Sәrsenbi, 2 Qazan 2024
46 - sóz 3518 2 pikir 15 Shilde, 2019 saghat 11:13

Qoghamdyq jauapkershilik arqalaghan jazushy dep kimdi aita alasyz?

Bir angime oqyp otyryp ayaq asty esime qytaydyng Nobeli syilyghyn alghan jazushysy Mo Yannyng "Óli men tiri arasyndaghy qaljyrau"- atty romany esime týsip ketti. Mo Yan myrzanyng eki-aq romanyn tolyq oqyp kórdim. Bireui -"Maqta", ekinshisi jogharyda aty atalghan romany. "Sharap eli"-atty romanyn bastap oqyp jalghastyra almap edim. Qazaqsha audarmasy únamady. Kitap ary qaray jýrmedi.

Aytarym basqa. Mo Yannyng "Óli men tiri arasyndaghy qaljyrau" - atty shygharmasyn oqy otyryp onyng ózi ómir sýrip jatqan qoghamdy, sol qoghamdy qoldan jasap otyrghan biylikti, Sosializmdy aiyzy qana soyyp otyrghanyn sezinesin. Qarabayyrlau aitsam emin-erkin boqtap, kekep otyr. Ózim oqy alghan shygharmalarynda derlik Mo Yannyng ashyq qarsylyghyn, kekesinin, әdemi tildeuin sezinemin." Mo Yan"-degen sózding maghanasy "Ýnsizdik"-degen sóz ghoy." myna qoghamgha aitarym joq"-dep otyrghan jazushy qyzyl qasapshy biylikke osynshama ashyna tisui aitqyzbasqa qoymaghan jauapkershiligi bolsa kerek. Ýlken jazushy bolatyn adamda ýlken ar, ýlken jauapkershilik bolu kerek. Ol jauapkershilik beride óz últynyng aldynda, aryda adamzattyng aldynda boluy tiyisti mindeti.

Mo Yan partizangha da úqsaydy. Qasha soghysady, jasyrynyp jatyp atady. Ózin qorghay jýrip, bas amandyghyn oilay jýrip jaushylyq ary aitpasqa qoymaghan shyndyqty, qalypsyzdyqty aitqyzady. Mo Yan nobeli syilyghyn alugha qam-qareket etip, bar shygharmalaryn aghylshyn tiline audartyp dayyndalsa da, sol syilyq ózine shyn búiyrghan kezde shoshyp ta ketken siyaqty.Áyteu ózime solay sezildi. Qatty saqtandy. Kózge týspeuge, pikir aitpaugha tyrysty. Óitkeni oghan eng ýlken qater otanynan,ýkilep otyrghan partiyasynan edi...

Ekinshi oqyghan kitabym - Yan Gyling degen әiel jazushynyng adamnyng "Toghyzynshy jesir" - atty romany. Osy kitapty oqy otyryp "Kommunisterdi kompartiyanyng syilyghyn ala otyryp óstip te tildeuge, kespirin ashugha bolady eken! "-dep tanqalyp edim. Jәne búl kitaptyng ýlken syilyqtar aluy, el ishinde kóp taralymmen shyghuynyng ózi qara yumor. Taldap aitar bolsa óz aldyna ýlken әngime. Bәlkim olardyng ziyalylary da birining syryn biri kýptep, sanlaugha týser jaryqty molaytugha amal jasauda.Endi jasyrsa ólimi әshkere bolatyn qoghamdyq, jýielik keseldi óz әlderinshe emdeude.ayta bastauda...

Sonda bizding ýlken jazushylar ne isteude? Jana zaman әdebiyetinde, qazaqstanda qaysy jazushyny últtyq, qoghamdyq jauapkershiligi bar jazushy dep aita alamyz?! Siz kimdi kórseter ediniz? Qaysy shygharmasyn?
Jazushy bolu ýshin daryn ghana emes batyrlyq, jauapkershil, әdis -aylada qosa kerek eken, týigenim. Kim bar bizde? Sóz erkindigi qytaydan kóp jaqsy, kóp erkin elimizde ýlken jauapkershiligi bar jazushydan kimder bar?

Qanatbek  Qalymhanúlynyng facebook paraqshasynan

Abai.kz

2 pikir