QazAqparat-Anons: 2011 jylghy 28 nauryz ben 4 sәuir aralyghyndaghy oqighalardyng kýntizbesi
ÝKIMET
28 nauryzda Mәjiliste Ýkimet saghaty ótedi. Búl kýni parlamentshiler «2010 jyly turizm jәne sport salalarynda atqarylghan júmystar jәne aldaghy damu mindetteri turaly» taqyrypty talqygha salady.
PARLAMENT
28 nauryzda QR Parlamenti Mәjilisinde «Bolashaqtyng irgesin birge qalaymyz!» degen taqyrypta dóngelek ýstel ótedi.
QOGhAM
3 nauryz ben 3 sәuir aralyghynda Qazaqstan Respublikasy Preziydenttigine kandidattar saylaualdy ýgit-nasihat júmystaryn jýrgizedi.
28 nauryzda Lev Gumiylev atyndaghy Euraziya últtyq uniyversiyteti Lilli 1 (Fransiya) uniyversiytetining halyqaralyq yntymaqtastyq jónindegi basshysy Fpansua Olivie myrzamen ekijaqty memorandumgha qol qoyady.
QAZAQSTAN JÁNE ÁLEM
2011 jylghy 3 sәuir kýni Qazaqstan Respublikasy Preziydentining kezekten tys saylauy ótedi.
Qazaqstan Respublikasy Preziydentining 2011 jylghy 4 aqpandaghy №1149 Jarlyghyna, sonday-aq Qazaqstan Respublikasy Konstitusiyasynyng 41 babynyng 3-1 punktine sәikes 2011 jyldyng 3 sәuir kýni Qazaqstan Respublikasy Preziydentining saylauy bolyp ótedi.
ASTANA
ÝKIMET
28 nauryzda Mәjiliste Ýkimet saghaty ótedi. Búl kýni parlamentshiler «2010 jyly turizm jәne sport salalarynda atqarylghan júmystar jәne aldaghy damu mindetteri turaly» taqyrypty talqygha salady.
PARLAMENT
28 nauryzda QR Parlamenti Mәjilisinde «Bolashaqtyng irgesin birge qalaymyz!» degen taqyrypta dóngelek ýstel ótedi.
QOGhAM
3 nauryz ben 3 sәuir aralyghynda Qazaqstan Respublikasy Preziydenttigine kandidattar saylaualdy ýgit-nasihat júmystaryn jýrgizedi.
28 nauryzda Lev Gumiylev atyndaghy Euraziya últtyq uniyversiyteti Lilli 1 (Fransiya) uniyversiytetining halyqaralyq yntymaqtastyq jónindegi basshysy Fpansua Olivie myrzamen ekijaqty memorandumgha qol qoyady.
QAZAQSTAN JÁNE ÁLEM
2011 jylghy 3 sәuir kýni Qazaqstan Respublikasy Preziydentining kezekten tys saylauy ótedi.
Qazaqstan Respublikasy Preziydentining 2011 jylghy 4 aqpandaghy №1149 Jarlyghyna, sonday-aq Qazaqstan Respublikasy Konstitusiyasynyng 41 babynyng 3-1 punktine sәikes 2011 jyldyng 3 sәuir kýni Qazaqstan Respublikasy Preziydentining saylauy bolyp ótedi.
ASTANA
28 nauryzda Qazaqstandaghy memlekettik basqaru jýiesin reformalau mәseleleri boyynsha jurnalisterge arnalghan trening ótedi.
28 nauryzda XXXII respublikalyq oryndaushylar bayqauynyng qazylar alqasymen baspasóz mәslihaty ótkiziledi.
29 nauryzda «QR atom salasynyng damu bolashaghy men ahualy» halyqaralyq konferensiyasy ótedi.
29 nauryzda Iran suretshilerining kórmesi ashylady.
ALMATY
28 nauryzda shetel tilderining auyldyq mektep múghalimderining seminary ótedi.
28 nauryzda Qayyrymdylyq aksiyasy ayasynda qayyrymdylyq konsert ótkiziledi. Odan jinalghan qarajat Shәken Ádilghazyny emdeuge audarylady.
ELEULI OQIGhALAR. ATAULY KÝNDER. ESIMDER.
NAURYZDYNG 28-I, DÝISENBI
OQIGhALAR
5 jyl búryn (2006) Pavlodarda Mýmkindigi shekteuli adamdardy qorghaytyn jәne qoldaytyn qayyrymdylyq qory jәne tútynushylar qúqyghyn qorghaytyn qogham qúryldy.
Jana úiymnyng úiymdastyrushysy - on qoghamdyq birlestik jәne partiyalar. Qor mýgedekterge, jalghyz basty analargha, túrmysy tómen adamdargha jәne de qúqyqtaryna qysym jasalghan qala túrghyndaryna da zandy jәne materialidy túrghydan kómek kórsetedi.
3 jyl búryn (2008) Semeyding №16 orta mektebinde aimaqtaghy birinshi matematika ghylymdarynyng doktory Tileubay Amanovtyng múrajayy saltanatty týrde ashyldy, sonymen qatar professordyng 85-jyldyghyna arnalghan memorialidyq taqta ornatyldy.
Tilebay Amanov Qazaq KSR Ghylym Akademiyasynyng Matematika jәne mehanika institutynda birinshi bolyp funksiya ilimi boyynsha ghylymy bólimsheni úiymdastyryp jәne matematikanyng osy ilimi boyynsha zerthanany qúrastyrdy. Ghalym 1923 jyldyng tamyzynda Shyghys Qazaqstan oblysy Besqaraghay audanynda dýniyege kelgen. Semey qalasyndaghy pedagogika institutynyng matematika kafedrasyn kóp jyldar boyy basqardy.
ESIMDER
50 jyl búryn (1961) №2 Atyrau qalalyq sotynyng tóraghasy, agha әdilet kenesshisi QÚTQOJA Parasat Jaqypúly dýniyege keldi.
Atyrau qalasynda tughan. S.M.Kirov atyndaghy Qazaq memlekettik uniyversiytetin (qazirgi әl-Faraby atyndaghy Qazaq últtyq uniyversiyteti) bitirgen.
1983-1996 jyldary - Shevchenko qalalyq prokuraturasynyng tergeushisi, Guriev qalalyq prokuraturasynyng tergeushisi, Guriev oblystyq agroóndirisining zangeri, Guriev su prokuraturasy prokurorynyng kómekshisi, Atyrau oblystyq prokuraturasy bólimining prokurory, Aqtau qalalyq prokurorynyng kómekshisi, orynbasary, Qazaqstan Respublikasy bas prokuraturasynyng bólim bastyghy. 1996-1997 jyldary -Atyrau qalasynyng prokurory. 1997-2002 jyldary - Aqtóbe oblystyq prokurorynyng birinshi orynbasary. 2002-2004 jyldary - Atyrau oblystyq prokurorynyng orynbasary. 2004-2005 jyldary - Atyrau oblysy әkimi apparaty jetekshisining orynbasary, Qazaqstan Respublikasy Ádilet ministrining kenesshisi, Almaty qalalyq Ádilet departamenti bastyghynyng orynbasary. 2005-2007 jyldary - Qazaqstan Respublikasy Ortalyq saylau komissiyasy apparatynyng jetekshisi, tóraghanyng kenesshisi. 2007-2008 jyldary - Qazaqstan Respublikasy Preziydenti Ákimshiligi Qúqyq qorghau jәne sot jýieleri mәseleleri bólimining sektor mengerushisi, Qazaqstan Respublikasy Preziydenti Ákimshiligi memlekettik qúqyq bólimining konsulitanty. 2008-2010 jyldary - Atyrau qalalyq sotynyng tóraghasy qyzmetterin atqarghan. 2010 jyldan bastap - qazirgi qyzmetinde.
45 jyl búryn (1966) Qostanay oblysy Sarykól audanynyng әkimi GhABDULIN Qanat Myrzaghaliyúly dýniyege keldi. Biologiya ghylymdarynyng kandidaty.
Qostanay oblysynda tughan. Qazaqstan auylsharuashylyq institutyn (Qazaq últtyq agrarlyq uniyversiyteti), Qazaqstan ghylymiy-zertteu institutynyng aspiranturasyn bitirgen. Enbek jolyn 1983 jyly Qostanay oblysy Semiozer audany «Qazanbasy» kensharynda júmysshy bolyp bastaghan. 1983-1991 jyldary - Qazaq auylsharuashylyq institutynyng dayyndyq bólimining tyndaushysy, Kenes armiyasynyng qatarynda bolyp, Qazaq auylsharuashylyq institutynyng studenti. 1991-1997 jyldary - Qazaq ghylymiy-zertteu institutynyng ghylymy qyzmetkeri, aspiranty, agronomy. 1997-2001jyldary - Qostanay oblysy Áuliyekól audanynyng «Myrza» JShS diyrektorynyng orynbasary. 2001-2002 jyldary - Ahmet Baytúrsynov atyndaghy Qostanay memlekettik uniyversiytetining agha oqytushysy. 2002-2005 jyldary - Qostanay oblysy Áuliyekól audany әkimining orynbasary. 2005-2006 jyldary - «Qostanay oblysy әkimdigining auyl sharuashylyq departamenti» memlekettik mekemesining diyrektory qyzmetterin atqarghan.
2006 jyldan bastap - qazirgi qyzmetinde.
NAURYZDYNG 29-Y, SEYSENBI
AQSh-ta vietnam soghysy ardagerlerining kýni. 1973 jylghy qantardyng 27-de Parijde Vietnamdaghy soghysty toqtatu jәne beybitshilikti ornatu turaly tórtjaqty Kelisimge qol qoydyng saltanatty rәsimi ótti. Sol jyly amerikan әskerin jәne olardyng jaqtastaryn Ontýstik Vietnamnan shygharu ayaqtaldy. 1973 jylghy nauryzdyng 29-da songhy amerika jauyngeri Vietnamnan ketti. Sondyqtan dәl osy kýni AQSh-ta vietnam soghysy ardagerlerining kýni bolyp atap ótiledi.
OQIGhALAR
5 jyl búryn (2006) 1913-1918 jyldary últtyng múnyn múndap, joghyn joqtaghan «Qazaq» gazeti qayta oraldy. HH ghasyrdyng basynda últymyzdyng azattyq ruhynyng kýmis qonyrauy bolyp, qazaqtyng kózi, qúlaghy, ýni retinde til qatyp, Tәuelsizdik iydeyasyn el arasynda pәrmendilikpen nasihataghan «Qazaq» gazeti Alashtyng úldary Álihan, Ahmet, Mirjaqyptardyng aita almay, jasay almay ketken isterin kóterudi maqsat etip otyr.
1 jyl búryn (2010) Memleket basshysy Núrsúltan Nazarbaev elimizding әleumettik-ekonomikalyq damuynyng makroekonomikalyq kórsetkishterin naqtylaugha baghyttalghan «2010-2012 jyldargha arnalghan respublikalyq budjet turaly» Qazaqstan Respublikasynyng Zanyna ózgerister men tolyqtyrular engizu turaly» Qazaqstan Respublikasynyng Zanyna qol qoydy.
ESIMDER
115 jyl búryn (1896-1986) ataqty shopan, eki mәrte Sosialistik Enbek Eri QUANYShBAEV Jazylbek dýniyege keldi.
Jambyl oblysy Moyynqúm audanynda tughan. 1936-1967 jyldary - Jambyl oblysy Kókterek, Aydarly qoy ósiretin újymsharlarda agha shopan qyzmetterin atqarghan. 1948 jyly - әr jýz saulyqtan 130-dan tól alghan, al 1958 jyly - әr jýz saulyqtan 145-ten qozy alghan. Ol ósirgen qarakól qoylarynyng eltirileri halyqaralyq kórmelerde, jәrmenkeler men Dely (Ýndistan), Buharest (Rumyniya), Poznani (Polisha), Niu-Yorkte (AQSh) ótkizilgen auksiondarda kórsetildi. Onyng esimi Qazaqstannyng Altyn Qúrmet kitabyna jazylghan. «Aydarly» újymsharynda onyng qoy ósiru jónindegi tәjiriybesin ýiretetin alghashqy mektep úiymdastyrylyp, Birlik auylynda granit túghyrgha busti ornatylghan. 3-4-shi saylanghan Qazaq KSR Jogharghy Kenesining deputaty bolghan.
Lenin ordenimen, «Oraq jәne balgha» altyn medalimen jәne medalidarmen marapattalghan.
55 jyl búryn (1956-2004) aqyn ÁBILDAEVA Gýlzәkira dýniyege keldi.
Ontýstik Qazaqstan oblysy Ordabasy audanynda tughan. S.Kirov atyndaghy Qazaq memlekettik uniyversiytetin (Ál-Faraby atyndaghy Qazaq últtyq uniyversiyteti) bitirgen. «Pioner» jurnalynyng redaksiyasynda, Jambyl oblystyq «Enbek tuy» gazetining redaksiyasynda, «Mәdeniyet jәne túrmys», «Parasat», «Bilim jәne enbek», «Zerde» jurnaldarynda jauapty qyzmetter atqarghan. 1984-1990 jyldary - Qazaqstan Jazushylar odaghynyng Ádebiyetshiler ýii men Ádebiyet qorynda júmys istegen. 1990-1991 jyldary - «Aq jelken» jurnalynyng redaktory. 1991 jyly - Qazaq teleradio korporasiyasynyng Qazaq radiosy «Shet el janalyqtary» bólimining redaktory qyzmetterin atqarghan. 1978 jyly «Balausa» baspasynan «Tanghy dauys» degen atpen jeke jyr jinaghy jaryq kórgen.
40 jyl búryn (1971-2006) qarjyger, bank qyzmetkeri, fiziyk, biznes jәne menedjment magistri ÁBENOV Qojahan Qojahanúly dýniyege keldi.
Almaty qalasynda tughan. Mәskeu fizika-tehnikalyq institutyn, Meriylend shtatynyng uniyversiytetin biznes jәne menedjment magistri lauazymymen bitirgen. «Edmund Maski» baghdarlamasynyng jýldegeri. 1996-1997 jyldary -«ABN AMRO Bank Kazakhstan» AQ-nyng birlesken qarjy basqarmasynda nesiyelik taldaushy qyzmetin atqarghan. 1997-1998 jyldary - Amsterdam qalasyndaghy «ABN AMRO Bank» AQ-nyng múnaygaz salasyndaghy jobalyq qarjy basqarmasynyng stajeri bolghan. 1998-2002 jyldary - «ABN AMRO Bank Kazakhstan» AQ-nyng basshynyng orynbasary, qúrylymdyq qarjy basqarmasynyng bastyghy, bankting basqaru mýshesi, múnaygaz jәne energetikalyq sektor basqarmasynyng bastyghy. 2002-2004 jyldary - «QazTransGaz» JAQ-nyng bas diyrektorynyng kenesshisi, «QazMúnayGaz» ÚK» AQ-nyng birlesken damu boyynsha basqarushy diyrektory. 2004-2006 jyldary - «Qazaqstan Halyq Banki» AQ-nyng basqarma tóraghasynyng orynbasary qyzmetterin atqarghan.
Ábenov Qojahan Qojahanúlynyng atymen «Halyq studentteri» baghdarlamasy boyynsha arnauly stiypendiya taghayyndalghan.
NAURYZDYNG 30-Y, SÁRSENBI
AQSh-ta dәriger kýni. 1842 jyly dәriger Krauford Long anezteziyany alghash ret paydalanghan kýnning jyldyq merekesine arnalyp atalyp ótedi.
OQIGhALAR
10 jyl búryn (2001) «Qazaqstan Respublikasy Preziydentining «Bolashaq» Halyqaralyq stiypendiyasy stiypendiattarynyng Qauymdastyghy» qúryldy. Úiymnyng negizgi maqsaty - týlekterdi qoghamdyq ómirde júmyldyru men belsendiligin arttyru, týlekterding kýsh-jigerin, olardyng ómirindegi, tәjiriybelik qyzmetinde kezdesetin mәselelerding tiyimdi sheshimderin izdestiru ýshin újymdyq tәjiriybeni yqpaldastyru bolyp tabylady. Qauymdastyqtyng negizgi mindetterining biri - Áleumettik-ekonomikalyq mәselelerdi sheshu ýshin týlekterding kýsh-jigerin, ziyatkerligin, shygharmashylyghyn jәne iskerlik әleuetin biriktiru, Qazaqstan Respublikasynyng ekonomikalyq, әlumettik jәne sayasy progresine mýmkindik beretin jasampazdyq is-sharalardy ótkizu.
«Bolashaqtyqtardyn» qúqyqtary men qyzyghushylyqtaryn qorghaugha, birtútas shanyraqqa biriktirip úiymdastyrudy Qauymdastyq ózine jauapkershilikke aldy.
5 jyl búryn (2006) AQSh-tyng mәdeniyet jónindegi birlesken jiyny men Amerikalyq geografiya instituty ózara kenese kele qazaqstandyq belgili ghalym, Qazaqstan Respublikasy Ghylym akademiyasynyng akademiygi Saghyndyq Satybaldyny halyqaralyq beybitshilik syilyghymen marapattady.
Beybitshilik ýshin syilyghy qoghamda ózgerister engizgen jәne ózining erekshe daryndylyghymen kózge týsken adamdargha ghana beriledi. Búl syilyqty berudegi maqsat - tuma talant túlghalardyng sayasat, ekonomika, din jәne etnikalyq salada asa joghary nәtiyjelerge qol jetkizgen enbekterin nasihattap qana qoymay, olardyng keninen taraluyna jaghday jasau. S.Satybaldy búl syilyqqa qoghamdy damytugha arnalghan ekonomikalyq tyng jobalary ýshin ie bolyp otyr.
Saghyndyq Satybaldyúly Satybaldin Qostanay oblysy Semiozer audanynyng (qazirgi Áuliyekól) Jangelidin atyndaghy kensharda 1937 jylghy mamyrdyng 5-inde dýniyege keldi. 1960 jyly S.M.Kirov atyndaghy Qazaq memlekettik uniyversiytetining (qazirgi әl-Faraby atyndaghy Qazaq últtyq uniyversiyteti) ekonomika fakulitetin bitirdi. 1962 jyly halyq sharuashylyghyn josparlau kafedrasynyng agha oqytushysy bolyp taghayyndaldy. Akademik S.Satybaldin 400-den astam ghylymy enbekti, zerteulerdi, sonyng ishinde 45 újymdyq monografiyalardy, oqulyqtardy jariyalady. Olar TMD elderinde, AQSh, Vietnam, Ontýstik Koreya, Japoniya, QHR, Shvesiya, Pәkistan jәne әlemning basqa memleketterinde basyp shygharylghan.
5 jyl búryn (2006) Qazaqstanda Halyqaralyq jazushylar men publisister qauymdastyghynyng resmy ókildigi ashyldy. Halyqaralyq qauymdastyqtyng elimizdegi ókildigi Almatydan oryn aldy.
Álemning 35 memleketinde 4 jyldan beri tynghylyqty júmystar atqaryp kele jatqan qauymdastyq bizding aqyn-jazushylarymyzdy, publisist-jurnalisterimizdi sol elderge tanytu maqsatynda ister atqaratyn bolady. Qauymdastyqtyng shtab-pәteri Londonda, Ortalyq Europa burosy Pragada, baspa ortalyghy men Basqarma orny Rigada.
1 jyl búryn (2010) Almaty men Astana qalalarynda 2011 jyly ótetin 7-shi Qysqy Aziya oiyndarynyng bastaluyna qansha kýn qalghanyn esepteytin keri esepteu tablosy saltanatty týrde iske qosyldy. 2011 jyly 30 qantar men 6 aqpan aralyghynda Almaty, Astana qalalarynda 7-shi Qysqy Aziya oiyndary ótti.
Keri esepteu tablosyn iske qosu saltanaty Astanamen bir mezgilde Almaty qalasynda da ótti. Elimizding bas qalasynda tablo «Astana-Arena» jana futbol stadionynyng alanynda ornatylsa, ontýstik astanada ol Baluan Sholaq atyndaghy sport sarayynyng aldynda oryn tepti.
1 jyl búryn (2010) Islam Konferensiyasy Úiymynyng janynan Qazaqstannyng Túraqty ókildigi ashyldy.
Búl qadam bizding elimizding әlemning 57 memleketining basyn qosyp otyrghan osynau bedeldi halyqaralyq birlestikpen ózara qarym-qatynasyn nyghaytugha baghyttalyp otyr.
ESIMDER
85 jyl búryn (1926-1991) qogham qayratkeri, Qazaq KSR-ning enbegi singen qúrylysshysy YQSANOV Mústahym Bilәlúly dýniyege keldi.
Batys Qazaqstan oblysy Jәnibek audanynda tughan. Almaty temir jol tehnikumyn, Qazaq auyl sharuashylyghy institutyn bitirgen. 1952-1954 jyldary - Almaty qalasy LKJO Frunze audandyq komiytetining birinshi hatshysy. 1954-1957 jyldary - «Jetisayqúrylys» tresining bastyghy, bas injeneri, óndiristik-tehnikalyq bólimining bastyghy, proraby. 1957-1961 jyldary - Qazaqtyng irrigasiya qúrylysy tresining bastyghy. 1961-1962 jyldary - Iliichev audandyq partiya komiytetining birinshi hatshysy. 1962-1963 jyldary - Ontýstik Qazaqstan oblysy ólkelik su sharuashylyghy basqarmasynyng bastyghy. 1963-1966 jyldary - Qyzylorda oblystyq partiya komiytetterining birinshi hatshysy. 1966-1970 jyldary - Qazaq KSR Ministrler Kenesi tóraghasynyng orynbasary. 1970-1971 jyldary - Jambyl oblystyq partiya komiytetterining birinshi hatshysy. 1971-1975 jyldary - Qazaqstan Kompartiyasy Ortalyq komiytetining hatshysy. 1975-1986 jyldary - Oral oblystyq partiya komiytetining birinshi hatshysy. 1986 jyldary - Ýlken Almaty kanaly jәne Bartoghay su qoymasyn paydalanu jónindegi basqarmanyng bastyghy qyzmetterin atqarghan. 1986 jyly zeynetkerlikke shyqqan.
Qazaq KSR Jogharghy Kenesi 6-7-shi shaqyrylymynyng deputaty. KSRO Jogharghy Kenesinin 7-8, 10-11-shi shaqyrylymdarynyng deputaty.
Leniyn, Qazan revolusiyasy, Enbek Qyzyl Tu ordenderimen jәne medalidarmen marapattalghan. Oral qalasyndaghy ol túrghan ýige eskertkish taqta ornatylghan. Yqsanov atyndaghy újymdyq sharuashylyq bar.
60 jyl búryn (1951) ekonomika ghylymynyng kandidaty, Halyqaralyq injenerler akademiyasynyng akademiygi, Halyqaralyq «Integrasiya» qory basqarmasynyng tóraghasy, «Núr Otan» HDP janyndaghy «Abyroy» qoghamdyq-kenes beru kenesining tóraghasy TEREShENKO Sergey Aleksandrovich dýniyege keldi.
Resey Federasiyasynyng Primorsk ónirinde tughan. Qazaq auyl sharuashylyghy institutyn, Almaty joghary partiya mektebin bitirgen. 1989-1990 jyldary - Qazaq KSR Ministrler Kenesi tóraghasynyng orynbasary, Qazaq KSR Jogharghy Kenesi tóraghasynyng birinshi orynbasary, Qazaq KSR Preziydentining orynbasary, Qazaq KSR Preziydenti Kensesining jetekshisi, Qazaq KSR Preziydenttik kenesining mýshesi. 1990-1991 jyldary - Shymkent oblystyq partiya komiytetining birinshi hatshysy, Shymkent oblystyq kenesining tóraghasy. 1991-1994 jyldary - Qazaqstan Respublikasynyng Premier-Ministri. 1992-1993 jyldary - sonymen qatar Qazaqstan Respublikasynyng Shetel investisiyasy jónindegi últtyq agenttikting tóraghasy. 1993-1994 jyldary - Últtyq valuta engizu jónindegi últtyq komisiyanyng tóraghasy qyzmetterin atqarghan. 1994 jyldan - Halyqaralyq «Integrasiya» qory basqarmasynyng tóraghasy. 1998-2008 jyldan - «SentrKredit banki» AQ, «Transaero» ÁK» AAQ, «Industrialinyy bank Kazahstana» AAQ, «Bәiterek» BK AQ, «Vita» AQ-nyng diyrektorlar kenesining mýshesi. 2004 jyldan - Qazaqstan Respublikasynyng Saqtandyru naryghyna qatysushylar qauymdastyghynyng preziydenti. 1999 jyldan - «Otan» sayasy kenes partiyasynyng mýshesi. 1998-1999 jyldary - «Qazaqstan Respublikasy Preziydenti N.Á.Nazarbaevtyng kandidaturasyn qoldau jónindegi qoghamdyq shtab» Qoghamdyq Úiymynyng tóraghasy. 1999-2002 jyldary - «Otan» partiyasy tóraghasynyng mindetin atqarushy. 2002-2006 jyldary - Qazaqstan Halyqtary assambleyasy tóraghasynyng orynbasary qyzmetterin atqarghan. 2004 jyldan - Qazaqstandaghy slavyan, orys jәne kazaktar qauymdastyghynyng tóraghasy. 2008 jyldan - «Núr Otan» HDP janyndaghy «Abyroy» qoghamdyq-kenes beru kenesining tóraghasy.
Qazaqstan Respublikasy Jogharghy Kenesining 11-12-shi shaqyrylymynyng deputaty.
«Kazahstan; reforma, rynok», «Sosial-demokratiya: istoriya, teoriya, praktika», «Kazahskaya zemlya - kolybeli moya (Kniga jizniy)», «Arifmetika uspeha. Algebra vlasti» degen kitaptary bar.
2-shi dәrejeli «Barys», 1-shi dәrejeli «Dostyq» ordenderimen, medalidarmen, Preziydent syilyghynyng laureaty, Ontýstik Qazaqstan oblysynyng qúrmetti azamaty.
50 jyl búryn (1961) Atyrau oblysynyng prokurory, zang ghylymdarynyng kandidaty, agha әdilet kenesshisi SMATLAEV Baurjan Mamytbekúly dýniyege keldi.
Shymkent qalasynda tughan. S.Kirov atyndaghy Qazaq memlekettik uniyversiytetin (Ál-Faraby atyndaghy Qazaq últtyq uniyversiyteti) bitirgen. 1983-1987 jyldary - Ontýstik Qazaqstan oblysy prokuraturasynyng tergeushisi, agha tergeushisi. 1987-1991 jyldary - Ontýstik Qazaqstan oblysy prokuraturasynda júmys istegen. 1991-1992 jyldary - Ontýstik Qazaqstan oblysy Enbekshi audany prokurorynyng orynbasary. 1992-1996 jyldary - Ontýstik Qazaqstan oblysy Abay audanynyng prokurory. 1997-1999 jyldary - Qazaqstan Respublikasy Bas prokuraturasynyng prokurory. 1999-2007 jyldary - Semey qalasynyng prokurory, Qaraghandy qalasy Qazybek by atyndaghy audandyq prokuror, Shyghys Qazaqstan oblysy prokuraturasy basqarmasynyng bastyghy, Aqtóbe oblysy prokurorynyng orynbasary, Aqtóbe oblysy prokurorynyng birinshi orynbasary. 2007-2009 jyldary - Pavlodar oblysy prokurorynyng birinshi orynbasary qyzmetterin atqarghan. 2009 jyldyng qarasha aiynan - Atyrau oblysynyng prokurory.
NAURYZDYNG 31-I, BEYSENBI
OQIGhALAR
5 jyl búryn (2006) Qazaqstan Respublikasy Parlamenti Mәjilisining janynan Qoghamdyq sarapshylar palatasy qúryldy.
Qazaqstan Respublikasynyng Preziydenti Núrsúltan Nazarbaevtyng bastamasymen Qoghamdyq sarapshylar palatasy qúrylghan. Sarapshylar palatasy zang shygharu ýderisin jetildiru, azamattyq qogham instituty men deputattar arasyndaghy dialogty odan әri damytu, sonday-aq Parlament qyzmetining tiyimdiligin arttyru maqsatynda qúrylyp otyr. Palatanyng negizgi mindetteri - әleumettik salany janghyrtu mәseleleri jónindegi zannamalyq jәne ózge de normativtik- qúqyqtyq aktilerding jobalaryna saraptama jasau, әzirlenip, qaralyp jatqan zang jobalary boyynsha úsynystar dayyndau.
5 jyl búryn (2006) Tehranda belgili Iran jazushysy, ghalym, Ortalyq Aziya boyynsha sarapshy, professor Múhammed Huseyn Abediniyding «Qazaqstannyng mәdeny kelbeti» atty kitaby jaryqqa shyqty.
Parsy tilinde jaryq kórgen búl kitapta Qazaqstandaghy qazirgi zaman mәdeniyeti, tarih pen salt-dәstýr turaly mәlimetter әr týrli derek kózderinen toptastyrylghan. M. H. Abediny ózining búl shygharmasynda elimizge islam dini kelgenge deyingi әngimeler men anyzdardy, músylmandyqtyng beku kezenin, jaghrafiyalyq ornalasuyn, sonday-aq, qazirgi uaqyttaghy sayasy jәne әleumettik-ekonomikalyq jaghday men bar salada búghan deyin jýrgizilgen reformalardyng jýzege asyryluyn jan-jaqty taldaugha tyrysqan.
3 jyl búryn (2008) Elordalyq «Foliant» baspasy semeylik jurnalist Dәulet Seysenúlynyng «Shәkәrim» kitabyn basyp shyghardy.
Abaytanushy, filologiya ghylymdarynyng kandidaty, Qazaqstannyng Jazushylar odaghynyng mýshesi Múrat Súltanbekovtyng pikirinshe, jana shygharmanyng mazmúny aqyn turaly bay material jinaghan avtordyng ýlken enbegin pash etedi. Shәkәrim turaly jana tuyndyda oishyldyng býkil ómiri men shygharmashylyq joly sóz bolady. Kitapta aqynnyng ómirbayanynan faktiler, Shәkәrimdi jaqsy bilgen adamdardyng estelikteri keltirilgen, belgili ghalymdardyng súhbattary berilgen.
Dәulet Seysenúly Shyghys Qazaqstan oblysy Abay audanynyng Sarjal auylynda tughan. QazMU-ding jurnalistika fakulitetin bitirgenen keyin oblystyq «Semey tany» gazetinde, «Aqiqat» jurnalynda júmys istegen, respublikalyq «Egemen Qazaqstan» gazetining menshikti tilshisi bolghan. Jurnalist «Júldyzdar sónbeydi» әngimeler jinaghynyng jәne ýsh derekti kitaptyng avtory.
1 jyl búryn (2010) Memleket basshysy «Qazaqstan Respublikasy men Aziya Damu Banki arasyndaghy Qaryz turaly kelisimdi (Jay operasiyalar) (OAÓEY kólik dәlizi [Jambyl oblysyndaghy uchaske] [«Batys Europa - Batys Qytay» halyqaralyq tranzit dәlizi] Investisiyalyq baghdarlama - 2-joba) ratifikasiyalau turaly» Qazaqstan Respublikasynyng Zanyna qol qoydy.
ESIMDER
55 jyl búryn (1956) Almaty qalalyq Sauda-ónerkәsip jәne kәsiptik palatasynyng preziydenti, «QazEkspo» halyqaralyq kórme kompaniyasynyng preziydenti MOLDAGhALIYEVA Mariya Tashkenbayqyzy dýniyege keldi.
Óskemen qalasynda tughan. S.M. Kirov atyndaghy Qazaq memlekettik uniyversiytetin bitirgen. 1981-1984 jyldary - komsomoldyq jәne partiyalyq júmystar atqarghan. 1984-1991 jyldary - Respublikalyq kórkemóner kenesining hatshysy, Qazaqstan suretshiler odaghy Kórkemóner qorynyng óner zertteushisi, agha óner zertteushisi, diyrektory, bas diyrektory. 1991 jyldan «Qazekspo» halyqaralyq kórme kompaniyasynyng preziydenti. 1994-1998 jyldary - Qazaqstan Respublikasy Sauda-ónerkәsip palatasy tóralqasy tóraghasynyng orynbasary qyzmetterin atqarghan. 2001 jyldan - Almaty qalalyq Sauda-ónerkәsip jәne kәsiptik palatasynyng preziydenti.
1 SÁUIR
OQIGhALAR
141 jyl búryn (1870) Peterborda shyghystanushy-týriktanushy Vasiliy Radlov (1837-1918) «Er Targhyn» atty qazaqtyng batyrlar jyryn basyp shyghardy.
90 jyl búryn (1921) orys patshasynyng Sibir jәne Oral kazak әskeriyleri ýshin tartyp alynghan jerlerdi qazaq sharualaryna qaytaru turaly dekret shyqty. Osy dekretke sәikes Ertis jaghalauyndaghy 177 myng desyatinadan (1 desyatina 1,09 gektargha ten) jәne Oraldyng sol jaghalauyndaghy 208 myng desyatinadan astam jer qazaq sharualaryna qaytaryldy.
86 jyl búryn (1925) Aleksandr Viktorovich Zataevichting (1869-1936) «Qazaq halqynyng 1000 әnderi men kýileri» atty kitaby jaryq kórdi. Búl jinaqqa halyq muzykasynyng ejelgi zamandaghy qazaq auyz әdebiyetining teoriyasy men tarihy, qazaq halqy kompozitorlarynyng shygharmasy men materialdary endi.
80 jyl búryn (1931) Qazaq medisina institutynyng (qazirgi Sanjar Aspandiyarov atyndaghy Qazaq últtyq medisina uniyversiyteti) sol kezdegi eng alghashqy jalghyz emdeu fakulitetinde oqu ýrdisi bastaldy. Fakulitette birinshi kurs studentterin qalypty anatomiya, gistologiya, gigiyena, himiya, fizika, biologiya, dialektikalyq materializm, sayasat ekonomiyasy, dene shynyqtyru jәne qazaq tili kafedralarynda oqytty. Qazaq medisina instituty respublikadaghy eng birinshi joghary medisinalyq oqu orny boldy. Instituttyng birinshi diyrektory (rektory), Peterbor әskeriy-medisinalyq akademiyasyn bitirgen, iri ghalym, talantty úiymdastyrushy, memleket qayratkeri Sanjar Jafarúly Aspandiyarov edi.
ESIMDER
140 jyl búryn (1871-1927) aqyn, әnshi EShNIYaZÚLY Kete Jýsip dýniyege keldi.
Qyzylorda oblysy Qarmaqshy audanynda tughan. Ákesi Eshniyaz belgili aitys aqyny, әnshi bolghan. Áke ónerin jalghastyrghan Kete Jýsip 14 jasynan jyr aityp, әn salghan. Ol Shәkey sal, Yrysty qyz, Qalysh kelinshek, Qanly Jýsip, Qúlnazar sekildi taghy da basqa Syr boyynyng әigili aqyndarymen aitysqan. Onyng shyghystyq sujetke qúrylghan 10-gha juyq dastandary bar: «Shahzada», «Súr mergen», «Ótken zaman», «Barymta», t.b. «Ýsh aqynnyng aitysy», «Alty aqynnyng aitysy», «Shókeysal men alty aqynnyng aitysy» sekildi poetikalyq aitystargha qatysu arqyly ol moralidy-etikalyq jaghdaylardy óz oiynsha talqygha sala bildi. Onyng birqatar әnderi kórkem qúraldargha jәne tәrbie beru mazmúnyna bay bolyp keledi.
SÁUIRDING 1-I, JÚMA
Kýlki kýni. Búl kýndi toylau Fransiyada bastau alghan desedi. Ejelgi rimdikter de aqpannyng on jetisinde «aqymaqtar merekesin» atap ótken. Shyghys Ýndistanda nauryzdyng otyz birinde «qaljyndau salty» ejelden etek alghan eken. Ázilkeshterding búl әreketi sәuirding birine tap keldi. Sol kezden bastap, búl oiyn halyq qoldauyna ie boldy. Ázil qaljyngha bir iyghyn berip túratyn qazaqta da búl kýnge baylanysty neshe týrli qyzyq әngimeler bar. Erte kóktemning ala qúiyn minezin qaljynmen juyp-shayghysy kelgen halyq búl kýni jaqyndaryn aldaugha baryn salady.
Halyqaralyq qústar kýni. 1906 jyly qústardy qorghau jónindegi Halyqaralyq konvensiyagha qol qoyyldy. Qústardyng barlyq týrin júmyrtqa salu jәne jyly jaqqa qaytu mezgilderinde qamqorlyqqa alu, joghalyp ketu qaupi bar qús týrlerin qorghau, qústardy aulaudyng keybir týrlerine tyiym salu, qús ósiru jәne adamdardy tabighatty saqtaugha sauattandyru ýshin qoryqtar ashu osy konvensiyanyng negizgi qaghidalaryna jatady.
Iran Islam Respublikasynyng últtyq meyramy - Respublika kýni. 1979 jyly býkilhalyqtyq referendumnyng nәtiyjesi boyynsha Ayatolla Homeyny Irandy Islam Respublikacy dep jariyalady.
Qazaqstan Respublikasy men Iran Islam Respublikasy arasyndaghy diplomatiyalyq qarym-qatynas 1992 jylghy qantardyng 29-da ornatyldy.
OQIGhALAR
96 jyl búryn (1915) Pavlodar qalasynan Ekibastúzgha deyin 150 shaqyrymgha sozylghan telefon jelisin ornatu ayaqtaldy.
16 jyl búryn (1995) Preziydent Jarlyghymen Qazaqstan Respublikasynyng Ministrler Kabiyneti janyndaghy Keden komiyteti qúryldy.
6 jyl búryn (2005) Almatyda «Soltýstik Qazaqstan oblysy» ensiklopediyasy basylyp shyqty. Búdan búryn Soltýstik Qazaqstan ónirining tarihy men qazirgi damuy turaly әrtýrli basylymdar bolghanymen, múnday irgeli enbek alghash ret shygharyldy. Kitapta Qazaqstannyng manyzdy auyl sharuashylyghy jәne óndiristik aimaghy bolyp tabylalatyn Soltýstik Qazaqstan oblysy turaly kóptegen mәlimetter jýielenip, oblystyng geografiyalyq ornalasuy, әkimshilik-aumaqtyq bólinisi, halqynyng qúramy, tabighy baylyqtary, ekonomikasy, bilim beru, densaulyq saqtau isi, mәdeniyeti turaly mol maghlúmattar berilgen.
4 jyl búryn (2007) el aumaghynda Qazaqstan Respublikasynyng «Oyyn kәsipkerligi turaly» zany kýshine enip, soghan sәikes búryn berilgen liysenziyalardyng merzimi ayaqtalyp, oiyn mekemeleri endi tek ghana Qapshaghay men Burabayda ashylatyn boldy.
3 jyl búryn (2008) Almatyda belgili qylqalam sheberi, Shoqan Uәlihanov atyndaghy memlekettik syilyqtyng laureaty, tәuelsiz «Tarlan» syilyghynyn, «Qúrmet» ordenining iyegeri, Qazaqstan Respublikasynyng Suretshiler jәne Kiynemotografister odaqtarynyng mýshesi Ábdirashit Sydyhanov turaly kitaptyng túsaukeser rәsimi ótti.
Qazaq, orys, aghylshyn tilderinde jaryq kórgen shygharmada Ábdirashit Sydyhanovtyng 100-den astam tuyndylary bar. Joba avtory - qylqalam sheberining qyzy Zәuresh Sydyhanova. Suretshining jeke kórmeleri Resey, Polisha, AQSh, BAÁ, Fransiya, Shveysariya, Kanada, Germaniya jәne Týrkiya memleketterinde, sonday-aq elimizding óner múrajaylarynda ótkizilgen.
2 jyl búryn (2009) ekinshi qazaqstandyq aumaq bolyp tabylatyn Jayyq ózenining saghasy jәne Kaspiy tenizimen irgeles jaghalaular halyqaralyq manyzdaghy su-batpaqty alaptary Ramsar tizimine endi.
Qazaqstan Ramsar konvensiyasyna 2007 jylghy mamyrda qosyldy, sol arqyly óz aumaghyndaghy su alaptaryn adamzat ýshin saqtap qalu mindetin ózine aldy. Búghan deyin Ramsar tizimine Jayyq alabynan basqa Teniz-Qorghaljyng kólder jýieleri de engizilgen bolatyn.
2 jyl búryn (2009) elordamyzdaghy Beybitshilik jәne kelisim sarayynda sheteldik qonaqtardyng qatysuymen halyqaralyq mәdeniyetter jәne dinder ortalyghynyng tanystyrylymy ótti. Ortalyqtyng basty mindeti halyqaralyq úiymdarmen ózara is-qimyldy jolgha qoi, tózimdilikting qazaqstandyq modelin nasihattau bolmaq.
1 jyl búryn (2010) Almatyda jana aqparattyq-qayyrymdylyq «Semeynyy krug» atty jurnal jaryq kórdi. Ayyna bir ret shyghatyn baspa tegin taratylady. Atalmysh baspada әr týrli taqyryptardy qamtityn tolyq aqparat berilgen. «Tvoya krasota», «Tvoe zdorovie», «Mujskoy dosug», «Tvoy malysh», «Tvoy dom: tovary y uslugiy», «Dosug», «Blagotvoriytelinosti» atty aidarlarynyng negizindegi maqalalar shyghyp túrady. Eng bastysy, olar otbasy qúndylyqtaryn saqtaugha baghyttalghan.
1 jyl búryn (2010) Memleket basshysy Núrsúltan Nazarbaev Astanadaghy bolashaq opera jәne balet teatrynyng irgetasyna kapsula qalady. Teatr Sarayshyq pen Tәuelsizdik kóshelerining jәne Túran men Qabanbay batyr danghyldarynyng boyynda ornalasatyn bolady. Jobany «IT Engineering S.A.» atty shveysarlyq kompaniyasynyng filialy qúrastyrghan. Ghimarattyng audany 37,7 myng sharshy metrdi qúraydy. «Qúrlysshylar búl nysannyng qúrlysyn Qazaqstan tәuelsizdigining 20 jyldyq mereytoyyna ayaqtaugha uәde berip otyr. Búl keremet teatr 1200 oryngha eseptelingen jәne ol demalugha bolatyn әlemdegi erekshe oryndardyng biri bolmaq», - dedi Elbasy.
55 jyl búryn (1956) Germaniyanyng Federalidik barlau qyzmeti qúryldy.
50 jyl búryn (1961) Dnepropetrovsk elektrovoz qúrastyru zauyty alghashqy ónimin shyghara bastady.
45 jyl búryn (1966) Senegalda әlemde eng alghash ret Afrika óneri halyqaralyq festivalining ashylu saltanaty ótti.
ESIMDER
60 jyl búryn (1951) «Astana aimaqtyq elektr jelili kompaniyasy» aksionerlik qoghamynyng bas diyrektory KUShNARENKO Valeriy Anatolievich dýniyege keldi.
Aqmola oblysy Astrahan audanynda tughan. Selinograd auyl sharuashylyq institutyn (qazirgi Sәken Seyfullin atyndaghy Qazaq agrotehnikalyq uniyversiyteti) bitirgen. 1974-1980 jyldary - Selinograd elektr jelisi kәsipornynyng rele qorghanys jәne avtomatika qyzmetining injeneri, agha injeneri. 1980-1999 jyldary - Selinograd (Aqmola) qalalyq elektr jelilerining rele qorghanys, avtomatika jәne baylanys qyzmetining bastyghy, kәsipodaq komiytetining tóraghasy, bas injeneri. 1999-2010 jyldary - Astana qalalyq elektr jelilerining bas diyrektory qyzmetterin atqarghan. 2010 jyldan bastap - qazirgi qyzmetinde.
«Qúrmet» ordenimen, «Eren enbegi ýshin» medalimen marapattalghan.
45 jyl búryn (1966) Aqmola oblysy Ishki ister departamentining bastyghy MÁTKENOV Tilegen Sovetúly dýniyege keldi.
Almaty oblysy Ile audanynda tughan. KSRO Ishki ister Ministrligining Almaty arnayy orta milisiya mektebin, KSRO Ishki ister Ministrligining Almaty mektebin bitirgen. 1988-1989 jyldary - Qapshaghay qalalyq ishki ister bólimining kәmeletke tolmaghandardyng isteri jónindegi uchaskelik inspektory. 1989-1993 jyldary - Almaty qalasynyng Oktyabri audandyq ishki ister basqarmasy qalalyq milisiya bólimshesining qylmysty izdestiru bólimining operókiletti, agha operókiletti. 1993-1995 jyldary - Almaty qalalyq ishki ister basqarmasynyng manyzdy ister jónindegi agha operókiletti, bólim bastyghynyng orynbasary. 1995-1996 jyldary - Alatau audandyq ishki ister departamentining qylmysty izdestiru bólimining bastyghy, Alatau audany boyynsha memlekettik tergeu komiytet basqarmasynyng qylmysty izdestiru bólimining bastyghy. 1996-1997 jyldary - Memlekettik tergeu komiyteti memlekettik basqarma bastyghynyng orynbasary, Bostandyq audandyq ishki ister departamentining bastyghy. 1997-2001 jyldary - Jetisu audandyq ishki ister departamentining bastyghy. 2001-2004 jyldary - Bostandyq audandyq Ishki ister departamentining bastyghy. 2004-2008 jyldary - Qaraghandy oblysy Ishki ister departamenti bastyghynyng birinshi orynbasary. 2008-2009 jyldary - Qostanay oblysy Ishki ister departamenti bastyghynyng birinshi orynbasary qyzmetterin atqarghan. 2009 jyldyng qantarynan bastap - qazirgi qyzmetinde.
45 jyl búryn (1966) «Qazatomprom» ÚAK» AQ zang departamentining diyrektory ÁYKENOV Marat Orshanúly dýniyege keldi.
Qaraghandy qalasynda tughan. Qaraghandy poliytehnikalyq institutyn, Qazaqstan Respublikasy Memlekettik tergeu komiytetining Qaraghandy joghary mektebin bitirgen. 1989-1990 jyldary - Lenin audandyq Ishki ister bólimining jýrgizushisi. 1990-1992 jyldary - shahtadaghy jer asty sheberi. 1992-1995 jyldary - Qaraghandy oblystyq Ishki ister basqarmasy arnayy zerthanasynyng sarapshysy. 1995-2000 jyldary - Lenin audandyq Ishki ister departamenti bólimining bastyghy. 2000-2001 jyldary - Qaraghandy qalasy Ishki ister departamentining Jana-Mayqúdyq polisiya bólimi bastyghynyng orynbasary. 2001-2005 jyldary - Qaraghandy oblystyq Ádilet basqarmasy (departament) bastyghynyng orynbasary, bastyghy. 2005-2006 jyldary - Astana qalalyq Ádilet departamentining bastyghy. 2006-2009 jyldary - Qazaqstan Respublikasy Ádilet ministrligining Ziyatkerlik menshik qúqyghy jónindegi komiytet tóraghasy qyzmetterin atqarghan. 2009 jyldan bastap - qazirgi qyzmetinde.
«Qazaqstan Respublikasynyng Konstitusiyasyna 10 jyl», Blinnikov atyndaghy altyn medalimen, Euraziya patent mekemesining medalidarymen marapattalghan.
SÁUIRDING 2-I, SENBI
Qazaqstan Respublikasy Áskeriy-teniz kýshteri qúrylghan kýn. 1993-inshi jylghy sәuirding 2-sinde Qazaqstan Respublikasy Preziydenti «Qazaqstan Respublikasy Áskeriy-teniz kýshterin qúru turaly» Jarlyqqa qol qoydy.
Býkilәlemdik autizm mәselesi turaly aqparat taratu kýni. Birikken Últtar úiymy Bas Assambleyasy 2007-nshi jylghy jeltoqsannyng 18-inde arnayy № A/RES/62/139 qararymen bekitken. 2008-inshi jyldan bastap jyl sayyn sәuirding 2-sinde atap ótiledi. Búl Býkilәlemdik kýn Katar memleketining úsynysy boyynsha belgilendi, múny Birikken Últtar úiymynyng Bas Hatshysy 2008-inshi jylghy joldauynda atap ótti. Bas Assambleyanyng qararynda, eng aldymen, balalardaghy autizm mәselesine kónil bólindi, autizmnen zardap shekkender arasynda balalar ýlesining joghary boluy mazalaytyny aitylghan, neghúrlym erte diagnoz qoi jәne tiyisti tekseru jýrgizu atap kórsetilgen. Qarar qoghamdy, onyng ishinde otbasylaryn, autizmnen zardap shekken balalar turaly habardar etu ýshin barlyq sharalardy qabyldaugha úsynys beredi.
Halyqaralyq balalargha arnalghan kitap kýni. 1956 jyldan bastap Halyqaralyq kenesting sheshimimen jyl sayyn dat jazushysy Gans Hristian Andersenning (1805-1875) tughan kýnine oray atap ótiledi.
OQIGhALAR
81 jyl búryn (1930) Qazaqstannyng ghylymiy-zertteu mekemeleri qyzmetkerlerining 1-shi sezi ótti.
71 jyl búryn (1940) Semeyde Abaydyng múrajay-ýii ashyldy (Memlekettik tarihiy-mәdeny jәne әdebiy-memorialdy Abay múrajayy).
15 jyl búryn (1996) Qazaqstan Respublikasy azamattarynyng tegi men әkesining atyn qazaqsha jazu tәjiriybesin qazaq halqynyng qalyptasqan dәstýrlerine sәikes keltiru jónindegi Elbasy Núrsúltan Nazarbaevtyng «Últy qazaq azamattardyng tegi men әkesining atyn jazugha baylanysty mәselelerdi sheshu tәrtibi turaly» Jarlyghy shyqty.
9 jyl búryn (2002) Pavlodarda Qazaqstan halyqtarynyng Kishi Assambleyasynda Qazaqstandaghy etnikalyq bolgarlardyng «Slavyane» qory resmy týrde tirkeldi.
3 jyl búryn (2008) Almatydaghy «Medeu» sport kesheninde «Beyjin-2008» Olimpiadalyq alau estafetasy bastaldy. Olimpiadalyq oiyndardyng basty rәmizin saltanatty tabys etu rәsimin Elbasy Núrsúltan Nazarbaev ashty. Memleket basshysy múz aidynynda ornatylghan túghyrgha fanfar әuenimen kóterildi. Elbasymen birge túghyrgha Qytaydyng Qazaqstandaghy elshisi Chjan Siini men 1980 jylghy olimpiadada grek-rim kýresinen chempion atanghan túnghysh qazaq Jaqsylyq Ýshkempirov kóterildi. Alanda sonday-aq, әr jyldary altyn medali jýldesin jenip alghan qazaqstandyq sportshylar sap týzedi. Qazaqstan Preziydenti olimpiadalyq alaudy Qytay elshisining qolynan qabyldap alyp, ony alghashqy bolyp ózi alyp jýrdi. Osydan keyin Núrsúltan Nazarbaev Olimpiada alauyn qazaqstandyq ataqty boksshy, 2004 jylghy Afiny Olimpiadasynyng chempiony Baqtiyar Artaevqa tabys etti. Ayta keteyik, Beyjing Olimpiadasynyng ashylu rәsiminde Qazaqstan jalauyn alyp jýru qúrmeti Baqtiyar Artaevqa senip tapsyrylghan edi.
3 jyl búryn (2008) Almatyda «Qazposhta» AQ ghimaratynda HHIH Olimpiadalyq oiyndargha arnalghan kórkemsuretti jana poshta markasynyng tanystyrylymy boldy.
Markanyng avtory - suretshi Daniyar Múhamedjanov. Markada Almatydaghy Respublika alanynyng ayasynda Halyqaralyq olimpiada komiytetinin, Qazaqstan Respublikasynyng Últtyq olimpiady komiytetining jәne Olimpiada alauy estafetasynyng logotipy beynelengen.
3 jyl búryn (2008) Almatyda elimizding tarihyndaghy alghash ret Poshta múrajayy ashyldy, sonymen qatar qalalyq poshta bólimining aulasynda poshta alleyasy jәne zamanauy filatelistikalyq salonyng tanystyrylymy boldy. Múrajay ekspozisiyasyn poshta qyzmetkerleri jinastyrdy, jәne Qazaqstan Respublikasynyng Memlekettik múraghatynyng qyzmetkerleri materialdardy berdi. Múrajaydyng hronologiyalyq shenberi tarihy kezenderdi qamtidy, qazaqstandyq poshta qyzmetining qúryluy men damu turaly derekter jinaqtalghan.
2 jyl búryn (2009) әl-Faraby atyndaghy Qazaq últtyq uniyversiyteti Japoniyanyng eng ýzdik jogharghy oqu oryndarynyng biri bolyp tabylatyn Vaseda uniyversiytetimen (Waseda University) yntymaqtastyq turaly memorandumgha qol qoydy. Qújattyng basty mazmúny yntymaqtastyqtyng keleshektegi damuy, bilim salasyn qoldauy, oqytushylar men studentter arasyndaghy kәsiby jәne mәdeny ózara qarym-qatynastary bolyp tabylady. Ortaq qyzyghushylyq salalary bolyp akademiyalyq qyzmetting damuy, ghylymiy-zertteu salasyndaghy yntymaqtastyq, studentter men mamandardy oqytu anyqtalghan.
1 jyl búryn (2010) Memleket basshysy Núrsúltan Nazarbaev respublikada nәtiyjege baghyttalghan memlekettik josparlau jýiesin әri qaray engizuge baghyttalghan «Qazaqstan Respublikasynyng keybir zannamalyq aktilerine budjet ýderisin jetildiru mәseleleri boyynsha ózgertuler men tolyqtyrular engizu turaly» Zangha qol qoydy.
1 jyl búryn (2010) Memleket basshysy Núrsúltan Nazarbaev «Atqarushylyq is jýrgizu jәne sot oryndaushylarynyng mәrtebesi turaly» Qazaqstan Respublikasynyng Zanyna qol qoydy. Búl Zang elimizde jekemenshik sot oryndaushylary institutyn engizuge jәne atqarushy qújattardyng mýltiksiz oryndaluynyng qoldanystaghy jýiesin jetildiruge baghyttalghan.
1 jyl búryn (2010) Memleket basshysy «Qazaqstan Respublikasynyng keybir zannamalyq aktilerine atqarushylyq is jýrgizu mәseleleri boyynsha ózgerister men tolyqtyrular engizu turaly» Zangha qol qoydy. Atalmysh Zang Qazaqstan Respublikasynyng birqatar zannamalyq aktilerin «Atqarushylyq is jýrgizu jәne sot oryndaushylarynyng mәrtebesi turaly» Zangha sәikestendiruge baghyttalghan.
1 jyl búryn (2010) Shyghys Qazaqstan oblysynyng Kurchatov qalasynda Mәdeniyet ýii janynan «KurchatoV-news» atty jasóspirimderding baspasóz-ortalyghy ashyldy. Baspasóz-ortalyghynda balalar qalalyq eki gazetting balalargha arnalghan betterining tilshileri, redaktorlary retinde, sonymen qatar jergilikti arnadan kórsetiletin telebaghdarlamalardyng jýrgizushileri rólinde ózderin synap kóredi.
1 jyl búryn (2010) Soltýstik Qazaqstan oblysynyng Mamlutka qalasynda Úly Otan soghysynyng ardageri, KSRO halyq múghalimi, Mamlut orta mektebining alghashqy diyrektory Grigoriy Kubrakovtyng qúrmetine eskertkish taqta ashyldy.
Grigoriy Maksimovich Kubrakov 1920 jyly Soltýstik Qazaqstan oblysynyng qazirgi Esil audanyndaghy Petrovka auylynda dýniyege keldi. Medisina tehnikumyn jәne Petropavl pedagogikalyq institutyn bitirgen. Auyl sharuashylyghy óndirisinde enbek etti, múghalim, oblys mektepterining diyrektory boldy. 1963-1988 jyldary Mamlut shipajaylyq mektep-internat diyrektory bolyp qyzmet atqardy. Onyng basshylyghymen oqu-medisinalyq mektep respublikadaghy ýlgili oqu ornyna ainaldy. Grigoriy Kubrakov Manash Qozybaev atyndaghy Soltýstik Qazaqstan memlekettik uniyversiytetining dosenti boldy, «Parasat», Qyzyl júldyz, Otan soghysy ordenderimen, medalidarmen marapattalghan.
210 jyl búryn (1801) Peterborda mashina jasau zauyty (qazirgi Kirov atyndaghy) qúryldy.
45 jyl búryn (1966) kenestik «Luna-10» atty sputniygi Aygha qondy. Búl gharysh apparaty búnday jetistikke әlemde eng birinshi bolyp jetken.
20 jyl búryn (1991) Europadaghy qauipsizdik pen yntymaqtasyq jónindegi kenesine qatysushy-elder parlamentariylerining Madridtegi kezdesui barysynda EQYK Parlamenttik Assambleyasyn (qazirgi EQYÚ-nyng Parlamenttik Assambleyasy) qúru turaly sheshim qabyldandy. Assambleyanyng qúryltayshy sessiyasy 1992 jylghy shildening 3-5-i aralyghynda Budapeshtte ótti.
ESIMDER
70 jyl búryn (1941) ónertanushy, synshy, professor, Qazaqstan Respublikasynyng enbek sinirgen óner qayratkeri, Resey Federasiyasynyng enbek sinirgen óner qayratkeri ARAVIYN Yuriy Petrovich dýniyege keldi. Tveri qalasynda (Resey) tughan. Qazaqstan Respublikasy Kompozitorlar odaghy basqarmasynyng mýshesi, Qazaqstan Respublikasy Preziydenti janyndaghy Adam qúqyghy jónindegi komissiyasynyng mýshesi, «Altyn-Júldyz» teleradio baghdarlamalary respublikalyq bayqauynyng laureaty. Novosibir konservatoriyasy tarihy - teoretikalyq fakulitetin, Qúrmanghazy atyndaghy Almaty memlekettik konservatoriyasynyng aspiranturasyn (ghylymy jetekshisi - professor B.G.Erzakovich) bitirgen. Qúrmanghazy atyndaghy Almaty memlekettik konservatoriyasynda, qazaqtyng memlekettik qyzdar pedagogikalyq institutynda muzykalyq - tarihy jәne teoriyalyq pәnderden dәris bergen. Pedagogikalyq qyzmetin ghylymy - zertteu jәne muzykalyq - aghartu júmystarymen baylanystyrghan. Ol halyqtyq - kәsiby kompozitor -kýishilerding ómiri men tvorchestvosyna, simfonizmning әndik bastaulary mәseleleri, Qazaqstan kompozitorlarynyng simfoniyalyq muzykasyndaghy muzykalyq beynelerding janrlyq jinaghy men baghdarlamalylyghyna qatysty mәselelerdi kóterdi. Onyng muzykatanulyq qyzmetin, ghylymy jәne tvorchestvolyq kóp qyrly izdenisin konferensiyalarda jasaghan bayandamalary men habarlamalary, radio men televiydeniyeden bergen habarlary, filarmoniyadaghy leksiyalar sikly, merzimdi basylymdarda jariyalanghan. «Dybystar muzeyi», «Qazaq muzykasynyng kishi antologiyasy» siyaqty tanymal telehabarlardyng jәne «Totem» radiosyndaghy «Dala shoqjúldyzy» avtorlyq sikldyq habarlardyng avtory. «Qazaqstan» kanalyndaghy onyng qazaqtyng halyqtyq muzykasy turaly telehabary Qazaqstandyq telekórermenderding eng sýiikti habary bolyp tabylady. «Abay jadyna arnalghan lirikalyq poema», «Qazaqstannyng simfoniyalyq poemalarynyng taqyryby mәselesi turaly», «Halyq qaћarmandary turaly ýsh poema», «Múqan Tólebaevtyng «Qazaqstan» poemasy», «Qazirgi zamandyq úighyr simfoniyasynyng bastama kózderi», «Ándik simfonizm tarihyna», «Dala shoqjúldyzy: qazaq muzykasy turaly ocherkter men etudter» taghy basqa shygharmalary qazaqtyng ónertanuyna qosylghan ólsheusiz ýles bolyp tabylady. 100-den astam jariyalanymdardyng avtory.
«Parasat» ordenimen, medalidarmen marapattalghan.
60 jyl búryn (1951) tehnika ghylymynyng doktory, L.Gumiylev atyndaghy Euraziya últtyq uniyversiytetining professory, Qanysh Sәtbaev atyndaghy Qazaq últtyq tehnikalyq uniyversiytetining tehnologiyalyq prosessterdi jәne óndiristi avtomattandyru kafedrasynyng mengerushisi SÝLEYMENOV Batyrbek Aytbayúly dýniyege keldi.
Almaty qalasynda tughan. Qazaq poliytehnikalyq institutyn (qazirgi Qanysh Sәtbaev atyndaghy Qazaq últtyq tehnikalyq uniyversiyteti), Mәskeu bolat jәne qorytu institutynyng aspiranturasyn bitirgen. 1975-1977 jyldary - Qazaq poliytehnikalyq institutynyng injener, agha injeneri. 1982-1997 jyldary - Qanysh Sәtbaev atyndaghy Qazaq últtyq tehnikalyq uniyversiytetining stajer-oqytushysy, assistent, agha oqytushy, dosent, doktorant. 1998-1999 jyldary - Qazaqstan Respublikasy Qarjy ministrligining Memlekettik mýlik jәne jekeshelendiru departamentining Jekeshelendirudi baqylau basqarmasynyng bastyghy. 1999-2000 jyldary - «Qazaqstan temir joly» RMK jana tehnologiyalar jәne ghylym departamenti bastyghynyng birinshi orynbasary. 2000-2001 jyldary - Qazaqstan Respublikasy Preziydenti janyndaghy Memlekettik qyzmet akademiyasynyng aqparattyq tehnologiyalar kursynyng jetekshisi qyzmetterin atqarghan. 2000 jyldan bastap - qazirgi qyzmetinde.
120-dan astam ghylymy enbekting jәne ónertabystyng avtory.
60 jyl búryn(1951) Almaty qalasynyng sportqa daryndy balalargha arnalghan respublikalyq mektep-internatynyng diyrektory mindetin atqarushysy,
Qazaq KSR-ining enbek sinirgen jattyqtyrushysy, Qazaqtan Respublikasynyng dene tәrbiyesi men sportyna enbek sinirgen qayratker, filosofiya ghylymdarynyng kandidaty, professor, erkin kýresten KSRO-nyng sport sheberi IMANQÚLOV Asqarbek Sqaqúly dýniyege keldi. Almaty oblysynda tughan. Qazaq dene tәrbiyesi institutyn (qazirgi Qazaq turizm jәne sport akademiyasy), Ekonomika jәne qúqyq akademiyasyn bitirgen. 1969-1970 jyldary - erkin kýresten KSRO birinshiligining eki dýrkin chempiony, Vengriyadaghy «Nadejdy Olimpiady» halyqaralyq turniyrining jenimpazy bolghan. 1971 jyly Mәskeu qalasynda ótken KSRO halyqtary V spartakiadasynda 4 oryngha ie bolghan. 1972-1973 jyldary Kubada ótken halyqaralyq turniyrining eki dýrkin jenimpazy, 1969-1975 jyldary - Qazaqstannyng qúrama komandasynyng mýshesi, Qazaqstannyng birneshe dýrkin chempiony bolghan. Alghashqy bapkeri -Q Baydosov. 1975-1992 jyldary - Respublikalyq joghary sport sheberligi mektebining jattyqtyrushy-ústazy. 1992-1998 jyldary -Almaty qalasy №1 Olipiadalyq rezervtegi uchiliyshe diyrektorynyng sport júmystary jónindegi orynbasary. 1998-2002 jyldary - Almaty qalasyndaghy erkin kýres týrinen respublikalyq joghary sport sheberligi mektebining diyrektory. 2002-2008 jyldary- Almaty qalasyndaghy kýrester týri boyynsha olimpiadalyq rezervin dayyndau ortalyghynyng diyrektory qyzmetterin atqarghan.
2008 jyldan bastap - qazirgi qyzmetinde.
SÁUIRDING 3-I, JEKSENBI
Geolog kýni. KSRO Jogharghy Kenesi Prezidiumynyng 1966 jylghy nauryzdyng 31-indegi Jarlyghymen elding miyneraldy-shiykizat qoryn qúruda kenes geologtary sinirgen qyzmeti qúrmetine oray bekitildi. Búl Jarlyqtyng shyghuyna 1966 jyly alghashqy Batys-Sibir múnayly aimaghy ken ornynyng ashyluy týrtki boldy. Geolog kýni búrynghy Kenes odaghynyng barlyq geologiyalyq jәne óndiru mekemelerinde atap ótiledi. Geologtarmen qatar búl merekeni marksheyderler, qoparghyshtar, shahta ýngushileri, sonday-aq paydaly qazbalardy izdeumen jәne óndirumen ainalysatyn basqa da adamdar ózderining tól merekesi dep esepteydi. Meyramnyng ótkizilu uaqyty - sәuirding birinshi jeksenbisi - beker tandalmaghan, óitkeni qystyng ayaqtalghany jazghy dala júmystary men ekspedisiyalargha dayarlyqtyng bastaluyn bildiredi.
OQIGhALAR
15 jyl búryn (1996) Elbasy Núrsúltan Nazarbaev Tatarstan Respublikasynyng Preziydenti bolyp ekinshi merzimge saylanghan M.Shaymiyevting úlyqtau rәsimine qatysu ýshin Qazan qalasyna keldi. Sonymen qatar osy sapar barysynda Qazaqstan men Tatarstan arasyndaghy sauda-ekonomikalyq, ghylymiy-tehnikalyq jәne mәdeny yntymaqtastyqtyng negizgi prisipteri turaly kelisimge qol qoyyldy.
5 jyl búryn (2006) Germaniyanyng Zoeste qalasynda Islamdy zertteu jónindegi instituttyng qyzmetkerleri týgendeu júmystaryn jýrgizu kezinde múraghattan ivrit tiline audarylan Qúran kitabyn tauyp aldy. Audarma osydan 150 jyl búryn jasalghan. Kitap Leypsigte basylyp shyqqan.
4 jyl búryn (2007) Qorqyt ata atyndaghy Qyzylorda memlekettik uniyversiytetinde studentterding «Syr ormany. Bolashaq» qoghamdyq birlestigi qúryldy. Qoghamdyq birlestikting maqsaty memlekettik «Jasyl el» baghdarlamasyn iske asyruyna qatysu bolyp tabylady.
3 jyl búryn (2008) Ontýstik Qazaqstan oblysynda Syrdariya ózeni arqyly ótetin qalqymaly kópir paydalanugha berildi. Qalqymaly kópir Otyrar audanynyng Baltakól auyldyq okrugynyng jaghalauyn biriktirdi. Onyng negizi - 37 arnayy qayyq. Olar ózen ýstindegi joldy ústap túrady, sondyqtan oghan sudyng kóterilui, ne bәsensui kópirding qyzmetine kedergi jasamaydy. Kópirding úzyndyghy - 110 metr, eni - 4,5 metr.
3 jyl búryn (2008) Ontýstik Qazaqstan oblystyq «Núr Otan» HDP mýsheleri jәne jauynger-internasionalister Batyrlar alleyasyn qúrdy. Batyrlar alleyasy Maqtaaral audanynyng Atakent auylynda jasalghan.
2 jyl búryn (2009) Memleket basshysy Núrsúltan Nazarbaev «Tәuelsiz Memleketter Dostastyghyna qatysushy memleketterding mәdeny qúndylyqtardy úrlaugha qarsy kýrestegi jәne olardy qaytarudy qamtamasyz etudegi yntymaqtastyghy turaly kelisimdi ratifikasiyalau turaly», «Keden odaghynda tauarlardyn, júmystardy oryndaudyn, qyzmet kórsetulerding eksporty men importy kezinde janama salyqtardy alu qaghidattary turaly kelisimdi ratifikasiyalau turaly» Qazaqstan Respublikasy Zandaryna qol qoydy.
2 jyl búryn (2009) Qazaqstan Respublikasynyng Syrtqy ister ministrliginde 2010-2015 jyldargha arnalghan Birikken Últtar Úiymynyng Qazaqstan Respublikasy damuyna kómek kórsetu jónindegi shenberli baghdarlamasyna (nNDAF) qol qoyyldy. 2010-2015 jyldargha arnalghan atalmysh baghdarlama bes jylda bir ret qabyldanady. YuNDAF - Qazaqstan-BÚÚ yntymaqtastyghyn anyqtaytyn negizgi qújat. Búl baghdarlamanyng negizgi mindeti Qazaqstannyng basym maqsattaryn jýzege asyru, sonday-aq damu salasyndaghy basqa da halyqaralyq mindettemeler ayasyndaghy mәselelerdi sheshudegi BÚÚ jýiesimen birlesken, kelisilgen jәne yqpaldasqan kómek kórsetu bolyp tabylady. Yntymaqtastyqtyng negizgi strategiyalyq qújaty bolghandyqtan, YuNDAF BÚÚDB, YuNIYSEF, YuNFPA, YuNIYFEM, YuNEYDS siyaqty BÚÚ-nyng arnayy qúrylymdarymen qarym-qatynastyng jalpy baghytyn aiqyndaydy.
2 jyl búryn (2009) Almatyda «Qazposhta» AQ el aumaghynda «Europa» seriyasy boyynsha Halyqaralyq astronomiya jylyna arnalghan eki marka engizilgenin mәlim etti. Jana markalarda Galiyleyding portreti men tabighat ayasyndaghy teleskop beynelengen. Árqaysysy 230 tenge túratyn markalardyng pishini - 33h27,5 mm, taralymy - 150 myng dana.
ESIMDER
70 jyl búryn (1941) jazushy DOSMÚRATÚLY Baltabek dýniyege keldi.
Ontýstik Qazaqstan oblysynyng Qyzylqúm audanynda tughan. Almaty medisina institutyn (qazirgi Sanjar Asfendiyarov atyndaghy Qazaq últtyq medisina uniyversiyteti) bitirgen.
«Syr jaghasy», «Arghyn ata úrpaghy», «Zamandas kelbeti» atty derekti, «Jeti qaraqshynyng shómishi», «Sozaq eli» atty derekti prozalyq kitaptary men hissalary, «Asyldyng túyaghy» atty tragediyalyq dramasy jaryq kórgen.
65 jyl búryn (1946) aqyn, jazushy, audarmashy, synshy ALDAMJAROV Bekdildә dýniyege keldi.
Qyzylorda oblysynyng Qazaly audanynda tughan. S.M.Kirov atyndaghy Qazaq memlekettik uniyversiytetin (qazirgi әl-Faraby atyndaghy Qazaq últtyq uniyversiyteti) bitirgen. «Leninshil jas» gazetinde (qazirgi «Jas alash»), «Jazushy» baspasynda, Qazaq teledidary muzyka redaksiyasynda júmys istegen. Qazir «Júldyz» jurnalynyng bólim mengerushisi bolyp qyzmet atqarady.
Onyng «Nóser», «Jyl mezgilderi», «Ayly týnder», «Núr men týnek», «Izdedim seni», «Mizam aiy», t.b. ólender kitaby, «Qara nóser», «Jyqpyl», «Úly sel», t.b. romandary jaryq kórgen. Ol Firdousiyding «Shahnama» eposynyng «Mәnushehir» jәne «Key Hosrou» dastandaryn, gurzin shayyry Otar Chelidzening balalargha arnalghan «Alhan men Shalhan» dastanyn jәne Aleksandr Pushkiyn, Aleksandr Blok, Pablo Neruda, Evgeniy Evtushenko, Andrey Voznesenskiy, t.b. aqyndardyng ólenderin qazaq tiline audarghan. Syn janrynda da qalam tartqan.
50 jyl búryn (1961) Qazaqstan Respublikasy Parlamenti Mәjilisining 4-shaqyrylymynyng deputaty, Ekonomikalyq reforma jәne aimaqtyq damu jónindegi komiytetining mýshesi, Shyghys Qazaqstan oblysy Besqaraghay audanynyng qúrmetti azamaty RAHMETOV Erjan Orazúly dýniyege keldi.
Shyghys Qazaqstan oblysynyng Ýrjar audanynda tughan. Almaty temir jol kóligi injenerleri institutyn (qazirgi Múhamedjan Tynyshpaev atyndaghy Qazaq kólik jәne kommunikasiya akademiyasy), Túrar Rysqúlov atyndaghy Qazaq ekonomika institutyn bitirgen. 1985-1992 jyldary - Almaty «Metallist» zauyty elektr-tehanikalyq bólimining energetiygi, bas energetiygi, seh bastyghy. 1992-1999 jyldary - «Sonar múnay ónimderi» JShS-ining tehnikalyq diyrektory, basqarma bastyghy, viyse-preziydenti, bas diyrektorynyng orynbasary, bas diyrektory. 1999-2004 jyldary - Qazaqstan Respublikasy Parlamenti Mәjilisining deputaty, Ekologiya mәseleleri jәne tabighatty paydalanu jónindegi komiytetining mýshesi. 2004-2007 jyldary - Qazaqstan Respublikasy Parlamenti Mәjilisining 3-shaqyrylymynyng deputaty, Ekonomikalyq reforma jәne aimaqtyq damu jónindegi komiytetining mýshesi qyzmetterin atqarghan. 2007 jylghy qyrkýiekting 18-inen bastap - Qazaqstan Respublikasy Parlamenti Mәjilisining 4-shaqyrylymynyng deputaty, Ekonomikalyq reforma jәne aimaqtyq damu jónindegi komiytetining mýshesi.
Qúrmet ordenimen, «Qazaqstan Respublikasy tәuelsizdigine 10 jyl» mereytoylyq medalimen marapattalghan.
35 jyl búryn (1976) Aqtóbe oblysy Mәrtók audanynyng әkimi ELEUSIZOV Mәdy Qanatbayúly dýniyege keldi.
Qúdaybergen Júbanov atyndaghy Aqtóbe memlekettik uniyversiytetin, Resey keden akademiyasyn bitirgen. 1997-2009 jyldary - «ijbozoy» aksionerlik qoghamynyn, Aqtóbe oblysy boyynsha Keden basqarmasynyng ekonomiysi. 2009-2010 jyldary - Aqtóbe oblysy әkimi apparat jetekshisining orynbasary qyzmetterin atqarghan. Qazirgi qyzmetinde 2010 jyldyng sәuirinen bastap isteydi.
