Býgingi mәsele  - Tenizdegi jaghdaydan bastap, býkil eldi dendegen sheteldik júmys berushilerding dandaysyghan sayasaty, oghan negizgi faktor - biyliktegi yaghny elding basqaru jýiesindegi jemqorlyq bolyp otyr. Basqaru instituttarymyz atqarushy biylik te, zang shygharushy organ da merezge shaldyqqan.

Jauyrdy jaba toqyp ne kerek. Qazir eldi qytaylar bir oq shygharmay jaulap aldy. Qazaqstannyng batysyndaghy, shyghysyndaghy, ortalyghyndaghy, týstigindegi sýbeli óndirister solardyng qolyna qalay kóshti?

Almatynyng qaq tórinde Tóle by - Múratbaev, Qojamqúlov kóshelerinde әrbiri 12 qabatty segiz ýide (suretin salyp otyrmyn) birynghay qytaylar túrady. Ár ýide ortasha 500 semiya degende qansha qytay ekenin esepteu qiyn emes. Jәne nazar audarar jayt, osynda tughan balalary qay elding azamattyghyn alady? Ózderining ashanalary, restorandary, balalary ýshin Talghardan mektebi de bar. Ondaghy oqu programmalary qazaqtyki emes.i anyq. Ýilerin kýzetetin, kir- qonyn juatyndar qazaqtar. Búl endi masqara. Dýniyening bir de bir eli qytaygha osynday jaghday jasamaydy. Sebebi biz Qytaygha qaryzbyz, qol - ayaghymyz matauly.

Jalpy, qaryzgha kelsek әrbir jana tughan nәreste de on myng dollar qaryzben tuyluda. Bir ekonomister 180 milliard dollardyng bәri ýkimettiki emes degendi aitady. Ras memleket qaryzynyng bir bóligin ekinshi dengeyli bankter men ózge de qarjy instituttary enshileydi. Biraq olargha memleket kepil yaghny garant ekenin aitpaydy. Sondyqtan syrtqy qaryzymyz bir jyldaghy ishki jalpy ónimimizding (tabysymyzdyng ) 93,7 prosentin qúrap otyr.

Keshegi Tenizdegi jaghdaygha qayta oralayyq. Anau arab keshirim súrady. SSER kompaniyasy júmystan shettetildi. Búl jenis pe? Joq. Óitkeni kenishting menshik iyesi Darigha degen aityluda. Al, әlgi kompaniya atyn ózgerte salady. Jәne Livannyng elshisi arabtar qaytam dese mýmkindik jasalatynyn mәlimdedi. Eger qaytam dese?! Demek olar qaytpauy da mýmkin. Shu basylghan song basqa óndiristerge auysady.

Ne isteu kerek? Últtyng keleshegi ýshin últtyq iydeyagha negizdelgen strategiyalyq konseptualidy әreket kerek. Anau japondar 2-shi dýnie soghysynda jenilip, qúdaygha, kýnge tenegen imperatorlary halqynan jylap keshirim súrap, jasóspirimderin suysiyd, prostitusiya jaylaghan tústa últ janashyrlary naqty tújyrymdamalar jasady. Nәtiyjesinde 1960 jyldary qazba baylyghy joq bolsa da damyghan elge ainaldy. 15 jylda?!

Biz otyz jylda demogogiyalyq 2030, Damyghan otyz el, Mәngilik El, Úly Dalanyng qyrlaryn týgendeumen osynday halge jettik. "Sudyng da súrauy bar" deydi. Demek qaryzdyng da súrauy bar.

Mahmút Qosmambetovtyng facebook paraqshasynan

Abai.kz