Mәjilis sarayynda Temirbolatov deytin deputat tebinip otyr. «Atyng shyqpasa jer órte» demekshi, bar-joghy belgisiz, aty-jónin adam estimegen deputattardyng bizdegi sayasy belsendiligining sipaty osy: búra tartyp, bútarlap sóileu, mәselening bayybyna barmay jatyp baybalam salu! Simambaev Tasbay nemese Berdiongharov Tanirbergen siyaqty Serik Temirbolatov ta  kópshilikti «selt»  etkizip aludy oilasa kerek, ol bylay dep kósildi:

- Jaygha ghana arabtanushy ghalymdardyng emes, jauapty memlekettik sheneunikterding abaysyz aitqan sózderi Qazaqstannyng qoghamdyq túraqtylyghy men konfessiyaaralyq tatulyghyna iritki saluy mýmkin.
Ne sebepti memlekettik nemese ýkimettik túlghalar diny úiymdarmen qarym-qatynasta ózining jeke yqylasyn halyqqa jayyp, memlekettik qoldau kórsetu arqyly bir dinge basymdyq beru arqyly basqalarynyng qúqyghyn shekteydi? Búl din elimizde tatulyqta ómir sýrip jatqan basqa da diny nanymdargha qarsy qoyylyp otyrghan joq pa? Ne sebepti kóp konfessiyaly elimizding memlekettik organy ózining negizgi mindetine qaramastan tek bir ghana dinge baghyttalghan tújyrymdama әzirleydi?

Mәjilis sarayynda Temirbolatov deytin deputat tebinip otyr. «Atyng shyqpasa jer órte» demekshi, bar-joghy belgisiz, aty-jónin adam estimegen deputattardyng bizdegi sayasy belsendiligining sipaty osy: búra tartyp, bútarlap sóileu, mәselening bayybyna barmay jatyp baybalam salu! Simambaev Tasbay nemese Berdiongharov Tanirbergen siyaqty Serik Temirbolatov ta  kópshilikti «selt»  etkizip aludy oilasa kerek, ol bylay dep kósildi:

- Jaygha ghana arabtanushy ghalymdardyng emes, jauapty memlekettik sheneunikterding abaysyz aitqan sózderi Qazaqstannyng qoghamdyq túraqtylyghy men konfessiyaaralyq tatulyghyna iritki saluy mýmkin.
Ne sebepti memlekettik nemese ýkimettik túlghalar diny úiymdarmen qarym-qatynasta ózining jeke yqylasyn halyqqa jayyp, memlekettik qoldau kórsetu arqyly bir dinge basymdyq beru arqyly basqalarynyng qúqyghyn shekteydi? Búl din elimizde tatulyqta ómir sýrip jatqan basqa da diny nanymdargha qarsy qoyylyp otyrghan joq pa? Ne sebepti kóp konfessiyaly elimizding memlekettik organy ózining negizgi mindetine qaramastan tek bir ghana dinge baghyttalghan tújyrymdama әzirleydi?

Deputattyng «jay ghana arabtanushy emes, jauapty memlekettik sheneunik» dep otyrghany tayauda  qyzmetine kirisken Din isteri jónindegi agenttiktin  tóraghasy - Qayrat  Lama Shariyf.  Temirbolatovtyng tepsinuine  Qayrat Lama Sharif basqaratyn   agenttik «bir últ - bir din» prinsiypine negizdelgen birynghay islam tújyrymdamasyn qúratyny jóninde aqparatty býkil elge jayyp salypty. Masqara! Búnday tújyrymdamagha bizding konfessiyashyl, shynyna kelsek dinnen habary shamaly, kәpir-ateist deputatymyz qalay shydasyn?!. Jarylyp ketuge shaq qalyp otyr.

- Lama Sharifting aitqan sózderi,- deydi ol, - Qazaqstannyng Konstitusiyasyna, memleketti diny úiymdardyng isine aralastyrmau prinsipterine qayshy keledi jәne elimizde diny túraqsyzdyq tudyruy mýmkin.

Deputat Temirbolatov Din isteri jónindegi agenttikting ústanymy Qazaqstannyng Konstitusiyasyna qayshy dep qaqyldaghanymen  әlem elderinde jaghday basqasha. Álgi deputattyq saualynanan keyin әlde bir jaqqa saparalap ketip qalmasa, oqityn shyghar dep «qalaulymyzdyn» qaperine myna bir jayttardy salamyz.

Álemdegi zayyrly memleketterding dinge degen ústanymyn bylaysha jikteuge bolady:

a) Klerikalidi jýiege jaqyn zayyrylylyq.

ә) Konkordato jýiesine jaqyn zayyrlylyq.

b) Dinderge teng qúqyq beretin zayyrlylyq.

Klerikalidygha jaqyn zayyrly memleketterge Týrkiya, Malayziya, Belorussiya sekildi memleketterdi jatqyzugha bolady. Sebebi, búl memleketter zayyrly memleket bolyp tanylghanmen, óz terretoriyasy men halqynyng tarihy tanymynda erekshe rolge ie bir dinge memlekettik túrghydan qoldau kórsetedi. Biraq, dindi memleketting sayasatyna aralastyrmaydy. Eger, din kýsheyip kele jatsa, oghan shekteu qoyyp otyrady.

Konkordatogha jaqyn zayyrly memleketterge Mysyr, Aughanstan jәne Livan sekildi memleketterdi jatqyzugha bolady. Mәselen, Mysyr zayyrly memleket bolyp tabylghanmen, Islam dinining ókilderimen keybir mәselelerde sanasyp otyrady. Tipti, Islam dinin oqytatyn oqu oryndaryn memlekettik qazynadan qarjylandyrady. Livan memleketi Hezbolla sekildi diny úiymnyng ókilderimen sanasugha mәjbýr.

Dinderge teng qúqyq beretin zayyrly memleketterge postkenestik elderding kópshiligin, sonday-aq, AQSh, Fransiya, Germaniya, Beligiya sekildi memleketterdi jatqyzugha bolady. Búnyng ishinde bizding elimizde osy sanatqa kiredi. Zayyrly memleket qúrudyng osy jýiesi memleketting bolashaghy ýshin asa qauipti. Dinderge teng qúqyq beru demokratiyalyq prinsip bolghanmen, diny senimi men ústanymy bir-birine qarsy keletin aghymdardyng bir memlekette bir uaqytta qatar ómir sýrui, qoghamdyq birizdilikti joghaltyp, nәtiyjede búnday yryqsyz jýie memleketting irgesi sógiluine әkep soqtyrady. VI-IH ghasyrlarda Soltýstik Kavkazda ómir sýrgen Hazariya memleketi dinderge teng qúqyq beruining nәtiyjesinde ishki birliginen aiyrylyp, tarih kóshine ere almay toz-tozy shyqqan bolatyn.

Temirbolatov deytin jigitimizding sanasy dimkәs bolmasa, myna әngimeni de jadyna týiip alsyn:

...Elimizdegi kóptegen diny birlestikter memlekettik tirkeuden óterde ózderining shynayy beynesin jasyryp, jalghan baghdarlama týzgen. Eger, ieogovo kuәgerleri men bahayye sekildi aghym ókilderi qan auystyrugha bolmaydy, memlekettik shekara degen joq, otan qorghau haram, memlekettik nyshandargha qúrmet kórsetu dúrys emes degen qaghidalaryn óz baghdarlamalarynda ashyq kórsetse, memlekettik tirkeuden óte almaghan bolar edi. Al, qәzir olardyng osynday joldy nasihattaytyndaryna  resmy faktiler jetip artylady.

Sondyqtan, búnday diny birlestikterdi deportasiyalaugha tiyistimiz. Sonymen birge búl jerde memleketpen birge halyq mentaliytetin sóz etip otyrghan sebebimiz, býgingi zamanda últymyzdyng tarihy tanymy men salt-dәstýrin qaralaytyn diny aghymdar payda boldy. Mysalgha, uahabie sekildi aghymdar qazaqtyng dombyrasy men qobyzy jәne dәstýrli әnderin, sonday-aq, qansha ghasyrlardan beri qalyptasqan mәdeniyetimizdi jón-josyqsyz haram dep qabyldaydy. Qazaqtyng mәdeniyetin qaralau degen sóz, sayyp kelgende memleketti joqqa shygharugha әkep sayady. Sondyqtan, halyqtyng mentaliyteti din turaly zanymyzda negizgi qúndylyq retinde qarastyryluy tiyis (Múhan Isahan, «Kók tudy kóp tu qúlatpasyn»/www.abai.kz/content/mykhan-isakhan-kok-tudy-kop-tu-kylatpasyn).

«Abay-aqparat»