Almatyda QR Mәdeniyet jәne sport ministrligi «Ortalyq memlekettik kino-fotoqújattar men dybys jazbalar arhiyvi» RMM 75 jyldyq mereytoyy ayasynda «QR Últtyq audiovizualdy arhiv qorynyng ózekti mәseleleri» atty konferensiya ótti.

Konferensiyanyng ashylu saltanaty kezinde QR Mәdeniyet jәne sport ministri Arystanbek Múhamediyúlynyng qúttyqtau haty tapsyryldy.  «Elbasy Núrsúltan Ábishúly Nazarbaev «Bolashaqqa baghdar: ruhany janghyru» atty baghdarlamalyq maqalasynda ruhany janghyru baghytyn «tarlan tarihtyn, jasampaz býgingi kýn men jarqyn bolashaqtyng kókjiyekterin ýile­simdi sabaqtastyratyn últ jadynyng túghyr­namasyna» balady. Arhiv salasy – óreli ótkenimiz ben kemel keleshegimizdi naqty derektermen baylanystyrushy altyn kópir. Sondyqtan el halqynyng tarihy sanasyn janghyrtuda, ruhany qúndylyqtardy júrtshylyqqa jetkizude últtyq arhivter jýiesi eleuli ýles qosyp keledi. Sizder respublikamyzdyng keshegisi men býginin bayan etetin Qazaqstannyng san-salaly tarihyn, audiovizualdy qújat týrinde Otanymyzdyng beyneli shejiresin kózding qarashyghynday saqtap kelesizder» - delingen qúttyqtau hatta.

Jiyngha Qazaqstan Respublikasy Preziydenti arhiyvi diyrektorynyng orynbasary Á.H.Mústafina, Almaty oblysy memlekettik arhiyvining bas diyrektory G.Kulmuhanbetova, Almaty qalasy Ortalyq memlekettik arhiyvining diyrektory A.Botanov, Týrkistan oblysy memlekettik arhiyvining basshysy A.Isataeva, Qaraghandy oblystyq memlekettik arhiyvining basshysy J.Tursynova, Aqtóbe oblysy memlekettik arhiyvining diyrektory M.Tulebay, Shymkent qalalyq memlekettik arhiyvining diyrektory A.Shajalyqyzy, Qyrghyzstan Respublikasynyng Ortalyq memlekettik kinofonofotoqújattar arhiyvi diyrektorynyng orynbasary M.S.Suvanaliyeva, A.D.Tazabekova men ghalymdar, ústazdar, arhiv salasynyng mamandary qatysty.

Konferensiyanyng ashyluynda sóz alghan Ortalyq memlekettik kino-fotoqújattar men dybys jazbalar arhiyvining diyrektory T.N.Toybaev: «Tez әri qarqyndy týrde ózgerip otyrghan myna әlemde arhiv salasyndaghy qyzmetkerler ýshin de, jalpy arhiv qyzmeti ýshin de «Arhiv qyzmetin qalay jaqsartamyz?» jәne de ekinshi, «Tarihy qúndylyqtardyng múrty búzylmaghan kýiinde keyingi úrpaqqa amanattaudyng joly qanday?» súraghynyng ózinde zaman talaby ózgeristi qajet etetindigi kórinip túr. Negizgi maqsat – jana zamandaghy arhiv qyzmetindegi mәselelerdi aiqyndau, jetekshi ornyn belgileu, sonymen birge osy sala boyynsha әlemdik tәjiriybege zer salu. Qazirgi zamanghy arhivterding sandyq jýiesin qúru, júmys isteuding innovasiyalyq nysandary men әdisterin engizu arhiv salasy qyzmetkerlerining kәsiptik qúzyrettiligine jogharghy talaptar qongda. Jana tehnologiyalarmen júmys isteude, ony mengerude arhiv qyzmetkerlerining jan jaqty bilimi qajet. Qazirgi arhivist jýieli týrde ónimdi júmys jýrgize alatyn, tehnikalyq ózgeristerge tez tóseletin, arhiv qyzmetin paydalanushylarmen ortaq til tabysa alatyn, bilimdi, isker, sheber boluy kerek», - dedi.

Konferensiyada  qazirgi kezdegi arhiv isining damuy men bolashaghy, otandyq audiovizualdy arhiv salasynyng jetistikteri, olardy paydalanudyng janasha әdis-tәsilderi, «Sifrly Qazaqstan» baghdarlamasy ayasynda arhivterding sandyq jýiege kóshui,  aqparattyq jýiede retrospektivti qújattarmen qamtamasyz etuding manyzdylyghy, memlekettik arhivterdi sandyq jýiege keltiru mәseleleri talqylandy.

Konferensiya júmysy barysynda Ortalyq memlekettik kino-fotoqújattar men dybys jazbalar arhiyvining 75 jyldyghyna arnalghan «Tarih – tamyryn, bolashaqqa taghylym» atty kóp seriyaly alibom kitaptyng túsaukeseri jasaldy. Alibomgha revolusiyagha deyingi Qazaqstan tarihynan syr shertetin, búryn-sondy jariyalanbaghan arhiv qoryndaghy manyzdy degen suretter ghana engizildi. Aldaghy uaqytta alibom kitapty Qazaqstan tarihyn tarihy kezenderge bóle otyryp shygharu kózdelip otyr.

Arhivting kinoqorynda eng birinshi «Vostokkino» studiyasy jәne «Mejrabprom» kinotresining operatorlary týsirgen derekti ocherkteri jinastyrylghan. Sol jyldardaghy týsirilgen filimderding ishindegi asa qúndy taspalary mynalar: «Qazaqtardyng ómiri men túrmysy» (1927 j.), «Alma-Ata – Qazaqstannyng astanasy» (1929 j.), «Týrksib» (1930 j.) jәne t.b. Azamattyq jәne otan soghysyna qatysqandar, enbek erleri jayly, ghylym jәne óner qayratkerlerinin: «Túrar Rysqúlov», «Áliya», «Dina», «Amangeldi Imanov», «Mәnshýk», «Vysokoe nebo Talgata», «Mәjit Begaliyn», «Sәken Seyfulliyn» syndy jәne basqa da kóptegen ataqty adamdardyng derekti filim-portretteri Respublika tarihynyng jeke dara paraqtary desek te bolady.

2012 jyly arhiv biregey jana jabdyqqa ie boldy. Fransiya memleketinen әkelingen qúrylghylar arqyly kinoqújattardy ulitradybys arqyly tazartugha, skanerleuge, qújattyng kóshirmesin serverde saqtap, ony kórsetuge, HD formatynda kóshirmesin jasaugha mýmkindik tudy. Qazirgi tanda qúndy degen dýniyelerding barlyghy tazalaudan, óndeuden ótkizilip, zamanauy saqtaghyshtargha kóshirilude. Býginde Ortalyq memlekettik kino-fotoqújattar men dybys jazbalar arhiyvi zamanauy tehnikalarmen jabdyqtalghan әri qoldanushylardyng arhivtik aqparattargha keng kólemde qoljetimdiligi qamtamasyz etilgen.

Konferensiya júmysynyng sonynda arhivtik mekemeni aralau kezinde Ortalyq memlekettik kino-fotoqújattar men dybys jazbalar arhiyvining diyrektory Tasqyn Núrbayúly  Toybaev  arhivtik ýderisterdi avtomattandyru men kompiuterlendiru salasyndaghy ónimder men sandyq jýiege kóshiru júmystarynyng barysymen tanystyryp, atqarylyp jatqan auqymdy júmystargha toqtalyp ótti.

Abai.kz