Niu-Yorkte «Ruhany janghyru» baghdarlamasyn iske asyru ayasynda 14 qazan – 30 qarasha aralyghynda «Qyzyl traktor» óner tobynyng «Oylar jinaghy: Oidaghy oqighalar» retrospektivti kórmesi ótkizilip jatyr. Búl — «Fokus Qazaqstan» jobasynyng jәne ACAW Aziya zamanauy óner aptalyghynyng bir sharasy.

Búl turaly QR Premier-Ministrining resmy sayty mәlimdedi.

Kórmede «Qyzyl traktor» qazaqstandyq óner tobynyng ýsh jýzge juyq eksponaty qoyylghan: kórkem suret, grafika, monumentti mýsindik júmystar, kenistiktik nysandar, installyasiyalar, performanstardyng múraghattyq suretteri jәne beyneleri. Kórmening saltanatty ashyluy kýni, 14 qazanda, «Qyzyl traktor» «Tazartu» atty ózining tanymal performanstarynyng birin úsyndy.

Ayta ketken jón, Qazaqstannyng art-sahnasynda 90 jyldardyng basynan beri belsendi enbek etip jýrgen «Qyzyl traktor» qatysushylary — transavangard qozghalysynyng negizin salushylar. Topty kenistiktik qúrylymdyq kompozisiya mektebining oqytushysy jәne jolyn quushy Vitaliy Simakov qúrghan. Top qúrylghan uaqyttan beri atauyn birneshe ret ózgertken: «SaA toby», «Shymkent — Transavangard», «Sy qúrylymdyq mektebi». 1995 jyly Moldaqúl Narymbetovtyng úsynysymen «Qyzyl traktor» atauy berildi. Avtordyng týpki oiyna sәikes, búl top әlemdi sharlauy tiyis.

Toptyng mýsheleri, әrqaysysynyng derbes shygharmashylyq jolynyng boluyna qaramastan, «Oylar jinaghy: Oidaghy oqighalar» kórmesindegidey jii birigip túrady. Óz kezeginde, kórme әrtýrli kezenderdegi әrbir suretshining jeke shygharmashylyghyn qarastyryp, olardyng júmystarynyng toghyspaly baylanystary men jana mazmúnyn jasaydy.

«Qyzyl traktor» top tәjiriybesinde aimaqtaghy bolyp jatqan әleumettik jәne sayasy ózgeristermen tyghyz baylanysta bolatyn kóshpeliler, sopylyq, shamanistik filosofiyalardy qayta oilastyryp, paydalanatynymen belgili. Kóshpelilerding túraqty qozghalysy, 90-shy jyldardaghy tanymal narratiyv, sonday-aq tabighy materialdardyng – aghash, jýn, kiyiz, toqymanyng qasiyettiligi qoldan jasalghan shan-qobyz, dombyra jәne baraban sekildi halyq aspaptaryn paydalaumen teng dәrejede toptyng performanstarynda jii kezdesedi.

Ekspozisiyanyng ortalyghynda — suretshi, aqyn, filosof jәne «Qyzyl traktor» tobynyng basty túlghasy M. Narymbetovtyng keskindemesi qoyylghan. M. Narymbetovtyng kórmege qoyylghan shygharmalaryn Euraziyalyq mәdeny aliyans qamtamasyz etti jәne jýzdegen basqa eksponattar suretshilerding ózderining sheberhanalarynan, Qazaqstan men Ortalyq Aziyadaghy muzeyler men jeke kolleksiyalardan jinaldy.

Kórmening «Oylar jinaghy: Oidaghy oqighalar» atauy kórme kuratory Liza Ahmadiyding shygharma jelisine qatysty, ol suretshini kórkemóner naryghynan tys birinshi kolleksiya jiishy dep ataydy, búl sonymen qatar 2018 jylghy Aziya zamanauy óner aptalyghynyng negizgi tújyrymdamasy bolyp tabylady.

Aziya zamanauy óner aptalyghy (ACAW) — keng auqymdy eksperiymentaldyq kórmelerdi, innovasiyalyq jobalardy jәne týrli dialogtardy kórsetu ýshin niu-yorktyq jәne aziyalyq jetekshi kórkemóner institusiyalaryn, muzeyler men galereyalardy biriktiretin serpindi kuratorlyq jәne bilim beru alany.

«Fokus Qazaqstan» jobasyn «Ruhany janghyru» baghdarlamasy ayasynda QR Mәdeniyet jәne sport ministrligining qoldauymen QR Últtyq muzeyi úiymdastyruda. Joba jetekshisi — L. Kochetov, joba kuratory — R. Ábenova. Kórme kuratorynyng kómekshisi — Vlad Sludskiy. Top mýsheleri: Moldaqúl Narymbetov (1948–2012), Vitaliy Simakov, Abilsaid Atabekov, Smayyl Bayaliyev, Arystanbek Shalbaev.

Abai.kz