(Sәbit Múqanovtyng esteliginen)

Sәken ósek aitudy bilmeytin kisi edi. Onyng bireudi bireuge shaghystyrghanyn nemese bireudi syrtynan kinәlaghanyn estigen de, kórgen de kisi joq. Ne aitqysy kelse de ol betine aitatyn. Kólgirsu, jalpaqtau degendi bilmeytin. Ósekshining minin tura betine basatyn...

Bir kórme kisige Sәken tәkappar siyaqtanatyn edi. Keybireuge sóitetini ras ta bolatyn. Ýlkensudi ol qatty únatpaytyn. Eger bireuden onday minez sezse, ya únatpaytyn bireui bolsa, kekireye qalatyn.

Únatpaytyn adamymen Sәken sóilespeytin, aralaspaytyn. Únatatyna da siyrek aralasatyn. Ózi únatatyn bireumen kezdese qalsa, úzaq mәjilistesudi jaqsy kóretin. Onday shaqta baysaldy kenes qozghaudy únatpay, әzil, qaljyn, sauyq siyaqty kónil kótererlik istermen ghana otyratyn.

Sәken óz janynan әngime aitugha shorqaq bolatyn. Ol tek qysqa, kýlkili kenesti ghana aitatyn. Sózge sheshen emes te. Auyzsha әngimeleri úrt, doghal, kesek keletin. Biraq sonday sózderi óte tapqyr, ótkir bolatyn. Tym әdemi sóilegendi jaratpaytyn. Qarapayym, maghynasy ashyq sózdi jaqsy kóretin...

Sәken asa balajan adam edi. Ýlkenderge «kisikiyikteu» ol, bala kórse janasa, júghysa ketetin. Tughan inisi Mәjitting jiyren shashty balalaryn emirene qúshaqtap otyrghanyn talay kórdik. Ózi de, inisi de qara shashty Sәken nemerelerining jiyren shashtyghyn arghy atalaryna tartqan dep týsindiretin.
1936 jyly ózinen Ayan deytin úl tuyp, sondaghy quanyshyn maghan úzaq qylyp jazghany bar. 1937 jyldyng kókteminde tughan úlymnyng atyn men Botajan dep qoydym. Sodan keyin bizding ýige bir kelgeninde jas nәresteni aldyna alyp otyryp: «Aty kim?» dedi Sәken. Men: «Botajan» degende, kýlip: «Búzaujan dep nege qoymadyn?» dedi.

Balany Sәken iyiskeushi edi de, sýimeushi edi. Nege desen, ómiri kisi sýiip kórgen joqpyn deytin.

– Áyeldi she?

– Ony da...

Sәken tazalyqty asa jaqsy kóretin. «Bireuding ýiine qydyrystap barayyn demeymin-au, shaqyrusyz barsam jinaqy kezine úshyraspay, bylyghyp jatqanyn kórip, ekinshi ret ol ýige baruym qiyn» deytin.

Ádemi nәrseni Sәken jaqsy kórushi edi. Sovettik qúrylystyng alghashqy kezinde Finans narkomy bolghan Sokolinikovtyng әieli, belgili jazushy Galina Serebryakova 1933 jyly Sәkendi Moskvada ýiine qonaqqa shaqyryp, әdemi qobdisha syilady. Sol ýiden shygha bere Sәken qaghazgha oraghan qobdishany ashyp, tolghan aidyng sәulesine tosty da: «Osynday kórkem nәrseni ústaghan әielding sausaghyna qol tii qanday rahat!» dedi. Sәken sol siyaqty sәndi nәrseni kóbirek jinaugha tyrysatyn edi.

Asty Sәken tandap, dәmdisin ghana ishetin. Tynqiya toidy únatpaytyn.
Sәken asa uәdeshil bolatyn. Uәdeli isin búljytpay, kezinde oryndaytyn. Eki sóz aitpaytyn.

Ádebiyette nemese basqa mәseleler jóninen aitys-tartysqa ol siyrek qatynasatyn. Qatynasqan jinalystardyng kóbinde eger bireu qytyghyna tiymese sóilemeytin. Jazbasha bolmasa, auyzsha aitysqa shorqaq bolatyn. Adal syngha ashulanbaytyn. Aram synnyng birazyna jauap bermeytin.

Qúltóleu Múqash, eski alibom

Abai.kz