21 jyl búryn 1997 jyldyng 10 jeltoqsany kýni sol kezdegi Aqmola qalasy resmy týrde elimizding elordasy atandy.

1997 jyldyng 10 jeltoqsanynda QR Preziydenti, Ýkimet pen Parlamentting basshylary Qazaqstan astanasy turaly el halqyna joldanghan ýndeuge qol qoyyp, ol baspasózde jariyalandy. Onda baytaq elding ortalyghynda osy kýnnen bastap jәne ghasyrlar boyy halyq taghdyry ýshin týbegeyli manyzdy sheshimder qabyldanatyny aityldy. Sonday-aq dәl osy kýni Memleket basshysy Núrsúltan Nazarbaev qala әkimi qyzmetine Ádilbek Jaqsybekovti taghayyndady.

Tariyhqa sәl sheginis jasasaq, astanamyzdy Almatydan Saryarqa tórine kóshiru turaly syndarly sheshimdi 1994 jyldyng 6 shildesinde Qazaqstan Respublikasynyng Jogharghy Kenesi qabyldaghan bolatyn.

Sol bir kýni Parlamentting sessiyasynda deputattar aldynda sóz sóilegen Elbasy Núrsúltan Nazarbaev astanamyzdy Almatydan respublikanyng ortalyq óniri Aqmolagha kóshiruding qisyndylyghyn atap ótip, elordany tandau 32 ólshem boyynsha jýrgizilgenin tәptishtep dәleldep bergen edi. Osydan keyin deputattar arasynda ótken tartysty pikirtalastan keyin halyq qalaulylary memlekettik iste  jәne  shetkeri qalagha kóshu mәselesinde jeke bastyng mýddesine oryn joq ekendigin jete týsinip, qayratkerlik tanyta bildi. Nәtiyjesinde Jogharghy Kenesting «Qazaqstan Respublikasynyng Preziydenti N.Á.Nazarbaevtyng memleket astanasyn Aqmola qalasyna auystyru turaly úsynysyna kelisim berilsin» degen sheshimi qabyldandy. Osylaysha elimizding egemen tarihyndaghy aituly oqigha jýzege asyryldy.

Al aragha eki jyl salyp 1996 jyldyng 6 shildesinde Qazaqstan Ýkimeti «Qazaqstan Respublikasynyng astanasyn kóshiru turaly»  tarihy qauly qabyldady. Bir jyldan keyin 1997 jyldyng 20 qazanynda QR Preziydentining «Aqmola qalasyn Qazaqstan Respublikasynyng astanasy dep jariyalau turaly» asa manyzdy Jarlyghy jaryq kórdi. Osy qújatqa sәikes Aqmola Qazaqstannyng astanasy qúqyghyn 1997 jyldyng 10 jeltoqsanynan bastap iyelendi jәne jana astananyng resmy túsaukeser toyy 1998 jyldyng 10 mausymyna belgilendi.

1997 jylghy 8 qarashada Aqmolanyng ortalyghynda jana astanagha basty memlekettik simvoldardyng jetkizilui saltanatty jaghdayda ótti. Osy kýnderi jana astanagha Preziydent Ákimshiligi, Ýkimet, jetekshi ministrlikter men vedomstvolar qyzmetkerlerining alghashqy toby da keldi. Búl jayynda Elbasy Núrsúltan Nazarbaev ózining «Euraziya jýregindegi» degen kitabynda: «Men Aqmolagha ketip bara jatqan Preziydent Ákimshiligining qyzmetkerlerine aq jol tiledim. Óz sózimde astanany kóshiruding bir manyzdy qyryna toqtaldym. Astananyng qonys audaruyna baylanysty is jýzinde  biylikting ózin reformalaudyng jana kezeni bastaldy. Jana elordada memlekettik qyzmetshilerding tyng tolqynyn qalyptastyratyn bolamyz. Búl júmysty ortalyq memlekettik organdar qyzmetkerlerinen bastaymyz. Bastapqy kezde qiynshylyq bolmaytynyna kepildik bere almaytynymdy aittym», - dep jazghan edi.

Býginde Astana halyqaralyq manyzy bar týrli forumdar, kongrester men ózge de is-sharalar ótetin Euraziya kenistigining ortalyghyna ainaldy. Elordada Álemdik jәne dәstýrli dinder liyderlerining sezderi, Astana ekonomikalyq forumy jәne ózge de manyzdy halyqaralyq oqighalar túraqty týrde ótip keledi. Astanada EQYÚ-nyng tarihy sammiyti, ShYÚ men IYÚ-nyng mereytoylyq sammitteri boldy. 2011 jyldyng basynda respublikanyng elordasy VII Qysqy Aziya oiyndarynyng qatysushylary men qonaqtaryn qabyldady. 2017 jyly  «EHRO-2017» halyqaralyq kórmesin joghary dengeyde úiymdastyrdy.

Qazirgi uaqytta 1 millionnan astam túrghyny bar elorda  «Almaty», «Saryarqa», «Esil» jәne «Bayqonyr» audandarynan túrady. 1999 jyly YuNESKO sheshimimen «әlem qalasy» ataghyn alsa, 2000 jyldan bastap Astanalar men iri qalalardyng halyqaralyq assambleyasynyng mýshesi sanalady.

Ótken 21 jyl ishinde Astananyng arhiytekturalyq kelbeti ghana emes, bas qalanyng әleumettik-ekonomikalyq damu kórsetkishteri de adam tanymastay ózgerdi. Elordada biznes qanat jayyp, qúrylys salasy, qyzmet kórsetu, tauar ainalymy men kólik salasy qarqyndy týrde damydy. Mәselen, Astana qalalyq Statistika departamentining mәlimetterine qaraghanda, osy jyldar aralyghynda elorda budjeti 77,5 esege, 1997 jylghy 6,4 mlrd tengeden 2017 jyly 496,1 mlrd tengege ósken. Jalpy ishki ónirlik ónim 224 esege ósip, 1997 jyly 25,7 mlrd tenge bolsa, qazirgi tanda 5 trln tengege jetti, búl kórsetkishting ózi jan basyna shaqqandaghy jalpy respublikalyq kórsetkishten 2 esege artyq. Al investisiyanyng jyldyq kólemi 1997 jyldan beri 50 esege ósip, 19,3 mlrd tengeden 956,9 mlrd tengege jetip otyr.

Jalpy aitqanda, dәl osy 10 jeltoqsan kýni egemen elimizding tarihynda, Elbasynyng taghy bir strategiyalyq manyzy zor iydeyasy jýzege asty. Qazaq halqy Tәuelsizdikting arqasynda óz astanasyn ózi tandap, sayasiy-әkimshilik, mәdeniy-ruhany ortalyghyn belgiledi. Al býgingi Astana ózge ónirler boy týzeytin qala ghana emes, el damuynyng tiregine ainaldy.

Abai.kz