Býgingi tanda Elbasymyzdyng saliqaly sayasaty men algha qoyghan baghdaryn negizge ala otyryp, ekonomikamyzdyng bar salasy ózindik janghyru ýrdisin basynan ótkerude. Yaghni, damyghan elde zaman talaptaryna say keletin ózgeristerding oryn aluy - búljymas shart. Osy orayda aghymdaghy jyly elimizdegi eng iri qoghamdyq úiym bolyp tabylatyn Kәsipodaqtar federasiyasynda da birshama janartular jýzege asyryldy.

Atap aitqanda, QR Kәsipodaqtar federasiyasy bastauysh kәsipodaq úiymdarymen tikeley baylanys ornatudy basty nazargha aldy. Sebebi, bastauysh kәsipodaq úiymdary enbek adamynyng әleumettik mәseleleri men qajettilikterining barlyq túsyn shoghyrlandyrady. Sonymen qatar, ónirlerdegi júmystar ózektendirildi jәne osy jyldyng basynan Qostanay, Astana, Shymkent, Pavlodar, Taraz qalalarynda, Alakól kurort aimaghynda, Merkide bastauysh kәsipodaq úiymdarynyng forumdary ótkizildi.

Býginde basty úrany «túraqty kәsiporyn - túraqty qogham - túraqty el!» bolyp tabylatyn Kәsipodaqtar federasiyasy elimizdegi aqparattyq kenistikte jana qyrynan kórine bastady. Yaghni, kәsipodaqtar qyzmetinde ashyqtyq qaghidasy basymdyqqa alynuda. Qazirgi tanda Federasiya tarapynan atqarylyp jatqan júmystar barysy men is-sharalar turaly respublikamyzdyng barlyq ónirlerindegi búqaralyq aqparat qúraldarynan tanysugha bolady. Sonymen qatar, enbek salasyna qatysty qanday da bir mәsele tuyndaghan jaghdayda enbekkerler Federasiya sayty nemese әleumettik jeli arqyly kómek súraugha, enbek qúqyghy men mýddesining qorghaluyn talap etuge mýmkindik aldy.

Sonday-aq, Kәsipodaqtar federasiyasy aldaghy jyldargha manyzdy mindetterdi aiqyndady, sonyng ishinde óndiristerde enbek qauipsizdigi men enbekti qorghau, júmysshyny әleumettik qorghau salasyn janghyrtu jәne júmys berushi men júmysshy arasyndaghy mediasiya mәselesin jana sapaly dengeyge shygharu syndy mәselelerge nazar audarudy kýsheytu qolgha alynuda. Búl orayda enbek jastary ýshin bilim aludy, biliktilik pen qúzyrettilikti maksimaldy týrde qoljetimdi etu basty mindetterding biri sanalady. Aldaghy bes jylda QRKF aldynda túrghan taghy bir mindet - enbek naryghynyng talaptaryna say kadrlardy qayta dayyndau jәne qayta biliktilikti arttyru mәseleleri.

Osy qadamdardyng barlyghy zaman talabyna say atqarylyp jatqan is-sharalar deuge bolady. Sebebi, uaqyt bir ornynda túrmaytyndyghy haq. Degenmen, qazaqta mynanday bir jaqsy aitylghan mәtel bar. «Bir qaryn maydy, bir qúmalaq shiritedi» demekshi, janghyru maqsatynda qolgha alynyp otyrghan atalmysh bastamalar Qazaqstandyq densaulyq saqtau qyzmetkerlerining salalyq kәsiptik odaghynyng tarapynan qoldau tappady. Basty mindeti - Enbek adamynyng mún-múqtajyn qorghau bolyp tabylatyn kәsipodaqtarda osynday týsinbeushilikterding boluyna ne sebep? Ózara kelispeushilikter saldarynan júmysshylar eki ottyng arasynda qalyp qoymaydy ma? Birqatar saualdar tuyndauda. «Teng tartqan tarazy - altyn» demekshi, búl mәseleni jiti zerdelep kórgen jón.

Býginde elimizdegi densaulyq saqtau qyzmetkerlerining salalyq kәsipodaq qozghalysyna 95 jyl toluda. 1990 jyldan beri atalmysh salalyq kәsipodaqtyng tizginin óz qolyna alyp otyrghan kәsipodaq tórayymy Mereke Saghymbayqyzynyng ózi de býginde 73 jasty alqymdap qalghan eken jәne ózining ornynda tabjylmay 33 jyl júmys istepti. Mereke Saghymbayqyzy bir súhbatynda «qoghamdaghy әleumettik túraqtylyqty, birlikti, beybit pen kelisimdi әrqashan basty oryngha qoyatyndaryn» jetkizgen bolatyn. Búl orayda QR Kәsipodaqtar federasiyasynyng qazirgi atqaryp jatqan júmystary ashyqtyq pen jasampazdyq qaghidalary negizinde jýzege asyrylatynyna jiti nazar audaru qajet. Jastardy kәsipodaq qataryna tartyp qana qoymay, bilikti de tyng iydeyalargha toly jas kóshbasshylardy basshylyqqa taghayyndau - bos dýnie emes, zaman talaby, uaqyt aghymy. Búl mәseleni bireu týsinedi, al bireu ýshin «daudyng basty Dayrabaydyng kók siyry» bolyp qala beredi. Degenmen de, Elbasymyz algha tartqan baghyt-baghdardyng negizinde - jastar túrghany aqiqat. «Jas bolsa, iske» demekshi, kýsh-quaty basym, qyzyqty da tyng oily, zamanauy kózqarasqa ie jastar elimizdegi kәsipodaqtar qozghalysyn damytady, kórkeytedi.

2018 jylghy 1 qantardaghy esep boyynsha salalyq kәsipodaq qúramynda 311080 kәsipodaq mýshesi bar. Búl orayda salalyq kәsipodaq mýshelerinen kәsipodaq qazynasyna jylyna bir jarym milliard tengeden asa jarna týsedi-mis. Auqymdy soma ekendigi aidan anyq. Degenmen, búl - kýndiz-týni kezekshilik atqaryp, adam jany ýshin arpalysyp jýrgen qarapayym dәrigerler men medbiykelerding enbegining bir bóligi ekendigin úmytpaghan jón. Al úzyn qúlaqtan estuimiz boyynsha atalmysh jarnanyng belgili bir bóligi kriptovalutagha salyp jiberildi-mis. Sonymen qatar, salalyq kәsipodaq basshylyghynyng tarapynan qyzmetkerlerge Toyota Land Cruiser 200 syndy mashinalar beriledi-mis. Osy tústa kez-kelgen adamda zandy bir saual tuyndauy mýmkin. Kәsipodaqtar federasiyasy ashyqtyqqa bet búrghan shaqta Mereke Saghymbayqyzy onyng qúramynan shyghugha nege asyqty eken?!

Medisina salasy - elimizdegi óte kýrdeli salalardyng biri bolyp tabylady. Búl salada enbek etetin mamandardyng júmysy da qiyn, júmys isteu sharttary da kýrdelilikterge toly. Mereke Saghymbayqyzy osydan 12 jyl búryn Ýkimet pen Parlamentke medisina qyzmetkerlerining enbekaqysyn kóteru mәselelerin qozghapty. Sodan bergi uaqytta elimizdegi medisina salasynyng mamandarynyng әl-aqualy qanday da bir iri ózgeristerge tap boldy ma? Halyqtyng densaulyghyn saqtau jolynda ayanbay enbek etip jýrgen qarapayym dәrigerlerding mún-múqtajy qajetti dengeyde jetkizilip otyr ma?

Osy jyly QR Kәsipodaqtar federasiyasynyng qoldauymen qúrylghan «SENIM» densaulyq saqtau jýiesi qyzmetkerlerining salalyq kәsipodaghy býginde osy baghyttarda jan-jaqty júmys jýrgizude. Az uaqyt ishinde 150 mynnan asa kәsipodaq mýshesimen tolyqqan «SENIM»-ge respublikamyzdyng bar ónirindegi aq halatty abzal jandar óz senimderin bildirude. Osynday senimning basty negizi - salalyq kәsipodaqtyng tóraghasy 5 jyl ghana saylanyp, qayta saylanu qúqyghyna ie bolmaydy. Býginde «SENIM» densaulyq saqtau jýiesi qyzmetkerlerining salalyq kәsipodaghynyng tóraghasy Saparbek Dýisenov medisina salasynda biraz jyl enbek atqarghan bilikti basshy, bilgir kóshbasshy retinde ózin kórsete bildi.

Toqsan auyz sózding tobyqtay týiinin keltirer bolsaq, kәsipodaq - qarapayym enbek adamdarynyng qúqyghy men mýddesin qorghau jolynda ayanbay enbek etetin qoghamdyq úiym bolyp tabylady. Qazirgi tanda QR Kәsipodaqtar federasiyasynyng qoldanyp jatqan is-sharalarynyng arqasynda el arasynda «kәsipodaqtar» úghymy jana serpinge ie boluda. Osy qarqyn bәsendep qalmauy ýshin birlik pen kýsh-qayrat qajet. Ádildikting basty tarazysy - halyq ekendigin úmytpaghan jón.

Erghaly Berikúly

Abai.kz