Mústafa Shalqar. Shashylghan «núr», ashylghan syr
Tifә, tifә, elimiz «núrlanyp» keledi. Quanyshtan basy ainalyp, baylyqqa belsheden batyp, ailyqtan mol tabys tapqan halyqtyng núrly jýzderinen qanaghatshyl sezimning lebi esedi. Jahandanudan jalt berip ainalyp ótken, arzan da tiyimdi túraqty baghanyng buyna mastanghan qala men dalany «núr» kezip jýr. Elimiz tәuelsizdik alghaly beri shyr etip dýnie esigin ashqan sәbiyler esimi men ósimi de "núrly" sangha artqany bayqalady. Beyresmy derek «núrgha» bógip, «núrly» ómirge bet alghan sәbiyler sany jiyrma mynnan asyp ketti dep otyr. Yrymshyl halyqpyz ghoy, «atalardyng aruaghy» «núrdan» aiyrmasyn.
Tifә, tifә, elimiz «núrlanyp» keledi. Quanyshtan basy ainalyp, baylyqqa belsheden batyp, ailyqtan mol tabys tapqan halyqtyng núrly jýzderinen qanaghatshyl sezimning lebi esedi. Jahandanudan jalt berip ainalyp ótken, arzan da tiyimdi túraqty baghanyng buyna mastanghan qala men dalany «núr» kezip jýr. Elimiz tәuelsizdik alghaly beri shyr etip dýnie esigin ashqan sәbiyler esimi men ósimi de "núrly" sangha artqany bayqalady. Beyresmy derek «núrgha» bógip, «núrly» ómirge bet alghan sәbiyler sany jiyrma mynnan asyp ketti dep otyr. Yrymshyl halyqpyz ghoy, «atalardyng aruaghy» «núrdan» aiyrmasyn.
Aytpaqshy, úmytyp barady ekenmin ghoy, kóshi-qonnyng núry solghyn tartqasyn «Núrly kósh» baghdarlamasy qolgha alyndy emes pe? Astananyng qaq tórine «Núr Astana» meshitin salyp tastadyq. «Núr Otan» men «Núr media» qanday. Qústyng qos qanatynday. «Batys Europa-Batys Qytay» tranzittik jolyn, "núrly" jolgha ainaldyru qolgha alynuda. «Núr shuaq», «Núr saya», «Núr qanat», «Núr shattyq» sekildi «núrdan» bastalatyn bala baqshalar kez kelgen qalanyng sәni. «Núr» esimin iyelengen mektepter men uniyversiytetter bar. Bir ghajaby «núr» sebelese parlament pen ýkimetting týksiygen qabaqtary jazylyp, endi «erimeytindey» kórinetin qyrau-zandar da búrmalanyp borsha-borsha erip jatady. Toq eteri «núrdyn» joly bolyp túr.
Osy qatargha byltyrdan beri «Núr Otan» HDP «oylap» shygharghan «Núr súnqar» jurnalister bayqauy qosylghan. Kóz aldarynyzgha súnqardy «núrsyz» elestetip kórinizshi. Aspannyng ór minezdi jyrtqyshynyng aibary pәs tartyp qalary haq. Sol «Núr súnqar» biyl «Núr sarayda», keshirinizder, "Kongress Holda" ekinshi ret jalauyn kóterdi. "Bitken iske synshy kóp" demekshi, bet aldy synap, jurnalist әriptesterding jyrtyghyn jamaugha az da bolsa septigin tiygizip jýrgen «Núr súnqardyn» qanatyn qyrqu oiymyzda joq. Qayta qoldap qorghaugha, qalamynan basqa qaruy joq qalamdastardy elep eskergeni ýshin, Brejnev atamyz qúsap betterinen shópildetip sýyge barmyz. Shynymyz osy.
Biraq keybir týsinbegen jerimizdi aitpay taghy otyra almaymyz. «Aytpasa sózding atasy óledi». «Núr Otannyn» aty «núrdan» bastalatyn birinshi orynbasary Nyghmatulin óz sózinde: «búl jolghy «Núr Súnqar» bәigesi tәuelsizdikting 20 jyldyghyna arnalyp otyr» dey kelip, әbden qúlaghymyz sasyghan «býgingi kýnge jetu ýshin Núrsúltan Ábishúly Nazarbaevtyng sinirgen enbegin eki tilde 15 minut bayandady. Osy aralyqta «Núr Otan» men Núrekenning esimderi "kongress holdyn" keng zalynda 27 ret janghyrdy. Pay-pay destik. Jattandy sózden sәl auytqyghanda, «Núr Súnqar» bayqauynda shyndyqty shyryldap aityp, oryndy synymen el ishindegi kelensizdikterdi ashyp kórsetken, biylikting baghyt baghdaryn aiqyndap, tezge salyp otyratyn jurnalister iriktelip alynghanyn estip tóbemiz kókke jetip, dýrkirete qol soqqandardyng ishinde biz de boldyq.
18 nominasiya boyynsha syngha týsken júmystardy «qara qyldy qaq jaratyn» komissiya jiliktep taldaghanyn estigende bórkimizdi aspangha atpasaq ta berilip tyndadyq. Saraptama nominasiyasynda «AytPark pikir sayys klubynyn» tóraghasy, «Goryachaya studiya»-nyng qyzu qandy jýrgizushisi aty «núrdan» bastalatyn Erimbetov jýldege ilikkende jogharyda aitylghan sóz ras eken destik. Óz aitary bar azamattyng top jarghany qúptarlyq. Alayda ýsh jýz myng tenge aqshanyng buy ma, әlde «Núr Otannyn» aldynda tolqyp ketti me: «Eluge deyin eskerusiz kelip em, ómirim jana bastalghanday әserde túrmyn» dep «bosaghany» jaramady. Sayasatty suday sapyryp, jalynan sipatpaytyn tarpang jigittin, keleshekte «túsalyp» bauyrynan kim kóringendi ótkizip, jinaghan azghantay bedelinen júrday bolyp, halyqtyng betine qaray almay qalmasa jarady desti jinalghan qauym.
«Núr» aty atalmay, «úmytyla» bastaghanda, qyzyqty qaranyz, jenimpazdar men jinalghan jurnalisterdi merekelerimen qúttyqtap sahna tórine qazaq estradasynyng jaryq júldyzy esimi «núrdan» bastalatyn Abdullin kóterildi.
Osydan keyin «Núr Otannyn» búlaghynan shól basatyn jurnalister óz salasyna tәn nominasiyalardy qanjyghalaryna baylap jatty. Tek arasynda «Minber» saytynan Esengýl Kәpqyzy men KTK telearnasynyng «Astarly aqiqat» baghdarlamasymen tanymal Dina Tólepbergen «Núr Otannyn» «tabaghyna» qol salyp «úyat jasady». Qatty tolqyghan Dina qaryndasymyz «Astarly aqiqatty» ashugha kómektesken Núrsúltan Ábishúlyna aitar alghysym sheksiz dep bәrin «býldirdi». Sóitip «Astarly aqiqattyn» «astary» belgili bolyp qaldy.
El júrtqa beymәlim Gennadiy Belgiskiy degen jurnalist jýldesin alyp jatyp: «men «Núr Otan» degendi bilmeymin. Bilgim de kelmeydi. Kerek desenizder oghan mýshe bolyp kirmeymin de» dep saldy. Quanghan adam ne demeydi. Bәlkim aitpaghy basqa bolghan shyghar. Oiynda túrghan kórikti sózi auzyna týskende adyra qalyp, sózderining oryndary almasyp ketse óz obaly ózine.
Núrlan Zayrollaúly aitqanday «Núr Otan» partiyasy «Núr súnqar» syilyghyn shyndyqty, halyqtyng joghyn joqtaytyn, әdildikti tu etetin basylymdar men tele arnalargha ýlestirgeni ras bolsa, keshegi «Núr Otannyn» aulasynda otqa oranghan әieldi, «Habar», «Qazaqstan», «Egemen», «Ayqyn», «Dala men Qala» t.b tolyp jatqan halyqshyl basylymdar tarqatyp jazyp, taldap kórsetip beruge jaramaghany qalay? Biraq jýldening astynda solar qalady.
«Baydyng malyn bayghús qyzghanyp» jatyr dep oilamasanyzdar eken. Óitkeni bolyp jatqan kez kelgen oqighany der uaqytynda halyqqa jetkizuge kýsh salatyn telearnalar men internet gazetterding dýbirli dodanyng mәresinen qarasyn kóre almay púshayman boldyq. Jogharyda jýldeger atanghan, ashy aityp, ýkimet pen biylikti synaugha bir taban jaqyn bir-eki jurnalisti «alamangha» qosyp qoi, «arpa ishinde bir biday» sekildi kórinis qoy. Bizding aitarymyz keleshekte «Núr Otandyqtar» Núraghanyng elude elu sayasatyn «Núr súnqargha» engizse núr ýstine núr bolar edi.
Ángimeni «núrmen» bastadyq, endi «núrmen» ayaqtayyq. Syilyqtar ýlestirilip bolghan song eng tandauly syilyqty Núrlan Zayrollaúly, óz qolymen efiyri «núrly» Habar arnasynyng jurnaliysi Núrlan Okaúlyna tapsyrdy. Ol syilyq Astana qalasynyng qaq tórindegi ýsh bólmeli pәterding kilti bolyp shyqty. Qúttyqtaymyz! Núrlarynyz jarqyray bersin!
www.masa.kz internet gazeti