Bizding sýiegimizge bitken alabóten bir minezimiz bar. Ózimizden góri ózgening mýddesin joghary qonggha peyilmiz. Al ózimizge kelgende kejegemiz ústap, tartynyp qalamyz. "Auru qalsa da, әdet qalmaydynyn" keri. Bayaghy Reseyge bodandyqtan beri boyymyzgha әbden sinip qalghan әdet. Ózgeni syilaghan jaqsy-aq shyghar. Biraq sonyng jóni osy eken dep, jón-josyqsyz tórimizge shygharyp, elpildep, jelpildey bergen jalpaqshesheylikten tapqan paydamyz qaysy?
Almaty - ontýstik astana. Ýlken sayasi, mәdeni, ghylymy ortalyq. Abay men Jambyl kóshelerining qiylysynda sayabaq bar. Aumaghy at shaptyrym. Sonyng qaq ortasyndaghy sharshy alanqayda Ýndistan halqynyng kósemi Mahatma Gandiyding qoladan qúighan enseli eskertkishi túr. Jalanash denesine úzyn matany oray japqan, qolynda sýienish tayaghy bar shaldyng adymdap bara jatqany beynelengen. Skuliptordyng sәtti shygharghany kórinip-aq túr. Al múnda seruendep jýrgen qala túrghyndary qanshama.
Gandiyding óz halqyna sinirgen enbegi zor. 1948 jyly eline aghylshyndardan tәuelsizdik alyp berdi. Ýndiler men pәkistandyqtar arasyndaghy qandy qyrghyndy toqtatty, ózara beybit kelisimge keltirdi. Qysqasy, әlemdegi aituly túlghalardyng biri. Degenmen bizding elge esh qatysy joq. Solay bolsa da biz onyng adamgershilik isterin qadir tútamyz. Eskertkishting qoyylghany da sondyqtan bolar. Alayda osy eskertkishti qalanyng Gandy kóshesining boyynan da qoygha bolar edi ghoy.

Bizding sýiegimizge bitken alabóten bir minezimiz bar. Ózimizden góri ózgening mýddesin joghary qonggha peyilmiz. Al ózimizge kelgende kejegemiz ústap, tartynyp qalamyz. "Auru qalsa da, әdet qalmaydynyn" keri. Bayaghy Reseyge bodandyqtan beri boyymyzgha әbden sinip qalghan әdet. Ózgeni syilaghan jaqsy-aq shyghar. Biraq sonyng jóni osy eken dep, jón-josyqsyz tórimizge shygharyp, elpildep, jelpildey bergen jalpaqshesheylikten tapqan paydamyz qaysy?
Almaty - ontýstik astana. Ýlken sayasi, mәdeni, ghylymy ortalyq. Abay men Jambyl kóshelerining qiylysynda sayabaq bar. Aumaghy at shaptyrym. Sonyng qaq ortasyndaghy sharshy alanqayda Ýndistan halqynyng kósemi Mahatma Gandiyding qoladan qúighan enseli eskertkishi túr. Jalanash denesine úzyn matany oray japqan, qolynda sýienish tayaghy bar shaldyng adymdap bara jatqany beynelengen. Skuliptordyng sәtti shygharghany kórinip-aq túr. Al múnda seruendep jýrgen qala túrghyndary qanshama.
Gandiyding óz halqyna sinirgen enbegi zor. 1948 jyly eline aghylshyndardan tәuelsizdik alyp berdi. Ýndiler men pәkistandyqtar arasyndaghy qandy qyrghyndy toqtatty, ózara beybit kelisimge keltirdi. Qysqasy, әlemdegi aituly túlghalardyng biri. Degenmen bizding elge esh qatysy joq. Solay bolsa da biz onyng adamgershilik isterin qadir tútamyz. Eskertkishting qoyylghany da sondyqtan bolar. Alayda osy eskertkishti qalanyng Gandy kóshesining boyynan da qoygha bolar edi ghoy.
Qazaqta yqylym zamannan kele jatqan bir naqyl sóz bar. "Ózindi-ózing jattay syila, jat janynan týnilsin". Nege sol gýlzar baqqa, qalanyng әsem demalys ornyna halqymyzdyng tәuelsizdigi ýshin qúrban bolghan qayran arystarymyzgha eskertkishter ornatyp, "Arystar alleyasy" atamasqa. Sonda qydyryp, seruendep jýrgen ózge últ ókilderi kitaptan oqymasa da sol eskertkishterge qarap, halyqtyq túlghalarymyzdyng bar ekenin biler edi ghoy. Óitkeni eskertkishter - tarihymyzdyng jarshysy, eldigimizding ústyny, últymyzdyng aibyny. Bir ókinishtisi, Almatyda olargha arnalghan osynday sayabaq joq. Al qala túrghyndary múny "Gandy sayabaghy" deydi. "Syigha syi, syragha bal" demekshi Ýndistanda Abaygha qoyylghan eskertkish bar ma eken, sirә? Bar bolsa Deliyding osynday ýlken әri әsem sayabaghyna qoyylyp pa? Ýstine shyqsan, kýlli Almaty alaqandaghyday kórinetin qasiyetti Kóktóbege qaydaghy bir "Bitlz" eskertkishining qoyylghany anau. Byltyr kóktemde "Tabighat" ekologiyalyq odaghynyng tóraghasy Mels Eleusizov janyn salyp jýrip, sol ansambliding alleyasyn ashty. Olargha osynday jónsiz isti istey salu tipten onay-aq. Sonda "Au, qazaqtyng ýsh bii túrghanda Kóktóbege múny qoydyrghanymyz jón bolmas" dep dauys kótergen qalanyng bir basshysy bolsayshy. "Abyroydy qoldan berdik" degenning keri osy emes pe?!

* * *

"Qalyng elim - qazaghym, qayran júrtym!..". Kemenger Abaydyng óz halqynyng mýshkil qalyn osylay jyrlaghany qay zaman. Sonan beri de jýz jyldan astam uaqyt ótpedi me. Reseyge bodandyqtan qútylyp, Tәuelsizdikke qolymyz jetti. Erikti elmiz dep әlemge jar salghanymyzgha jiyrma jyl ótti. Az uaqyt emes. Sol jyly tuylghan bala qazir azamat sanatynda. Al últymyz úiysqan auyl jaghdayy qanday kýide?
Kýni keshe ghana "KTK" telearnasy Almaty oblysyndaghy Janalyq auylynyng jay-kýiin kórsetti. Qara joly janbyrdan ezilip jatyr, elektr jaryghy joq, týnde auyldy tas qaranghylyq basady. Bәrinen de auyz sudyng joghyn aitsayshy. Qúrbaqalary qújynaghan aryq suyn shәy qylyp otyrghan túrghyndar kógildir ekrannan úlarday shulaghanda tóbe shashyng tik túrady eken. Sol kýni de balalary joldyng jaysyzdyghynan mektepke bara almay qalypty.
Auyldyng múnday kelensiz kórinisteri tek sol Janalyqta ghana emes. Elimizding kóptegen auyldarynan kezdesip otyrghanyn jasyryp qaytemiz. Búdan Ýkimet auylgha kónil bólmey otyr deuge kelmes, sirә. "Auyz su" baghdarlamasynyng da qabyldanghanyna biraz jyldyng jýzi boldy. Jyl sayyn osynsha auyldy auyz sumen qamtamasyz etemiz dep mindetteme qabyldap, qajetti qarjysyn bólip keledi. Alayda solardyng óz uaqytynda oryndaluy ekitalay. Bólingen qarjy da qúmgha singen suday joghalyp ketedi. Ishterinde jemqor degen jegi qúrty bar audan, auyl basshylary myng bir syltau aityp, su ayaghyn qúrdymgha jiberip qarap otyrghany. Osydan eki jyl búryn auyldan kelgen aghayyndarmen keshkisin "Habar" telearnasynan janalyq kórip otyrghanbyz. Habardy jýrgizushi sport bóliminde "Astana" velokomandasynyng beldi mýshesi Kontodordyng kezekti jarys jolynda ozyp kelgenin habarlaghanda, otyrghan aghayyndar esh quanghan joq. Qayta "Al Kontodor ozdy. Onyng ozghanynan bizge ne payda? Auyz suymyzdy alystan tasyp, arqa etimiz arsha, borbay etimiz borsha bolyp jýrgenimiz. Qayta Ýkimetting sol Kontodorgha bergen qyruar aqshasyna biz sekildi auyz sudan auyzdary qúrghap otyrghan auyldargha auyz su jetkizip berip, jyrtyghyn jamasa iyegi edi", - degen bolatyn. Múndayda ne aita alasyn. Komandada Kontodor sekildi shetel veloshabandozdary jeterlik. Solardyng bәrining qomaqty aqsha alatyny anyq. Sol aqshagha birneshe auylgha auyz su jetkizip beruge de bolady. Komanda óz jigitterimizden qúrylsa maqúl-au. Ozbasa da, ózimizdiki dep kónil shirkin toq jýredi. Sonday veloshabandozdardy Japoniyanyn, Qytaydyn, Ontýstik Korey elderi nege satyp almaydy? Biraq olar sheteldikter alyp beretin jenisti ózderine ar sanaytyndyqtan onday komanda qúrmay otyr. Qashanda últtyq namystaryn joghary qoyady. Al biz jalghan namysqa maldanyp, qyruar qarjyny basqalargha berip otyrmyz. Úzyn sózding qysqasy, auyl ómiri týzelmey, joghary oqu ornyn bitirgen jastardy "Diplommen auylgha" baghdarlamasymen túraqtandyrudyng ynghayy bola qoyar ma eken.

* * *

Ótken aptada býkilәlemdik boks seriyasymen "Astana arlandary" kәsipqoy boks kluby Qytaydyng Guiyang qalasynda Fransiyanyng "Parij Yunayted" klubymen finaldyq jekpe-jekterin ótkizdi. Alghashqy kýngi bes kezdesude jerlesterimiz 3h2 esebimen jeniske jetip, ýlken kuboktan ýmittendirip tastaghan edi. Sol jekpe-jekte Q. Ábutәlipov, Q.Silәm, R.Ahmedov sheberlikterin tanytyp, jankýierlerin quanyshqa bóledi. Auyr salmaqtaghy R.Myrsataev qarsylasy Tony Iokudy alghashqy raundta esengiretip tastaghan bolatyn. Biraq tóreshiler tarapynan búrmalaushylyq bolyp, fransuzdyng boyshang jigitining qoly kóterildi. Ókinishke oray, ekinshi kýngi jarysta bizding arlandar azuly ekenin tanyta almady. Ataqtaryna sendi me, jekpe-jekterin júrt kýtkendey dәrejede ótkizgen joq. Esesine fransuzdar óte saq qimyldap, 4h1 esebimen jeniske jetti. E.Múzafirovtyng jenisin B.Sәrsekbaevtyng jalghastyrar jóni bar edi. Onyng Miysheli Tavaresti mensinbegen synaymen oinaghany ekrannan ap-anyq kórinip túrdy. Alayda bokstaghy dәrejesi ózinen әldeqayda tómen jas Miysheli qorghana jýrip-aq dәl soqqylarymen úpay sanyn arttyryp ketti. Al asa auyr salmaqtaghy S.Abdullaev alghashqy raundta jeniske jetkenimen, ekinshi raundta-aq sharshay bastaghany shaban qimylynan-aq bayqalyp qaldy. Songhy raundtarda mýldem sharshap, qarsylasyna jenisti qoldan berdi. Eki kýndik kezdesuding qorytyndysynda fransuzdar jeniske jetip, 500000 dollarlyq syiaqysy bar kubokty jenip aldy. Osy jekpe-jekte bizding jigitterding jeniske jetuine tolyq mýmkindikteri bar edi. Birinshi kýngi jekpe-jekke B.Sәrsekbaev pen S.Abdullaevty, al ekinshi kýngi jekpe-jekke Q.Silәm men R.Myrsataevty shygharghanda, bәlkim nәtiyje basqasha bolar ma edi. Degenmen bizding jigitterge finalgha jetuding ózi onaygha týsken joq. Elimizde boks ónerining joghary dengeyde ekenin kórsete bildi.

P.S. * Últtyq iydeologiya bolmaghan jerde, últtyq mýdde keyinge ysyryla beretini beseneden belgili. Búl eskertkishterge de qatysty. Últtyq bedeldi kóterude eskertkishterding alatyn orny zor.
* Auylgha auyz su barmay, "Auylgha diplommen" baghdarlamasynyng juyq arada jýzege asuy ekitalay.
* Jankýierler "Astana arlandarynan" jenis kýtip edi. Ókinishke qaray, kýtkenderi bolmay qaldy. Degenmen olar finalgha deyin talay klub boksshylaryn tize býktirip, әlemdik boksta elimizding danqyn asyrdy.

«Týrkistan» gazeti