Elbasymyz «Bolashaqqa baghdar: ruhany janghyru» atty maqalasynda qoghamdyq sananyng dengeyin kóteru maqsatynda alty joba úsynghan bolatyn. Sonyng biri – «Qazaqstannyng kiyeli jerlerining geografiyasy» jobasy. Jobanyng maqsaty – halyqtyng últtyq biregeyligin jәne qúndylyqtaryn bekemdeu, jat iydeologiyagha tótep beretin qalqandy nyghaytu.

Osyghan deyin QR Últtyq muzeyi janynan qúrylghan «Qasiyetti Qazaqstan» ghylymy zertteu ortalyghy «Qazaqstannyng jalpyúlttyq kiyeli oryndary» jobasy ayasynda 100 nysannyng tizimin úsynghan edi. Búdan bólek jergilikti manyzy bar degen 500 nysan taghy anyqtalghan.

Býgingi kýni elimizding kiyeli jerlerining respublikalyq kartasyna Almaty qalasynan 6 nysan kirdi. ghy Ýkimet ýii (qazirgi Qazaq-Britan tehnikalyq uniyversiyteti).

Qalanyng turisttik tartymdylyghyn arttyru jәne óskeleng úrpaqtyng sanasynda tarihy qúndylyqtardy qalyptastyru maqsatynda atalghan tarihy nysandargha aldaghy uaqytta ýlken ózgerister engizilip, ýlken jobalar josparlanyp otyr.

«Boralday saq qorghandary» arheologiyalyq sayabaghy

Boralday saq qorghandary b.e.d. VI-III gh.gh aralyghynda payda bolghan, 47 ýlken jәne kishi kólemdegi qorghandardan túrady. Ashyq aspan astynda arheologiyalar, múrajaylar, qayta qalpyna keltiru sheberhanasy, mulitiymediya jәne konferensiya zaldarynan qúrylghan saq mәdeniyeti ortalyghy bar keshendi múrajay-qorynyng qúrylysy jobasy bekitilgen.

«Saq mәdeniyeti» múrajayy

Múrajay iyeliginde «Oshaq» subúrqaghy, «Shiraq» memorialy, qorghan asty ekspozisiyasy men park aimaghy bolady.

Rayymbek batyr kesenesi

Aumaghy 3595 ga josparlanghan keshenning ishinde mazar, meshit, múrajay, 2 týneu múnarasyn salu josparlanghan. Joba boyynsha nysan 2019 jyly ashylyp, jylyna kelushiler sany 500 myndy qúraydy.

Voznesensk kafedraldy sobory

Qazirgi uaqytta «Qasiyetti Voznesensk kafedraldy soboryn» qalpyna keltiru júmystary jalghasuda. Hramnyng ishinde keskindeme júmystary jýrgizilip, kýmbezinin, barabandary men kresterin qalpyna keltirilude

«Etnolend» tarihi-etnografiyalyq mәdeni, oiyn-sauyq parki

Taghy bir aita keterligi, aldaghy uaqytta «Sakraldy Qazaqstan» respublikalyq kartasyna «Etnolend» tarihi-etnografiyalyq mәdeni, oiyn-sauyq parkin kirgizu josparlanghan.

Aumaghy 5,5 ga qamtityn «Etnolend» qonaqtardy qazaq halqynyng ata-dәstýri men túrmys-tirshiligimen qolayly oiyn-sauyq rejiyminde tanystyrugha mýmkindik beredi.

Respublika alany

(«Tәuelsizdik» monumenti jәne «Tәuelsizdik tany»)

Alang aumaghynda 1996 jyly Tәuelsizdikting bes jyldyghyna oray salynghan «Tәuelsizdik» jәne 2006 jyly jeltoqsan oqighasynyng 20 jyldyghyna oray ornatylghan «Tәuelsizdik tany» monumentteri bar.

Avtorlary: arhiytektor Sh.Uәlihanov (top jetekshisi), mýsinshileri N.Dalbay, Á.Júmabaev sәuletshileri Q.Jarylghapov, Q.Montaqaev, t.b. bas konstruktory S.P. Kalamkarov. sol jyly 16 jeltoqsanda ashyldy. Eskertkishting ashylu saltanatyna Qazaqstan Respublikasynyng Preziydenti N.Nazarbaev pen Týrkiya preziydenti S. Demiyreli qatysty.

Eskertkish ýsh bólikten túrady, ortasynan qaq aiyrylghan qos baghan ótken jәne bolashaq dau-janjaldardy sipattaydy, memleket erkindik alyp, tәuelsizdik saltanat qúrghanyn bildiredi.

Kompozisiyadaghy әiel beynesi erekshe kózge týsedi. Ong qolyndaghy oramal beynesi men sol qolyndaghy kókke úmtylghan qús – beybitshilik pen bostandyqtyng simvoly. Jana ómir men jana tynystyng belgisi. Kompozisiyanyng ýshinshi bóligin erekshe aishyqtalghan kórkem panno qúrap túr.

Ahmet Baytúrsynúlynyng muzey-ýii

1998 jylghy 12 qyrkýiekte qayta jóndeu júmystarynan ótken múrajay-ýy saltanatty týrde ashylghan bolatyn. Tórt bólmeden túratyn múrajayda Baytúrsynúlynyng otbasyna jәne zamandas dostaryna qatysty qúndy maghlúmattardyng týpnúsqasy men kóshirmesi jәne biren-sarang eksponattary bar.

Búrynghy Ýkimet ýii

(qazirgi Qazaq-Britan tehnikalyq uniyversiyteti)

Ghimarat jobasy 1933 jyly úsynylyp, býkil kenes odaghy bayqauynda jeniske jetken sәuletshiler әzirlegen. Úly Otan soghysy bastalyp ketken song joba toqtatylyp, keyinnen qúrylysy 1951 jyly bastalyp, 1957 jyly ayaqtalghan.

1991 jyly 16 jeltoqsanynda ghimaratta «Qazaqstan Respublikasynyng Tәuelsizdigi» turaly konstitusiyalyq zang qabyldanyp, Tәuelsizdik turaly qújatqa el preziydenti N. Nazarbaev qol qoyghan bolatyn.

Búdan bólek, Almaty qalasynyng jergilikti manyzy bar 9 nysan belgilendi. Olar Medeu, Kók-Tóbe, Shymbúlaq, Vernyy balalar ýiining ghimaraty, 1931-1933 jj. asharshylyq qúrbandaryna arnalghan eskertkish, Qazaqstan Respublikasy Últtyq ghylym akademiyasynyng ghimaraty, Ortalyq jәne Kensay ziraty – kórnekti qogham qayratkerleri men tanymal túlghalar jerlengen oryn, M. Áuezovting muzey-ýii; D. Qonaevtyng muzey-ýii.

Qazaqstannyng sakraldy geografiya kartasyn qúru jóninde bastamasy arqyly – tól tarihymyzben ajyraghysyz baylanysta ornyqtyru arqyly qazaqstandyq patriotizmning irgetasy – jerge, tilge, memleketke qúrmetimizdi nyghaytamyz. Búl baghdarlama – últtyq tilimizding mәrtebesin, memleketshil sanamyzdyng dengeyin arttyrary sózsiz.

 Abai.kz