«Muzey týni» deytin keremet shara bar. Osy kýni jýrt týrli baghdarlamalyq sharalargha qatysady. Syi-syiapattar alady. Kónil kóteredi, tariyhqa ýnilip, tanym kókjiyegin keneytip qaytady. Búl bir sózben aitqanda,  uaqytty kónildi hәm paydaly ótkizuge arnalghan bastama.  Qazaqstannyng muzeyshileri de jyl sayyn dәstýrli týrde «Muzey týnin» ótkizip keledi. Alghashqy jyldarmen salystyrghanda, kelushilerding qarasy da kóbeygen.

Búl sharany alghash  ret nemister ótkizipti. 1997 jyly «Muzeylerding úzaq týni» degen atpen Berlinde ótken eken. Al iydeyasy sonau 1970-jyldargha sozylady. Europalyqtar muzeyge kelushiler tegin aralauy ýshin «Muzey kóktemi» degen aksiya ótkizgen. 2001 jyly fransuzdar «Halyqaralyq muzey kýni» degen shara ótkizgen. 2005 jyly sol fransuzdar «Muzey týni» dep ataudy úsynady. EK Halyqaralyq muzeyler kenesi (ICOM) osy ataudy resmy bekitip, sodan beri dýniyening tórt búryshyndaghy muzeyshiler jyl sayyn «Muzey týni» aksiyasyn ótkize bastaghan.

Qazirgi tanda elimizde irili-úsaqty 180-ge juyq múrajay bar eken. Onyng onshaqtysy vedomstvolyq muzeyler qataryna kiredi. Sonyng ishinde el-júrtqa belgili Almaty oblysy aumaghynda ornalasqan «Esik» qoryq-muzeyi. Áygili «Altyn adam» tabylghan saq qorymdarynyng ornynda ornalasqan «Esik» memlekuettik tarihiy-mәdeny qoryq-muzeyi mausymnyn  14-i kýni «Muzey týnin» ótkizdi. Sharagha shamamen 5 myngha juyq adam qatysty.

«Saq alauy» atty aksiya muzey qonaqtaryn týngi formatta qarsy aldy. Arnayy merekelik baghdarlama úiymdastyryldy. Qoryq-muzeyding ekspozisiyalyq zaldaryna ekskursiya jasaldy. «Altyn adamnyng qúpiyasy» atty jastargha arnalghan kvest-oyyndar, balalargha arnalghan «Tas betindegi óner» atty shygharmashylyq sabaqtar ótkizildi.

Sonday-aq, ART balalar óner mektebi – mektep oqushylarynyng kórmesi (Esik qalasy) qoyylyp, «Ústa Dәrkembay atyndaghy qoldanbaly óner muzeyi» sheberlerining jәne Euraziyalyq dizaynerler odaghynyng mýshesi Kәkey Qyrghauyldyng «Órmek toqu», kózeshi Janbolat Núrdanbekting sheberlik sabaghy úiymdastyryldy.

Odan bólek, «Dombyra-pati» – dombyrashylardyng óneri, zamanauy sheberlerding qoldanbaly óner tuyndylarynyng kórmesi, últtyq oiyndar (kýres, arqan tartu, asyq atu, aqsýiek altybaqan, sadaq atu) qonaqtargha erekshe әser syilady. Ashyq aspan astynda balalargha arnayy Sh.Aymanov atyndaghy Qazaqfilim kinostudiyasy týsirgen «Kýltegin», «Múzbalaq», «Qazaq eli» mulitfilimderi kórsetildi.

Auqymdy shara ayasynda BAQ ókilderine qosymsha arnayy press-tur úiymdastyryldy. Jurnalister muzeyding býgingi hal-ahualymen, sonday-aq, «Esik» qoryq-muzeyining qorghau aimaghyna enetin Rahat qalashyghynda muzey arheologtary jýrgizip jatqan qazba júmysynyng barysymen tanysty.

Tasqyn Toybaev, «Esik» memlekettik tarihiy-mәdeny qoryq-muzeyining diyrektory:

 - Ózderiniz bilesizder, muzeyding bilikti ghylymy qyzmetkerlerining júmysy nәtiyjesinde osy uaqytqa deyin Jetisu jerindegi Saq kezenine jatatyn obalardyng tizimi, olardyng pasporty jasalyp, saqtalu, qorghalu dengeyleri boyynsha anyqtau, sonday-aq, arheologiyalyq qazba júmystary túraqty týrde jýrgizilip keledi.

Altyn adam býginde elimizding brendine ainaldy. Muzeyge kelushi sheteldik turisterding qatary jyl sanap artyp keledi. Bizde aghylshyn, týrik, qytay, nemis tilinde ekskursiya jýrgiziledi. Qyzmetkerlerding basym kópshiligi tarihshy, zertteushiler, arheologtar.

«Muzey týnine» keler bolsaq, biyl osynau sharany besinshi ret ótkizip otyrmyz. «Muzey týni» Enbekshiqazaq audany kóleminde jyl sayyn jergilikti túrghyndar men qala qonaqtary asygha kýtetin ruhani, mәdeny is-sharagha ainaldy. Osy uaqyt ishinde el azamattary, muzey isine qyzyghushylar, ónertanushylar, sheteldik qonaqtar bizdi óte jaqsy tanyp-bilip qaldy deuge bolady. Sharanyng jyl sayyn qyzyqty ótuine atsalysyp kele jatqan audandyq mәdeniyet jәne tilderdi damytu basqarmasyna, muzey men turizm salasyndaghy әriptesterimizge rahmet aitamyn.

Dәulet Shoqparov, qolóner sheberi:

- Ákemiz Dәrkembay Shoqparúly degen kisi, osy Qazaqstangha belgili qolóner sheberi bolghan kisi. Sonau jetpisinshi jyldardan beri qolónermen ainalysty. Ústalyq, zergerlik kenjelep qalghan jyldary Qazaqstannyng týkpir-týkpirinen joyylyp bara jatqan eksponattardy jyinap, saqtap qaldy. Sol eksponattar qazir muzeyde túr.

Biz Enbekshiqazaq audanyna qarasty Aqshy auylda  túramyz. Sol auyldan әkemizding atynda qolóner muzeyin ashtyq. Muzeyding qasynda sheberhanamyz bar. Sol sheberhanada ózimizding últtyq býiymdarymyzdy jasaumen ainalysamyz. Qazir ózimizding últtyq búiymdargha degen qyzyghushylyq artyp keledi. Qoldau da joq emes.

Al mynau «Muzey týnine» biz biyl ýshinshi ret qatysyp otyrmyz. «Muzey týnine» kelgen balalardyng arasynda qolóner salasyna qyzyghushylyq tanytyp jatqandar da kóp. Ústa bolugha, teri iylep, aghash oiygha, temir balqytyp, zergerlik búiymdar jasaugha beyimi bar jastar bolsa, olargha ýiretuge әzirmiz. Bizding sheberhanamyzgha kelip, ústalyqty, zergerlikti ýirenip jatqan jastar da bar. Sondyqtan, osynday sharalar últtyq búiymdardy, qolóner salasyn nasihattau ýshin mýmkindik dep týsinu kerek. Biz byltyr da osy sharagha qatystyq. Byltyr kelushilerding sany kóp boldy. Biyl da 5 myngha juyq adam jýr. Jalpy biz «Esik» muzeyimen tyghyz qarym-qatynastamyz. Basqa da sharalaryna qatysyp túramyz.

Jalpy «Muzey týni» aksiyasyna QR Mәdeniyet jәne sport ministrligining ókilderi, muzey basshylary, belgili arheologtar, tarihshylar, ghalymdar qatysty. Shara osy týnning simvolikalyq oqighasy «Saq alauyn» jaghumen ayaqtaldy. Búl keshte kelushiler muzeyding tarihymen tanysyp qana qoyghan joq, ony kózben kórip, jýrekpen sezindi deuge tolyq negiz bar.

Abai.kz