Ázimbay GhALIY

Ázimbay GhALIY

Jaqynda orystildi internet sayttarda Qazaqstan Respublikasynyng Preziydenti janyndaghy Qazaqstannyng strategiyalyq zertteuler institutynyng (odan ary KISY dep atayyq) diyrektory Bolat Súltanovtyng tújyrymdary berildi. Súltanov myrza әlgi tújyrymdarynda biraz oilar aitqan eken. Mysaly ol bylay deydi: «Antirossiyskaya napravlennosti nekotoryh materialov v SMY Kazahstana vyzyvaet obespokoennosti ekspertov respublikiy». Odan ary jәne bylay depti: «Menya bespokoyat poyavlyayshiyesya antirossiyskie materialy v SMY Kazahstana». Súltanov «SMY Kazahstana» dep negizinen qazaq baspasózining «antiyreseyshildigin» menzey kelip tómendegi pikirin ortagha salady:  «...za okeanom sushestvuet spesialinyy proekt – sozdanie po vsemu periymetru granis Rossiy svoego roda antirossiyskogo kordona». «K nemu, kak my znaem, podkluchilisi vse nashy byvshie soizniky po organizasiy Varshavskogo dogovora y nekotorye byvshie respubliky SSSR. Za eto - pervyh prinyaly v ES y NATO, vtorym - obeshayt eto sdelati». Súltanovtyng aituyna sensek, Qazaqstannyng tәuelsiz memleket retinde derbes sayasaty joq bolsa kerek, tek Reseyge bilmestikten úrynyp jýrgen siyaqty. Al, Dýniyejýzilik demokratiyalyq elderding qauymdastyghy, Europalyq Odaq ta, oghan seriktes NATO da - zalaldy úiymdargha úqsaydy. Áytsede, Súltanovtyng bilmeui mýmkin, Qazaqstan da, Resey de NATO, AQSh, Europalyq Odaq siyaqty kýshtermen birigip «Beybitshilik ýshin әriptestik» jolynda mәmlege kelip, kelisimder bekitken bolatyn. Qazaqstannyng negizgi tauar ainalymy da atalghan memlekettermen aradaghy sauda-sattyqtyng negizinde jýretindigi belgili. Egerde biz  atalghan memlekettermen ekonomikalyq qatynastardy ýzsek, onda bizding múnayymyzdyn, uranymyzdyn, bidayymyzdyng halyqaralyq naryqtaghy súranysy qúldyrap keter edi. Sonday-aq, biz tóraghalyqqa jetken EQYÚ da bedeldi europalyq elderding úiysqan ortasy emes pe? Osynyng bәrin indete oilap kelgende KISIY-ding diyrektory Qazaqstannyng sayasatyna birqatar reseyshil talaptar(!) qoyyp otyrghan joq pa degen súraq tuady. Mysaly, ol Resey sayasatyna tәuelsiz bagha bergen elimizdegi gazetter men sayttardyn  jazasyn berudi úsynyp otyr. Odan qalsa, Qazaqstannyng kópvektorly sayasatynyng kenistigin shektep, ony tar qúrsaugha salmaqshy: «býitsek, Reseyge jaqpaymyz, sýitsek te sorlaymyz» dep, ózin mendegen sharasyz oilargha yryq bere tolghanady. Óz basym Germaniya, Fransiya memleketterining bizding KISY taqylettes institutarynda boldym, sonda men olardyng óz elderining memlekettik mýddeleri men últtyq qauypsizdigin aldymen qarastyratynyn anghardym. Al bizde she? Súltanovtyng qay maqalasyn oqysanyz da, bayaghy Resey mýddesining manyzdylyghyn úghasyn. Búl qalay ózi? Súltanov qay memleketting strategiyalyq mýddesin qorghap jýr? Mýmkin, onyng payymdauynsha Qazaqstannyng derbes mýddesi mýlde joq shyghar? Olay bolsa, tәuelsiz elmiz dep jýrgenimiz qayda qalady? 
Taghy da KISY diyrektorynyng oilaryna jýgineyik: «V selyah presecheniya postavok v respubliku narkotikov iz Afganistana sozdati pogranichnye zony na territoriyah rayonov strany, granichashih s Kirgiziey, Uzbekistanom y Turkmeniey». «V blijney y srednesrochnoy perspektiyve, na moy vzglyad, integrasiya v nashem regione nerealina. Sledovatelino, prozrachnosti granis s nashimy yujnymy sosedyamy ne otvechaet interesam nasionalinoy bezopasnostiy». Búl «genialinyi» oy Astanada ótken «Qazaqstan-Resey qatynasy: jana kýn tәrtibi» degen taqyrypta ótken  ekspertter forumynda «jaryq dýniyege kelipti». Odan әri oqynyz - «Poetomu k 2010 godu, k planiruemomu sozdanii tamojennogo soiza (formiruetsya v ramkah EvrAzES) nado vvoditi pogranichnye zony y rejimy na territoriyah seliskih okrugov, primykaishih k granisam Kazahstana s Kyrgyzstanom, Uzbekistanom, Turkmenistanom, kak eto sushestvuet na kazahstansko-kitayskoy graniyse. Po mnenii nashih pogranichnikov, eto pozvolit polnostiu iskluchiti peremeshenie ludey y gruzov vne punktov propuskov na gosgraniyse». Sonymen, Súltanovtyng oiynsha, Qazaqstan Orta Aziyadaghy bauyrlas memlekettermen aradaghy shekarany býrge kirmeytindey qymtasa,  Reseydi esirtki trafiyginen qútqarady eken-mys. Ol tipti, Reseymen keden odaghyna kirip, Kindik Aziyadan at kekilin kesuge dayyn ekendigin de anghartady.
Qysqasy, birese Orta Aziya elderine shýiligip, endi birde Europalyq Odaq pen NATO-gha qarap kijinip, odan qaldy qazaqtyng eldik maqsaty men múratyn mansúqtap, synar jaqty pikir bildiruden tanbaytyn Súltanov kim? Bәlkim, búl saualgha sergek oily oqyrman jauap tauyp qalatyn shyghar.