«Qalay barghanymdy bilmeymin, mama, qolymdy baltamen shauyp tastashy»

Mәjilis deputaty Múrat ÁBENOVTING qúmar oiyndary boyynsha internet-klubtary, zansyz lotereyalar men sporttyq pokker úiymdastyrushy mekemelerdi teskeru jónindegi Qazaqstan Respublikasynyng Bas prokurory men Turizm jәne sport ministrine joldanghan deputattyq saualy

Ózderinizge belgili, songhy jyldary oiyn biznesin memlekettik retteu boyynsha zannama jetildirilip, eldi mekenderde oiyn mekemelerining ornalasuyna tyiym salyndy jәne oiyn biznesin úiymdastyrushylardyng jauapkershiligi kýsheytildi.

Osy rette mening atyma Qyzylorda qalasynyng túrghyndarynan aryz-shaghym, janayqay haty týsti. Búl hatta Qyzylorda qalasynyng ata-analary balalarynyng taghdyry ýshin alandauda. Olardyng mәlimetinshe, keybir ailaker-kәsipkerler «internet-klubtardyn» atyn býrkenip, eldi mekenderde balalardyng arasynda naqty aqshagha internet arqyly «on-line» qúmar oiyndaryn úiymdastyruda. Bir ghana Qyzylorda qalasynda 100-den asa internet klubtar bar ekeni mәlimdelude.

«Qalay barghanymdy bilmeymin, mama, qolymdy baltamen shauyp tastashy»

Mәjilis deputaty Múrat ÁBENOVTING qúmar oiyndary boyynsha internet-klubtary, zansyz lotereyalar men sporttyq pokker úiymdastyrushy mekemelerdi teskeru jónindegi Qazaqstan Respublikasynyng Bas prokurory men Turizm jәne sport ministrine joldanghan deputattyq saualy

Ózderinizge belgili, songhy jyldary oiyn biznesin memlekettik retteu boyynsha zannama jetildirilip, eldi mekenderde oiyn mekemelerining ornalasuyna tyiym salyndy jәne oiyn biznesin úiymdastyrushylardyng jauapkershiligi kýsheytildi.

Osy rette mening atyma Qyzylorda qalasynyng túrghyndarynan aryz-shaghym, janayqay haty týsti. Búl hatta Qyzylorda qalasynyng ata-analary balalarynyng taghdyry ýshin alandauda. Olardyng mәlimetinshe, keybir ailaker-kәsipkerler «internet-klubtardyn» atyn býrkenip, eldi mekenderde balalardyng arasynda naqty aqshagha internet arqyly «on-line» qúmar oiyndaryn úiymdastyruda. Bir ghana Qyzylorda qalasynda 100-den asa internet klubtar bar ekeni mәlimdelude.

Ata-analardyng alandaushylyghy orynsyz emes. Olardyng aryzdary negizinde Qyzylorda oblysy boyynsha Qarjy polisiyasynyng jýrgizgen operativtik is-sharalary barysynda oblys ortalyghynyng birqatar internet-klubtarynda kompiuterlermen әr týrli qúmar oiyndar naqty aqshagha oinatylyp jatqandyghy anyqtalghan.

Múnday   qúmar  oiyn  oryndaryna  en  kóp  baratyndar - balalar. Demek, tarazyda myndaghan balanyng taghdyry túr. Búl qalyptasqan jaghday jasóspirimderding psihologiyasyna, ruhany damuyna, sapaly bilim aluyna keri әserin tiygizude. Qaupi jaghynan qúmar oiyndargha tәueldilik nashagha, maskýnemdikke tәueldilikten esh qalyspaydy. Osy oiyndargha qúmar bolghan balalar týrli qylmystargha baryp, sol oiyndardy oinau ýshin qaryzdargha kirude. Qazirgi tanda Qazaqstan jasóspirimder suisiydi jóninen ýshinshi orynda túr. Demek, múnday psihologiyalyq kýizelister suisid kólemining artuyna sebepshi bolary sózsiz.

Hattaghy balasynyng anasyna: «Qalay barghanymdy bilmeymin, mama, qolymdy baltamen shauyp tastashy» degen sózderi qay-qaysysymyzdyng bolmasyn janymyzdy auyrtyp, kózimizge eriksiz jas alatyn dýniye.

Internet-klubtary arqyly balalardyng arasynda qúmar oiyndar úiymdastyru býkil Qazaqstangha tәn jәne ózekti bolyp otyr.

Qúmar oiyndar oinalytatyn osy kólenkeli biznesting ókilderi búl mәselening qanshalyqty ózekti ekendigin týsinip otyrghan joq. Kerisinshe, zangha qayshy әreketterge baryp, jastardyng sanasyn búrys baghytqa iytermelep otyr.

Sonymen qatar, qazirgi tanda Qazaqstanda sporttyq pokkerding atyng býrkenip, jana qúmar oiyndarynyng týri úiymdastyrylyp jatqandyghy belgili. Qarjy polisiyasy organdary tarapynan Astana jәne Almaty qalalarynda astyrtyn kazinolardyng qyzmetine býrkeme retinde qoldanylghan sporttyq poker oiynshylary men әuesqoylarynyng birneshe birlestigi, onyng ishinde respublikalyq federasiya anyqtalghan faktiler bar. Búl qúmar oiyn Astana jәne Almaty qalalary men oblys ortalyqtarynda damu ýstinde. Osy oiynda azamattardyng asa alandaushylyghyn tudyruda. Eldi mekenderde oiyn mekemelerining ornalasuyna tyiym salynghannan keyin poker kúmarlyq tughyzatyn karta oiynyn zandastyru ýshin 2009 jyly jolyn tauyp resmy sport qataryna kirgizgen.

Sol Turizm jәne sport ministrligine qarasty mekemening sheshimimen zansyz, qoghamgha teris әserin tiygizetin tirshilikti zandastyryp qana koymay, endi pokerdi sport dep eseptegennen keyin ony nasihattaumyz, qoldaumyz, jastardy osy «sportqa» keninen tartuymyz kerek shyghar?

Biz pokerdi aqtaudyng jolyn tauyp, zandasturygha әrekettenip jatqanymyzda kórshi memleketterimiz Resey, Ukraina sol 2009 jyly poker oiynyn sport týrlerining qatarynan shygharyp, qúmar oiyndargha jatqyzghan.

Endi sol memleketterding zansyz tirshilik jasap jýrgender bizding elimizde ashyqtan ashyq «qaltasyna paydaly sportty» damytyp jýr. Eshkimge jasyryn emes, Qazaqstanda onlayn oiyndy úiymdastyrushylardy internetke kirip birden tabugha bolady. Olar jasyrynyp ta jatqan joq. Mysaly http://www.pokerbonus.kz/. Onlayn kazinolardyng jarnamalary sayttardyng eng basty betterinde.

Dәl sonday tekserushilerding ynghayyn tauyp әrtýrli zansyz kopiuterlik baghdarlamalardy qoldanatyn zansyz lotereya oiyndary songhy jyldary kóbeyip ketti. Búl lotereyalar zannama boyynsha qaralghan bir de bir qúmar oiyny týrine jatpaytyn, útys kólemi aldyn ala belgisiz, tehnikalyq kúraly kazinonyng әdisimen jasalghany belgili.

Ókinishke qaray búl jaghdaydy tek tekserushi men baqylaushylar ghana kórmey otyr.

Atalghan mәselelerde «Oyyn biznesi turaly» Qazaqstan Respublikasynyng Zanynda kórsetilgen birneshe talaptar búzylyp otyr. Mysaly atalghan zangha sәikes:

1)     Kazino men oiyn avtomattary zaldaryn arnayy aimaqtardan (Qapshaghay su qoymasy jәne Shuchie audany) tys jerlerde ornalasuyna tyiym salynady.

2)     Sonday-aq, kazino, oiyn avtomattary zaly, bukmeker kensesi, totalizator oiyndarynan basqa qúmar oiyndar, onyng ishinde zansyz lotereya, aqshagha sporttyq pokker úiymdastyrugha jәne onlayn-kazinolar ashugha tyiym salynady.

3)     Eng bastysy, Qazaqstan Respublikasynyng jiyrma bir jasqa deyingi azamattarynyng qúmar oiyndargha jәne (nemese) bәs tiguge qatysuyna tyiym salynady.

Kórip otyrghanymyzday internet-klub iyeleri, sporttyq pokker úiymdastyrushylar «Oyyn biznesi turaly» Zandy óreskel búzyp otyr.

Al, búl zannyng dúrys oryndaluyn baqylap, qamtamsyz etetin qúqyq qorghau organdary, jalpy bilim beru organdary, jergilikti atqarushy organdar óz mindetterine nemqúrayly qarap otyr.

Búl mәselening әleumettik manyzdylyghyn eskere otyryp, Qazaqstan Respublikasy boyynsha internet-klubtardyn, sporttyq pokkerdi úiymdastyrushy mekemelerding qyzmetin tekserudi jәne «Oyyn biznesi turaly» Qazaqstan Respublikasy Zanynyng oryndaluyn qamtamasyz etu ýshin naqty sharalar qabyldaudy súraymyz.

Sonymen qatar, Qazaqstan Respublikasynyng aumaghynda sporttyq pokkerdi jabu jóninde Bas prokuratura men Turizm jәne sport ministrligining pozisiyalaryn bildirudi súraymyz.

Belgilengen tәrtippen jәne jazbasha týrde jauap beruinizdi súraymyz.

Mәjilis deputattary: M. Ábenov, A. Solovieva