Kýngey júrtyn teriskeyge aldyrtyp, sondaghy tirshilik qazanyn qaynatudy kózdegen Ontýstikten Soltýstikke qonys audaru baghdarlamasy – kórgendilikpen qolgha alynghan joba dep sanaymyz. Sebebi, ontýstik ónirding halqy jyl sanap kóbeyip, júmys tabu qiyndap bara jatsa; soltýstiktting ken-baytaq dalasynda adam sany azayyp barady. Osy olqylyqtardyng ornyn toltyru ýshin el biyligi osynday sheshim shygharghaly birneshe jyldyng jýzi boldy.

Memlekettik baghdarlamanyng jýzege asu barysy jayly naqty mәlimetterdi saralap kóreyik.

OQO júmyspen qamtudy ýilestiru jәne әleumettik baghdarlamalar basqarmasynyng bas mamany Núrjan Núrashevtyng aituynsha, qazir ontýstik ónirlerde halyq sany tez ósip, enbekke jaramdy adamdardyng júmys tabuy qiyngha ainaluda. Al soltýstik ónirlerde júmys kýshi jetispey jatqanyn jogharda aittyq. Sondyqtan da, 2019 jyly soltýstikke 700 otbasyn kóshiru josparlanghan.

Ontýstikten-soltýstikke jobasy 2015 jyldan beri qolgha alyndy. 2017 jyly 5 oblystan: Shyghys Qazaqstan oblysyna — 98, Qostanay oblysyna — 30, Pavlodar oblysyna — 69, Soltýstik Qazaqstan oblysyna -184 otbasy qonystanghan. Al 2018 jyly qonys audarugha: Shyghys Qazaqstan oblysyna — 364, Qostanay oblysyna — 272, Pavlodar oblysyna — 380, Soltýstik Qazaqstan oblysyna 690 kvota bólindi.

Soltýstikke qonys audarghan ontýstik azamattaryna birqatar jenildikter men qarjylay kómek úsynylady.

Atap aitqanda:
respublikalyq budjetten:
–Baghdarlamagha qatysushylargha jәne onyng әrbir otbasy mýshesine bir rettik jәrdemaqy tólenedi. Onyng mólsheri — 35 AEK, 84 175 tengege ten.
– Kommunaldyq tólemderdi jәne jalgha alynghan baspananyng aqysyn tóleuge 12 aigha deyin:

Qalalyq jerge qonys audarghandar ýshin:
– 1 adam ýshin — 20 AEK (48100 tenge);
– otbasy mýshelerining sany ekeuden tórteuge deyin bolsa — 25 AEK (60125 tenge);
– 5 jan jәne odan kóp bolsa — 30 AEK (72150 tenge)
2. Auyldyq jerge qonys audarghandar ýshin:
– 1 adam ýshin — 15 AEK (36075 tenge);
– otbasy mýshelerining sany ekeuden tórteuge deyin bolsa — 18 AEK (43290 tenge);
– 5 jan jәne odan kóp bolsa — 21 AEK (50505 tenge)materialdyq kómek kórsetiledi.

Eger de túrghyn ýy satyp alghynyz kelse, biraq qolynyzda qarjynyz bolmasa, búl somanyng bir jyldyq jiyntyghyn birden alyp, ýy alugha bolady. Ayta keter bir jayt, baghdarlamagha qatysushy otbasy memleket tarapynan beriletin jәrdemaqygha qol jetkizui ýshin, janúyanyng eng bolmasa bir mýshesi mindetti týrde júmyspen qamtyluy kerek. Al jergilikti biylik olardy júmyspen qamtugha mindetti.

Týsingenimiz, soltýstikting tek audandary men auyldaryna kóshu maqsat emes. Oblys ortalyqtaryna da qonys audarugha bolady. Núrjan Núrashevtyng aituynsha, auyldy jerden góri qalagha kóshkisi keletinder barshylyq. Sebebi, onda júmys orny kóp. Degenmen, qalada baspana qymbat. Qaltagha qonymdysyn tabu onay emes. Al auyldy jerde bos túrghan baspana kóp, — deydi OQO júmyspen qamtudy ýilestiru jәne әleumettik baghdarlamalar basqarmasynyng bas mamany Núrjan Núrashev.

Osy jerde memleket te, jergilikti jerding biyligi de qonys audarushylardy tegin baspanamen qamtamasyz etpeytinin eskergen jón. Áytkenmen múny kesh bilip, keri qaytatyndar bar.

«Keri qaytamyn» deytinderding birazyna sondaghy suyq aua-rayy jaqpaydy eken. QR Enbek jәne halyqty әleumettik qorghau ministri Mәdina Ábilqasymovanyng sózine sensek, byltyr dәl osynday syltau aityp soltýstikke kóship ketken adamdardyng 19-y ontýstikke qaytyp kelgen. Olar kelisimsharttarynyng merzimi ayaqtalghan son, eshqanday jauapkershilikke tartylmaydy. Sonday-aq, ministr biyldan bastap soltýstikke kóshken otbasylardy júmys berushi baspanamen qamtamasyz etui tiyis ekenin aitty. Búl ýshin memleket mekemege — әr bir júmyskeri ýshin 1 082 250 tenge bólmek.

Áytkenmen, baghdarlama negizinde emes, jeke kóship jatqan jandar múnday sharapatty kóre almaydy. Mamandar sonday jandargha memleket tarapynan da, jergilikti biylikten de kómek qarastyrylmaytynyn aitady. Al, baghdarlamagha sәikes qújattaryn rәsimdegender, kelisimsharttyng merzimi (6 ay nemese 1 jyl) bitpeyinshe keri qayta almaydy. Kelisimshartty búzsa, jolgha júmsalghan jәne memleketten alghan barlyq aqshasyn tiynyna deyin qaytaruy tiyis.

Alashaynasy basylymynda jariyalanghan mәlimetterge sýiensek, soltýstik ónirlerge ontýstik aimaqtarynan qonys audarushylargha úsynylatyn bos júmys oryndary:

Orys jәne orys әdebiyeti pәni múghalimi (qazaq jәne orys synyptaryna);
2. Aghylshyn tili pәni múghalimi (qazaq jәne orys synyptaryna);
3. Matematika (qazaq jәne orys synyptaryna);
4. Himiya pәni múghalimi (orys synyptaryna);
5. Fizika pәni múghalimi (orys synyptaryna);
6. Bastauysh synyp múghalimi (orys synyptaryna);
7. Áskery dayyndyq sabaghynyng múghalimi (orys synyptaryna);
8. Dene shynyqtyru pәnining múghalimi;
9. Akusher;
10. Akusher-giynekolog;
11. Mammograf;
12. Mammolog;
13. Dәriger-nevropatolog;
14. Dәriger-oftalimolog;
15. Tis dәrigeri;
16. Balalar dәrigeri;
17. Terapevt;
18. Hirurg;
19. Qúlaq-múryn, tamaq dәrigeri;
20. Meyirbiyke;
21. Elektrshi;
22. Traktorshy;
23. Mehanizator;
24. Nan pisirushi;
25. Qúrylysshy;
26. Agronom;
27. Satushy;
28. Mal dәrigeri;
29. Kólik jýrgizushisi;
30. Eden juushy;

Qazaqstan ýkimeti soltýstik pen shyghystaghy «júmys kýshine tapshy» aimaqtargha ontýstiktegi «júmys kýshi artyq» oblystardan mamandardy shaqyru nauqanyn birneshe jyl búryn bastaghan.Soltýstiktegi adam sany az obylystardyng biri - Palvodar oblysy. Halqynyng sany 754,6 myng adamdy qúrady. Qala halqy - 533,4 myng adam (70,7%), al auyl halqy - 221,2 myng adam (29,3%).

Pavlodar oblysy Qazaqstan Respublikasynyng soltýstik-shyghysynda ornalasyp, soltýstikte – Resey Federasiyasynyng Omby, soltýstik-shyghysta – Novosibir oblystarymen, shyghysta – Altay ólkesimen, ontýstikte – Qazaqstan Respublikasynyng Shyghys-Qazaqstan jәne Qaraghandy oblystarymen, batysta – Aqmola jәne Soltýstik-Qazaqstan oblystarymen shektesip jatyr. El elge qosylsa qút demekshi, soltýstikting qazaghy kelip tórine shaqyruda. Elimizding shekara aimaghynda ornasqan Kereku jeri men eli Ontýstik halqynan shekara aimaqty birge damytudy qalaydy. Osy ólkening halqynyng sany atryp, ekonomkalyq әleuti artyp,  kórkeyip gýldenuine osy kóshpen barghan halyqtyng ýlesi zor bolmaq. Qazir «Ruhany janghyru» baghdarlamasy ayasynda Soltýstiktegi kóptegen audandar men auyldardyng aty qazaqshalanyp keledi. Eger Soltýstikke kóshimiz qúiylar bolsa, oblystyng atyn da ózine qaytarudyng mýmkindigi tuatyn bolady.

Abai.kz