بۇگىنگى تاڭدا ەلباسىمىزدىڭ ساليقالى ساياساتى مەن العا قويعان باعدارىن نەگىزگە الا وتىرىپ، ەكونوميكامىزدىڭ بار سالاسى وزىندىك جاڭعىرۋ ءۇردىسىن باسىنان وتكەرۋدە. ياعني، دامىعان ەلدە زامان تالاپتارىنا ساي كەلەتىن وزگەرىستەردىڭ ورىن الۋى - بۇلجىماس شارت. وسى ورايدا اعىمداعى جىلى ەلىمىزدەگى ەڭ ءىرى قوعامدىق ۇيىم بولىپ تابىلاتىن كاسىپوداقتار فەدەراتسياسىندا دا ءبىرشاما جاڭارتۋلار جۇزەگە اسىرىلدى.

اتاپ ايتقاندا، قر كاسىپوداقتار فەدەراتسياسى باستاۋىش كاسىپوداق ۇيىمدارىمەن تىكەلەي بايلانىس ورناتۋدى باستى نازارعا الدى. سەبەبى، باستاۋىش كاسىپوداق ۇيىمدارى ەڭبەك ادامىنىڭ الەۋمەتتىك ماسەلەلەرى مەن قاجەتتىلىكتەرىنىڭ بارلىق تۇسىن شوعىرلاندىرادى. سونىمەن قاتار، وڭىرلەردەگى جۇمىستار وزەكتەندىرىلدى جانە وسى جىلدىڭ باسىنان قوستاناي، استانا، شىمكەنت، پاۆلودار، تاراز قالالارىندا، الاكول كۋرورت ايماعىندا، مەركىدە باستاۋىش كاسىپوداق ۇيىمدارىنىڭ فورۋمدارى وتكىزىلدى.

بۇگىندە باستى ۇرانى «تۇراقتى كاسىپورىن - تۇراقتى قوعام - تۇراقتى ەل!» بولىپ تابىلاتىن كاسىپوداقتار فەدەراتسياسى ەلىمىزدەگى اقپاراتتىق كەڭىستىكتە جاڭا قىرىنان كورىنە باستادى. ياعني، كاسىپوداقتار قىزمەتىندە اشىقتىق قاعيداسى باسىمدىققا الىنۋدا. قازىرگى تاڭدا فەدەراتسيا تاراپىنان اتقارىلىپ جاتقان جۇمىستار بارىسى مەن ءىس-شارالار تۋرالى رەسپۋبليكامىزدىڭ بارلىق وڭىرلەرىندەگى بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنان تانىسۋعا بولادى. سونىمەن قاتار، ەڭبەك سالاسىنا قاتىستى قانداي دا ءبىر ماسەلە تۋىنداعان جاعدايدا ەڭبەككەرلەر فەدەراتسيا سايتى نەمەسە الەۋمەتتىك جەلى ارقىلى كومەك سۇراۋعا، ەڭبەك قۇقىعى مەن مۇددەسىنىڭ قورعالۋىن تالاپ ەتۋگە مۇمكىندىك الدى.

سونداي-اق، كاسىپوداقتار فەدەراتسياسى الداعى جىلدارعا ماڭىزدى مىندەتتەردى ايقىندادى، سونىڭ ىشىندە وندىرىستەردە ەڭبەك قاۋىپسىزدىگى مەن ەڭبەكتى قورعاۋ، جۇمىسشىنى الەۋمەتتىك قورعاۋ سالاسىن جاڭعىرتۋ جانە جۇمىس بەرۋشى مەن جۇمىسشى اراسىنداعى مەدياتسيا ماسەلەسىن جاڭا ساپالى دەڭگەيگە شىعارۋ سىندى ماسەلەلەرگە نازار اۋدارۋدى كۇشەيتۋ قولعا الىنۋدا. بۇل ورايدا ەڭبەك جاستارى ءۇشىن ءبىلىم الۋدى، بىلىكتىلىك پەن قۇزىرەتتىلىكتى ماكسيمالدى تۇردە قولجەتىمدى ەتۋ باستى مىندەتتەردىڭ ءبىرى سانالادى. الداعى بەس جىلدا قركف الدىندا تۇرعان تاعى ءبىر مىندەت - ەڭبەك نارىعىنىڭ تالاپتارىنا ساي كادرلاردى قايتا دايىنداۋ جانە قايتا بىلىكتىلىكتى ارتتىرۋ ماسەلەلەرى.

وسى قادامداردىڭ بارلىعى زامان تالابىنا ساي اتقارىلىپ جاتقان ءىس-شارالار دەۋگە بولادى. سەبەبى، ۋاقىت ءبىر ورنىندا تۇرمايتىندىعى حاق. دەگەنمەن، قازاقتا مىنانداي ءبىر جاقسى ايتىلعان ماتەل بار. «ءبىر قارىن مايدى، ءبىر قۇمالاق شىرىتەدى» دەمەكشى، جاڭعىرۋ ماقساتىندا قولعا الىنىپ وتىرعان اتالمىش باستامالار قازاقستاندىق دەنساۋلىق ساقتاۋ قىزمەتكەرلەرىنىڭ سالالىق كاسىپتىك وداعىنىڭ تاراپىنان قولداۋ تاپپادى. باستى مىندەتى - ەڭبەك ادامىنىڭ مۇڭ-مۇقتاجىن قورعاۋ بولىپ تابىلاتىن كاسىپوداقتاردا وسىنداي تۇسىنبەۋشىلىكتەردىڭ بولۋىنا نە سەبەپ؟ ءوزارا كەلىسپەۋشىلىكتەر سالدارىنان جۇمىسشىلار ەكى وتتىڭ اراسىندا قالىپ قويمايدى ما؟ بىرقاتار ساۋالدار تۋىنداۋدا. «تەڭ تارتقان تارازى - التىن» دەمەكشى، بۇل ماسەلەنى ءجىتى زەردەلەپ كورگەن ءجون.

بۇگىندە ەلىمىزدەگى دەنساۋلىق ساقتاۋ قىزمەتكەرلەرىنىڭ سالالىق كاسىپوداق قوزعالىسىنا 95 جىل تولۋدا. 1990 جىلدان بەرى اتالمىش سالالىق كاسىپوداقتىڭ تىزگىنىن ءوز قولىنا الىپ وتىرعان كاسىپوداق ءتورايىمى مەرەكە ساعىمبايقىزىنىڭ ءوزى دە بۇگىندە 73 جاستى القىمداپ قالعان ەكەن جانە ءوزىنىڭ ورنىندا تابجىلماي 33 جىل جۇمىس ىستەپتى. مەرەكە ساعىمبايقىزى ءبىر سۇحباتىندا «قوعامداعى الەۋمەتتىك تۇراقتىلىقتى، بىرلىكتى، بەيبىت پەن كەلىسىمدى ارقاشان باستى ورىنعا قوياتىندارىن» جەتكىزگەن بولاتىن. بۇل ورايدا قر كاسىپوداقتار فەدەراتسياسىنىڭ قازىرگى اتقارىپ جاتقان جۇمىستارى اشىقتىق پەن جاسامپازدىق قاعيدالارى نەگىزىندە جۇزەگە اسىرىلاتىنىنا ءجىتى نازار اۋدارۋ قاجەت. جاستاردى كاسىپوداق قاتارىنا تارتىپ قانا قويماي، بىلىكتى دە تىڭ يدەيالارعا تولى جاس كوشباسشىلاردى باسشىلىققا تاعايىنداۋ - بوس دۇنيە ەمەس، زامان تالابى، ۋاقىت اعىمى. بۇل ماسەلەنى بىرەۋ تۇسىنەدى، ال بىرەۋ ءۇشىن «داۋدىڭ باستى دايرابايدىڭ كوك سيىرى» بولىپ قالا بەرەدى. دەگەنمەن دە، ەلباسىمىز العا تارتقان باعىت-باعداردىڭ نەگىزىندە - جاستار تۇرعانى اقيقات. «جاس بولسا، ىسكە» دەمەكشى، كۇش-قۋاتى باسىم، قىزىقتى دا تىڭ ويلى، زاماناۋي كوزقاراسقا يە جاستار ەلىمىزدەگى كاسىپوداقتار قوزعالىسىن دامىتادى، كوركەيتەدى.

2018 جىلعى 1 قاڭتارداعى ەسەپ بويىنشا سالالىق كاسىپوداق قۇرامىندا 311080 كاسىپوداق مۇشەسى بار. بۇل ورايدا سالالىق كاسىپوداق مۇشەلەرىنەن كاسىپوداق قازىناسىنا جىلىنا ءبىر جارىم ميلليارد تەڭگەدەن اسا جارنا تۇسەدى-ءمىس. اۋقىمدى سوما ەكەندىگى ايدان انىق. دەگەنمەن، بۇل - كۇندىز-ءتۇنى كەزەكشىلىك اتقارىپ، ادام جانى ءۇشىن ارپالىسىپ جۇرگەن قاراپايىم دارىگەرلەر مەن مەدبيكەلەردىڭ ەڭبەگىنىڭ ءبىر بولىگى ەكەندىگىن ۇمىتپاعان ءجون. ال ۇزىن قۇلاقتان ەستۋىمىز بويىنشا اتالمىش جارنانىڭ بەلگىلى ءبىر بولىگى كريپتوۆاليۋتاعا سالىپ جىبەرىلدى-ءمىس. سونىمەن قاتار، سالالىق كاسىپوداق باسشىلىعىنىڭ تاراپىنان قىزمەتكەرلەرگە Toyota Land Cruiser 200 سىندى ماشينالار بەرىلەدى-ءمىس. وسى تۇستا كەز-كەلگەن ادامدا زاڭدى ءبىر ساۋال تۋىنداۋى مۇمكىن. كاسىپوداقتار فەدەراتسياسى اشىقتىققا بەت بۇرعان شاقتا مەرەكە ساعىمبايقىزى ونىڭ قۇرامىنان شىعۋعا نەگە اسىقتى ەكەن؟!

مەديتسينا سالاسى - ەلىمىزدەگى وتە كۇردەلى سالالاردىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى. بۇل سالادا ەڭبەك ەتەتىن مامانداردىڭ جۇمىسى دا قيىن، جۇمىس ىستەۋ شارتتارى دا كۇردەلىلىكتەرگە تولى. مەرەكە ساعىمبايقىزى وسىدان 12 جىل بۇرىن ۇكىمەت پەن پارلامەنتكە مەديتسينا قىزمەتكەرلەرىنىڭ ەڭبەكاقىسىن كوتەرۋ ماسەلەلەرىن قوزعاپتى. سودان بەرگى ۋاقىتتا ەلىمىزدەگى مەديتسينا سالاسىنىڭ ماماندارىنىڭ ءال-اقۋالى قانداي دا ءبىر ءىرى وزگەرىستەرگە تاپ بولدى ما؟ حالىقتىڭ دەنساۋلىعىن ساقتاۋ جولىندا ايانباي ەڭبەك ەتىپ جۇرگەن قاراپايىم دارىگەرلەردىڭ مۇڭ-مۇقتاجى قاجەتتى دەڭگەيدە جەتكىزىلىپ وتىر ما؟

وسى جىلى قر كاسىپوداقتار فەدەراتسياسىنىڭ قولداۋىمەن قۇرىلعان «SENIM» دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسى قىزمەتكەرلەرىنىڭ سالالىق كاسىپوداعى بۇگىندە وسى باعىتتاردا جان-جاقتى جۇمىس جۇرگىزۋدە. از ۋاقىت ىشىندە 150 مىڭنان اسا كاسىپوداق مۇشەسىمەن تولىققان «SENIM»-گە رەسپۋبليكامىزدىڭ بار وڭىرىندەگى اق حالاتتى ابزال جاندار ءوز سەنىمدەرىن بىلدىرۋدە. وسىنداي سەنىمنىڭ باستى نەگىزى - سالالىق كاسىپوداقتىڭ توراعاسى 5 جىل عانا سايلانىپ، قايتا سايلانۋ قۇقىعىنا يە بولمايدى. بۇگىندە «SENIM» دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسى قىزمەتكەرلەرىنىڭ سالالىق كاسىپوداعىنىڭ توراعاسى ساپاربەك دۇيسەنوۆ مەديتسينا سالاسىندا ءبىراز جىل ەڭبەك اتقارعان بىلىكتى باسشى، بىلگىر كوشباسشى رەتىندە ءوزىن كورسەتە ءبىلدى.

توقسان اۋىز ءسوزدىڭ توبىقتاي ءتۇيىنىن كەلتىرەر بولساق، كاسىپوداق - قاراپايىم ەڭبەك ادامدارىنىڭ قۇقىعى مەن مۇددەسىن قورعاۋ جولىندا ايانباي ەڭبەك ەتەتىن قوعامدىق ۇيىم بولىپ تابىلادى. قازىرگى تاڭدا قر كاسىپوداقتار فەدەراتسياسىنىڭ قولدانىپ جاتقان ءىس-شارالارىنىڭ ارقاسىندا ەل اراسىندا «كاسىپوداقتار» ۇعىمى جاڭا سەرپىنگە يە بولۋدا. وسى قارقىن باسەڭدەپ قالماۋى ءۇشىن بىرلىك پەن كۇش-قايرات قاجەت. ادىلدىكتىڭ باستى تارازىسى - حالىق ەكەندىگىن ۇمىتپاعان ءجون.

ەرعالي بەرىكۇلى

Abai.kz