tengege jetti. .

Bau-baqsha qoghamdastyghynyng elektr energiyasy da sol bir tóraghanyng iyeliginde. Eger onyng qalauy bolsa, ol kez kelgen túrghyndy jaryqtan ajyrata alady. Ol sol qúzyretin asyra paydalanyp, qanday da bir qújatqa kelisim jinau barysynda, qarsylyq bildirgenderge «elektr energiyasyn qiyamyn» dep qoqan-loqy jasaydy. Aqyrynda óz degenine kóndiredi. Qiylghan quatty qayta qostyrudyng ózi 8 myng tenge túrady ghoy... Al qisa, ony onaylyqpen qosa qoymaydy.

Osylay óz bilgenin jasap jýrgen Shushannikov Grigoriy Petrovich degen kisi  Resey azamaty eken. Sóite túra, Qazaqstanda túryp, qarakóz qazaqtargha iyelik etude. Jasy jetpisting ainalasynda bolsa da, oghan eshkimning әmiri jýrmeydi. Ol da ózin búl jerding Qúdayy sezinedi-au. Jergilikti qazaqtardy mensinbeytinine ózim talay ret kuә boldym. Talay ret әkimdikke, prokuraturagha aryz jazdyq. Biraq, qimyl joq.

Al tipti, habarlandyrudy da tek orys tilinde jazady. Biz talay ret aittyq. «Biz memlekettik mekeme emespiz. Sondyqtan qazaqshagha kerek bolsa, ózdering audaryp alyndar» dep jauap qatty.

Túrghyndardyng atynan aryz jazyp, bau-baqsha qoghamdastyghynyng basshysyn auystyrayyq desek, túrghyndardyng basym bóligi orys últynyng azamattary. Qoghamdastyqtyng problemalaryn birlese sheshu ýshin qúrylghan alqa da bar, biraq ol alqanyng ózine óz qazaghymyzdy tandap túryp qossaq ta, shyghyp qalady! Búl bassyzdyqty qalay toqtatugha bolady?

Habarlandyru

Biz Shushannikov әkimshiligindegi habarlandyrulardy kórdik. Sóitip, Ayym Qasymbekovanyng sózine sendik. Senbesimizge bolmady. Mine, kórinizder.

«Qúrmetti sayajaylyqtar» dep bastalatyn habarlandyrudyng 4-bólimine kóz jýgirtiniz. «Ne finansirovati iz smety Tovariyshestva perevod informasiy na gosudarstvennyy yazyk» dep jazypty. Qazaqshagha sózbe-sóz qotarsaq, «Aqparatty memlekettik tilge audarudy Seriktestik smetasynan qarjylandyrmau kerek» deydi.

2018 jyldyng 12-mamyrynda, osydan ýsh ay búryn ghana ótken jiynda Shushannikov esep bergen eken. Sóitip, qayta saylanghan. Shushannikovtyng esep-qisabyn «múqiyat» teksergen reviziyalyq komissiya arnayy akt týzip, Petrovichting júmysyna ong bagha bergen.

Aytpaqshy, «Vostochnik 3-tin» 2018 jylgha jasaghan smetalyq jobasy 6 238 810 tengeni qúrapty. Ár sotyq jer ýshin tólenetin aqy mólsheri biyl 2 380 tenge dep bekitilgen.

Týiin

Shushannikov deytin Resey azamatynyng Óskemende óz «guberniyasyn» qúryp alghanyn Ahmetov bilmey me? Joq әlde, bilse de, bilmegendey bolyp otyr ma? Áyteuir, Shushannikov anau-mynaudy qoyyp, prokuraturanyng ózin pysqyrmaydy. Ol memlekettik tildi mensinbeydi. Mensinse, Seriktestik qarjysynan aqsha bólmese de, eki auyz sóz habarlandyrudy qazaq tilinde jazar edi ghoy.

Búnyng syrtynda býtin bir «auyldy» jalghyz ózi biylep-tóstep otyrghany taghy ras. Elektr jaryghynyng aqysyn, jyldyq mýshelik jarna aqysyn, әr sotyqqa belgilenetin somany Shushannikov komandasy ózderi belgileydi. Búl qalay sonda? Shushannikovterge shekteu bolmaghany ma?

Sonda Tәuelsiz Qazaqstannyng memlekettik tilin kerek qylmaghan Shushannikovtar sekildiler kimge arqa sýiep otyr? Bәlkim, basqa-basqa Petrovichting piri Ahmetovting ózi shyghar!.. Áytpese, birinshiden Resey azamatynyng Qazaqstan aumaghyndaghy eldi-mekendi basqarugha qanday qúqyghy bar! Ekinshiden, Resey azamattynyng Qazaqstan azamattarynan aqsha jinauy zangha tompaq emes pe? Ýshinshiden, Qazaqstan azamaty emes adamgha az  da bolsa eldi basqartugha kim mýmkindik berdi? Ahmetov pe, basqa ma?

Núrgeldi Ábdighaniyúly

Abai.kz