Saylau-2019: BAQ ókilderi әdep normalaryn ústanu hartiyasyn qabyldady
Býgin «Qazmedia» ortalyghynda elimizding búqaralyq aqparat qúraldarynyng basshylary 2019 jylghy 9 mausymda ótetin kezekten tys Preziydenttik saylau nauqanyn aqparattyq jaghynan qamtamasyz etken kezde әdep normalaryn ústanu turaly hartiya qabyldady.
Sóz bostandyghy adam qúqyghynyng ajyramas bir bóligi bolyp tabylatynyna, al Adam qúqyqtarynyng jalpygha birdey deklarasiyasynyng 19-baby әr adamnyng aqparatty erkin izdep, alu jәne taratu bostandyghyna qúqyghyn bekitetinine nazar audara otyryp;
Qazaqstan Respublikasy Konstitusiyasynyng sóz bostandyghy turaly, әrkimning zang jýzinde tyiym salynbaghan kez kelgen tәsilmen erkin aqparat alugha jәne taratugha qúqyghy turaly, senzuragha tyiym salu turaly, Respublikanyng konstitusiyalyq qúrylysyn kýshtep ózgertudi, onyng tútastyghyn búzudy, memleket qauipsizdigine núqsan keltirudi, soghysty, әleumettik, nәsildik, últtyq, dini, tektik-toptyq jәne rulyq astamshylyqty, sonday-aq qatygezdik pen zorlyq-zombylyqqa bas úrudy nasihattaugha nemese ýgitteuge jol bermeu turaly erejelerin basshylyqqa ala otyryp;
Túnghysh Preziydent - Elbasy Núrsúltan Nazarbaevtyng Tәuelsizdikti nyghaytu, ekonomika, memleket pen qoghamnyng túraqty damuy boyynsha baghamynyng sabaqtastyghy men túraqtylyghyn qamtamasyz etu mәselesi sheshilip jatqan kezdegi elimiz damuynyng tarihy manyzdy sәtinde, elimizdin qoghamdyq-sayasy ómiri turaly aqparatty qazaqstandyqtargha obektivti týrde beru boyynsha joghary jauapkershilikti sezine otyryp;
Qazaqstan halqynyng birligin, onyng auyzbirligin jәne әlemning eng damyghan 30 elining qataryna kiru - Qazaqstan damuynyng HHI ghasyrdyng ortasyndaghy basty maqsatyna jetu ýshin ekonomikany, әleumettik kenistikti, qoghamdyq sanany janghyrtudyng strategiyalyq mindetterine ústanushylyghyn tolyqtay qoldap;
Búqaralyq aqparat bostandyghyn, Qazaqstan Respublikasynyng demokratiyalyq jәne túraqty damuynyng basty kepili bolyp tabylatyn erkin jәne adal saylaudyng ótkiziluin qarastyra otyryp,
Biz, Qazaqstan jurnalisteri jәne BAQ salasyndaghy ýkimettik emes úiymdardyng ókilderi, Qazaqstan Respublikasy Preziydentining merziminen búryn ótkiziletin saylauy boyynsha saylau kampaniyasy kezinde osy Hartiyanyng qaghidalary men erejelerin saqtaugha mindettenemiz.
1. Osy Hartiya Qazaqstan Respublikasynyng Konstitusiyasyna, Qazaqstan Respublikasynyng «Qazaqstan Respublikasyndaghy saylau turaly» Konstitusiyalyq zanyna jәne «Búqaralyq aqparat qúraldary turaly» Zanyna sәikes әzirlendi.
2. Osy Hartiyanyng basty maqsattary mynaday:
- saylau barysynyng barlyq kezenderin - ortalyq jәne basqa saylau komissisyanyng qyzmeti turaly, saylau kampaniyasynyng negizgi kezenderi turaly, Preziydentikke ýmitkerler men olardyng saylau aldyndaghy aksiyalary turaly, dauys beru qortyndysynyng tәrtibi, barysy jәne ótkzizilui turaly BAQ-nyng kәsibi, obektivti jәne jedel týrde kórsetui arqyly azamattardyng saylau qúqyghynyng tolyq iske asyryluyna jәrdemdesu;
- Qazaqstan Respublikasynyng qoldanystaghy zannamasyna sәikes barlyq tirkelgen Preziydentikke ýmitkerlerding BAQ-na birdey rúqsatty beru;
- saylau prosesining barysy men onyng nәtiyejeleri turaly, sonday-aq barlyq Preziydentikke ýmitkerler men olardyng saylau shtabtarynyng qyzmeti, kózqarastary men sayasy ústanymdary, baghdarlamalary turaly otandyq BAQ-nyng adekvatty, tolyq jәne anyq mәlimdeuin qamtamasyz etu;
- BAQ-da saylau kampaniyasyn úiymdastyru, ótkizu jәne nәtiyjelerine qatysty tekserilmegen jәne dәieksiz aqparattyng taralmauyna qarsy әreket etu, sonyng ishinde saylaushylardyng elektoraldyq talghaularyn kórsetetin qoghamdyq pikir saualnamalarynyng nәtiyjelerin jariyalaghan kezde.
3. Osy Hartiyagha qosylghan jәne qol qoyghan búqaralyq aqparat qúraldary, jurnalister men ýkimettik emes úiymdardyng ókilderi merziminen búryn ótkiziletin saylaudy aqparattyq jaghynan qamtamasyz etken kezde mynaday qaghidalargha ústanushylyghyn mәlimdeydi:
1) Qazaqstan Respublikasynyng zannamasyn, kәsiby etika normalaryn jәne jurnalisterding minez-qúlyq erejesin mýltiksiz saqtau;
2) Preziydentikke ýmitkerler turaly, saylau kampaniyasy kezinde olardyng baghdarlamalary men qyzmeti turaly materialdardyng obektivtiligi jәne beytaraptylyghy;
3) saylau prosesine jәne Preziydentikke ýmitkerlerding ústanymdaryna qatysty aqparat kózderin múqiyat tekseru, әsirese olar kýmәn tughyzghan jaghdayda, sonday-aq Preziydentke ýmitkerlerding namysyna, abyroyyna jәne iskerlik bedeline әdeyi núqsan tiygizetin materialdardyng jariyalanuyn boldyrmau;
4) sosiologiyalyq saulnamalardy ótkizu men jariyalaudyng belgilengen tәrtibin jәne jaghdaylaryn qoldanu, sonyng ishinde búl dauys beruding aldaghy kýnindegi nәtiyjelerining kórsetkishteri emes, tek naqty bir kýndegi qoghamdyq pikirdi jazyp alu ekendigi turaly auditoriyany eskertumen jariyalanuyn sýiemeldeuge;
5) saylaugha deyin 5 kýn búryn jәne dauys beru kýninde qoghamdyq pikir saualnamalarynyng nәtiyjeleri turaly materialdardy, saylau kampaniyasynyng jәne basqa da elektoraldy zertteulerding nәtiyjelerining boljamdaryn jariyalaudan jәne taratudan bas tartu;
6) Aqparattyq habarlamalar jәne Preziydentke ýmitkerlerdi qoldau retindegi agitasiyalyq jariyalanymdar arasyndaghy aiqyn jәne bir mәndi aiyrmashylyqty ótkizu.
4. Osy Hartiya ózara qúrmetke, mýddelerdi maqúldaugha jәne esepke alugha, sayasy mәdeniyet normalaryna ústanushylyqqa, shynayy jәne tolyq aqparatty shartsyz paydalanugha negizdelgen BAQ jәne saylau prosesining barlyq subektileri arasyndaghy ózara qarym-qatynastyng jýiesin qúrudy kózdeydi.
5. Osy Hartiya qogham men memleket mýddelerin esepke alu arqyly kópshilik moyyndaghan adam qúqyqtary men bostandyqtarynyng absolutti artyqshylyghyna jetuge baghyttalghan jәne ózara qúrmetke, qoghamdyq bәtualastyqqa negizdelgen, saylau prosesin mәlimdegen kezde tuyndaytyn mәselelerdi kýshtep nemese zorlyqpen sheshu nysandaryn bolghyzbaytyn sayasy ózara әrekettestikting nysandaryn eskeredi.
6. Osy Hartiya barlyq búqaralyq aqparat qúraldary, birlestikter jәne onyng maqsattaryna, qaghidattaryna jәne qaghidalaryna ortaqtasatyn túlghalar ýshin qol qoigha ashyq bolyp tabylady.
Abai.kz