كۇنگەي جۇرتىن تەرىسكەيگە الدىرتىپ، سونداعى تىرشىلىك قازانىن قايناتۋدى كوزدەگەن وڭتۇستىكتەن سولتۇستىككە قونىس اۋدارۋ باعدارلاماسى – كورگەندىلىكپەن قولعا الىنعان جوبا دەپ سانايمىز. سەبەبى، وڭتۇستىك ءوڭىردىڭ حالقى جىل ساناپ كوبەيىپ، جۇمىس تابۋ قيىنداپ بارا جاتسا; سولتۇستىكتتىڭ كەڭ-بايتاق دالاسىندا ادام سانى ازايىپ بارادى. وسى ولقىلىقتاردىڭ ورنىن تولتىرۋ ءۇشىن ەل بيلىگى وسىنداي شەشىم شىعارعالى بىرنەشە جىلدىڭ ءجۇزى بولدى.

مەملەكەتتىك باعدارلامانىڭ جۇزەگە اسۋ بارىسى جايلى ناقتى مالىمەتتەردى سارالاپ كورەيىك.

وقو جۇمىسپەن قامتۋدى ۇيلەستىرۋ جانە الەۋمەتتىك باعدارلامالار باسقارماسىنىڭ باس مامانى نۇرجان نۇراشەۆتىڭ ايتۋىنشا، قازىر وڭتۇستىك وڭىرلەردە حالىق سانى تەز ءوسىپ، ەڭبەككە جارامدى ادامداردىڭ جۇمىس تابۋى قيىنعا اينالۋدا. ال سولتۇستىك وڭىرلەردە جۇمىس كۇشى جەتىسپەي جاتقانىن جوعاردا ايتتىق. سوندىقتان دا، 2019 جىلى سولتۇستىككە 700 وتباسىن كوشىرۋ جوسپارلانعان.

وڭتۇستىكتەن-سولتۇستىككە جوباسى 2015 جىلدان بەرى قولعا الىندى. 2017 جىلى 5 وبلىستان: شىعىس قازاقستان وبلىسىنا — 98, قوستاناي وبلىسىنا — 30, پاۆلودار وبلىسىنا — 69, سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنا -184 وتباسى قونىستانعان. ال 2018 جىلى قونىس اۋدارۋعا: شىعىس قازاقستان وبلىسىنا — 364, قوستاناي وبلىسىنا — 272, پاۆلودار وبلىسىنا — 380, سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنا 690 كۆوتا ءبولىندى.

سولتۇستىككە قونىس اۋدارعان وڭتۇستىك ازاماتتارىنا بىرقاتار جەڭىلدىكتەر مەن قارجىلاي كومەك ۇسىنىلادى.

اتاپ ايتقاندا:
رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن:
–باعدارلاماعا قاتىسۋشىلارعا جانە ونىڭ ءاربىر وتباسى مۇشەسىنە ءبىر رەتتىك جاردەماقى تولەنەدى. ونىڭ مولشەرى — 35 اەك، 84 175 تەڭگەگە تەڭ.
– كوممۋنالدىق تولەمدەردى جانە جالعا الىنعان باسپانانىڭ اقىسىن تولەۋگە 12 ايعا دەيىن:

قالالىق جەرگە قونىس اۋدارعاندار ءۇشىن:
– 1 ادام ءۇشىن — 20 اەك (48100 تەڭگە);
– وتباسى مۇشەلەرىنىڭ سانى ەكەۋدەن تورتەۋگە دەيىن بولسا — 25 اەك (60125 تەڭگە);
– 5 جان جانە ودان كوپ بولسا — 30 اەك (72150 تەڭگە)
2. اۋىلدىق جەرگە قونىس اۋدارعاندار ءۇشىن:
– 1 ادام ءۇشىن — 15 اەك (36075 تەڭگە);
– وتباسى مۇشەلەرىنىڭ سانى ەكەۋدەن تورتەۋگە دەيىن بولسا — 18 اەك (43290 تەڭگە);
– 5 جان جانە ودان كوپ بولسا — 21 اەك (50505 تەڭگە)ماتەريالدىق كومەك كورسەتىلەدى.

ەگەر دە تۇرعىن ءۇي ساتىپ العىڭىز كەلسە، بىراق قولىڭىزدا قارجىڭىز بولماسا، بۇل سومانىڭ ءبىر جىلدىق جيىنتىعىن بىردەن الىپ، ءۇي الۋعا بولادى. ايتا كەتەر ءبىر جايت، باعدارلاماعا قاتىسۋشى وتباسى مەملەكەت تاراپىنان بەرىلەتىن جاردەماقىعا قول جەتكىزۋى ءۇشىن، جانۇيانىڭ ەڭ بولماسا ءبىر مۇشەسى مىندەتتى تۇردە جۇمىسپەن قامتىلۋى كەرەك. ال جەرگىلىكتى بيلىك ولاردى جۇمىسپەن قامتۋعا مىندەتتى.

تۇسىنگەنىمىز، سولتۇستىكتىڭ تەك اۋداندارى مەن اۋىلدارىنا كوشۋ ماقسات ەمەس. وبلىس ورتالىقتارىنا دا قونىس اۋدارۋعا بولادى. نۇرجان نۇراشەۆتىڭ ايتۋىنشا، اۋىلدى جەردەن گورى قالاعا كوشكىسى كەلەتىندەر بارشىلىق. سەبەبى، وندا جۇمىس ورنى كوپ. دەگەنمەن، قالادا باسپانا قىمبات. قالتاعا قونىمدىسىن تابۋ وڭاي ەمەس. ال اۋىلدى جەردە بوس تۇرعان باسپانا كوپ، — دەيدى وقو جۇمىسپەن قامتۋدى ۇيلەستىرۋ جانە الەۋمەتتىك باعدارلامالار باسقارماسىنىڭ باس مامانى نۇرجان نۇراشەۆ.

وسى جەردە مەملەكەت تە، جەرگىلىكتى جەردىڭ بيلىگى دە قونىس اۋدارۋشىلاردى تەگىن باسپانامەن قامتاماسىز ەتپەيتىنىن ەسكەرگەن ءجون. ايتكەنمەن مۇنى كەش ءبىلىپ، كەرى قايتاتىندار بار.

«كەرى قايتامىن» دەيتىندەردىڭ ءبىرازىنا سونداعى سۋىق اۋا-رايى جاقپايدى ەكەن. قر ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ ءمينيسترى ءمادينا ابىلقاسىموۆانىڭ سوزىنە سەنسەك، بىلتىر ءدال وسىنداي سىلتاۋ ايتىپ سولتۇستىككە كوشىپ كەتكەن ادامداردىڭ 19-ى وڭتۇستىككە قايتىپ كەلگەن. ولار كەلىسىمشارتتارىنىڭ مەرزىمى اياقتالعان سوڭ، ەشقانداي جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلمايدى. سونداي-اق، مينيستر بيىلدان باستاپ سولتۇستىككە كوشكەن وتباسىلاردى جۇمىس بەرۋشى باسپانامەن قامتاماسىز ەتۋى ءتيىس ەكەنىن ايتتى. بۇل ءۇشىن مەملەكەت مەكەمەگە — ءار ءبىر جۇمىسكەرى ءۇشىن 1 082 250 تەڭگە بولمەك.

ايتكەنمەن، باعدارلاما نەگىزىندە ەمەس، جەكە كوشىپ جاتقان جاندار مۇنداي شاراپاتتى كورە المايدى. ماماندار سونداي جاندارعا مەملەكەت تاراپىنان دا، جەرگىلىكتى بيلىكتەن دە كومەك قاراستىرىلمايتىنىن ايتادى. ال، باعدارلاماعا سايكەس قۇجاتتارىن راسىمدەگەندەر، كەلىسىمشارتتىڭ مەرزىمى (6 اي نەمەسە 1 جىل) بىتپەيىنشە كەرى قايتا المايدى. كەلىسىمشارتتى بۇزسا، جولعا جۇمسالعان جانە مەملەكەتتەن العان بارلىق اقشاسىن تيىنىنا دەيىن قايتارۋى ءتيىس.

الاشايناسى باسىلىمىندا جاريالانعان مالىمەتتەرگە سۇيەنسەك، سولتۇستىك وڭىرلەرگە وڭتۇستىك ايماقتارىنان قونىس اۋدارۋشىلارعا ۇسىنىلاتىن بوس جۇمىس ورىندارى:

ورىس جانە ورىس ادەبيەتى ءپانى مۇعالىمى (قازاق جانە ورىس سىنىپتارىنا);
2. اعىلشىن ءتىلى ءپانى مۇعالىمى (قازاق جانە ورىس سىنىپتارىنا);
3. ماتەماتيكا (قازاق جانە ورىس سىنىپتارىنا);
4. حيميا ءپانى مۇعالىمى (ورىس سىنىپتارىنا);
5. فيزيكا ءپانى مۇعالىمى (ورىس سىنىپتارىنا);
6. باستاۋىش سىنىپ مۇعالىمى (ورىس سىنىپتارىنا);
7. اسكەري دايىندىق ساباعىنىڭ مۇعالىمى (ورىس سىنىپتارىنا);
8. دەنە شىنىقتىرۋ ءپانىنىڭ مۇعالىمى;
9. اكۋشەر;
10. اكۋشەر-گينەكولوگ;
11. مامموگراف;
12. ماممولوگ;
13. دارىگەر-نەۆروپاتولوگ;
14. دارىگەر-وفتالمولوگ;
15. ءتىس دارىگەرى;
16. بالالار دارىگەرى;
17. تەراپەۆت;
18. حيرۋرگ;
19. قۇلاق-مۇرىن، تاماق دارىگەرى;
20. مەيىربيكە;
21. ەلەكترشى;
22. تراكتورشى;
23. مەحانيزاتور;
24. نان ءپىسىرۋشى;
25. قۇرىلىسشى;
26. اگرونوم;
27. ساتۋشى;
28. مال دارىگەرى;
29. كولىك جۇرگىزۋشىسى;
30. ەدەن جۋشى;

قازاقستان ۇكىمەتى سولتۇستىك پەن شىعىستاعى «جۇمىس كۇشىنە تاپشى» ايماقتارعا وڭتۇستىكتەگى «جۇمىس كۇشى ارتىق» وبلىستاردان مامانداردى شاقىرۋ ناۋقانىن بىرنەشە جىل بۇرىن باستاعان.سولتۇستىكتەگى ادام سانى از وبىلىستاردىڭ ءبىرى - پالۆودار وبلىسى. حالقىنىڭ سانى 754,6 مىڭ ادامدى قۇرادى. قالا حالقى - 533,4 مىڭ ادام (70,7%), ال اۋىل حالقى - 221,2 مىڭ ادام (29,3%).

پاۆلودار وبلىسى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ سولتۇستىك-شىعىسىندا ورنالاسىپ، سولتۇستىكتە – رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ ومبى، سولتۇستىك-شىعىستا – ءنوۆوسىبىر وبلىستارىمەن، شىعىستا – التاي ولكەسىمەن، وڭتۇستىكتە – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ شىعىس-قازاقستان جانە قاراعاندى وبلىستارىمەن، باتىستا – اقمولا جانە سولتۇستىك-قازاقستان وبلىستارىمەن شەكتەسىپ جاتىر. ەل ەلگە قوسىلسا قۇت دەمەكشى، سولتۇستىكتىڭ قازاعى كەلىپ تورىنە شاقىرۋدا. ەلىمىزدىڭ شەكارا ايماعىندا ورناسقان كەرەكۋ جەرى مەن ەلى وڭتۇستىك حالقىنان شەكارا ايماقتى بىرگە دامىتۋدى قالايدى. وسى ولكەنىڭ حالقىنىڭ سانى اترىپ، ەكونومكالىق الەۋتى ارتىپ،  كوركەيىپ گۇلدەنۋىنە وسى كوشپەن بارعان حالىقتىڭ ۇلەسى زور بولماق. قازىر «رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلاماسى اياسىندا سولتۇستىكتەگى كوپتەگەن اۋداندار مەن اۋىلداردىڭ اتى قازاقشالانىپ كەلەدى. ەگەر سولتۇستىككە كوشىمىز قۇيىلار بولسا، وبلىستىڭ اتىن دا وزىنە قايتارۋدىڭ مۇمكىندىگى تۋاتىن بولادى.

Abai.kz