Vankuver olimpiadasynda әlemdik hokkeydegi ýzdik qaqpashy Vladislav Tretiyakpen birneshe ret jýzdestik. Arnayy әngimege uaqyt tarlyq etti. Sanlaq sportshynyng ózgelerge shertken syrynan este saqtalghan ýzik-ýzik oilardy keyde eske týsiremiz...

Vladislav Tretiyak Resey qúramasynyng bas bapkeri Vyacheslav Bykovty erekshe qúrmetteydi eken. Chehiyamen ótetin oiyn aldynda komandalar jattyghatyn bólme manynda keshegi Kenes qúramasynyng qaqpashysymen qol alystyq. Álde bizge, әlde óz otandastaryna aitylghan pikiri me, salghan jerden Bykovty maqtay jóneldi.
- Bizding hokkeyde ne tarlandar enbek etti. Keshegi Anatoliy Tarasov, odan keyingi Viktor Tihonov, býgingi Vyacheslav Bykov. Ýsheui de keremet bapkerler. Tarasov pen Tihonov Kanadany birneshe ret jambasqa saldy. Endi Bykovtyng zamany tudy. Osy olimpiada onyng biliktiligin shynday týsedi. Ol myqty taktiyk. Jәne jigittermen til tabysa alady. Bizding kezimizde bәri basqasha edi. Qazir kileng auqattylarmen, demek baylarmen júmys isteuge tura keledi. Bizder kedey boldyq. Shet elge shygha qalsang dýken aralyghyng keledi. Biraq oilary bólinedi dey me, әlde sayasattyng әseri shyghar tiyesili aqshandy da jarys ayaqtalghan sәtte qolyna ústatady. Bazar aralap ýlgermeysing de. Túnghysh ret shekara asqanym da әli esimde. Shvesiyada jýrmiz. Ýlkender qonaq ýy aldyndaghy dýkenge bastady. «Tarasov kórip qalatyn boldy», - dep taysaqtay berdim, biraq qasymdaghylar bapkerding úiqygha ketkenin kóripti. Sosyn sondarynan erdim, endi esikten engenimde bas bapkerdi kózim shaldy. Qatqan qazyqtay qattym da qaldym. Ózimshe jasyrynghan týrim. Sport kiyimderi ilingen tústa boy tasalap túrmyn. Satushy Tarasovty tanidy eken. 200 krondyq zatty eki ese arzan beretinin aitty. Dauystary estilip túr. Men jasyrynghan kiyimge de súranys bolsa kerek, kelesi sәtte Tarasovpen betpe-bet qaldyq. Úrysqan joq, ne alasyng dep súrady. Sasqanymnan qolgha týsken shlemdi ústata berdim, erekshe bir maskasy bar eken, bet әlpetke qalqan bolatyn. «Ústa da ala ber, dýkenning saghan әzirlegen syilyghy», - dedi Tarasov. Aldym da shyqtym, sony biraz kiyip jýrdim. Tilshilerge ne daua, «Tretiyak siqyrly maska alypty», - dep jazdy. Ózinshe bir sәn ýlgisin tandaghan dedi me, biraz jyr boldy. Tarasovtan sóz estimeu ýshin ala salghanymdy kim bilip jatyr.

Birinshi kezennen keyin kofe ishuge búryldyq. Orys hokkeyining azuyn aigha bilegen sanlaqtary Tretiyaktyng ainalasynda toptasypty. Qúlaqty týre qaldyq.
- Nemerem Maksim hokkeyge jazylghanda aqylymdy aittym. Atasynyng jolyn qusa qaytedi. Qaperine alghan joq. Shabuylshy bolamyn dedi. Erking bilsen degennen aspadym. Sosyn әngime súrady. Kanada hokkeyi turaly. Maqsimjan bylay dedim, Kanadanyng shabuylshylary óz tisterin oiyn aldynda alyp, tartpagha salyp qoyady. Match ayaqtalghan song qayta auyzdaryna ornatady. Kýnderding kýninde saghan da tis saqtaytyn qúty kerek bolady. Sol sәtte qúty qashyp ketkeni. «Sening tising býtin ghoy», - deydi. Endi men qaqpashymyn dep qarq-qarq kýldim. «Qúrysyn, - dep kýrsinedi nemerem, - shabuylshy bolmaymyn, men ýshin manyzdysy tis. Qalghanyn kóre jatarmyz, qaqpa kýzetemin». Kezinde men forma ýshin qaqpashy bolyp edim, Maksim tisin saqtap qalu ýshin atasynyng jolyn jalghastyrmaq. Bәrimiz de bala boldyq. Agham ekeumiz sporttyng әr týrine shabuyl jasap kórdik. Sheshem dopty hokkey oinaghan, keyin dene tәrbiyesi pәnining múghalimi boldy. Ákey – әskery adam. Súsy qatty ma, әlde bizdi erkeletpey me, keremet qorqushy edik, agham ekeumizdi júmysqa saldy. Erteden saldy. Biz Mәskeu týbinde túrdyq. Baqsha egesin, otyn bútaysyn, qysy tipti qatal. Ákeni týsinbeppiz ghoy. Qazir qadirin úqtyq. Tipti altynnan belgi qoyghym keledi. Biraq odan ne payda. Eng bastysy jýregimde. Betimnen iyiskegeni esimde joq. Hokkey ýiirmesine jýrgen kezimde aitqany: «Tayaq ústap jýgirgening kóshe sypyrushygha kóbirek keledi, qayta olardan payda kóp, seniki ne ermek». Keremet hokkeyshi bolu oida joq. Auyldyng eki-ýsh balasy әdemi forma kiyip kelipti. Solargha qyzyqtym. Sheshem irikteuge alyp bardy. Tórt jýz baladan tórteumiz iliktik. Konikiydi artqa jýrgizip kórdik. Talaby sol boldy. Birden forma bermeydi eken. Kileng shabuylshy men qorghaushylarmyz. Qaqpa kýzetetin eshkim tabylmady. Sosyn bapkerge bardym da aittym, «eger arnayy kiyim berilse meni qaqpagha qoyynyz», - dep. Solay kettik. Rezenke shayba tiygen jerin oiyp týse jazdaydy. Qay bir jibi týzu jabdyq bar. Tarasov nazar audarghan song kóz ashyldy ghoy. Onda da mamannyng yqylasy audy. Ol zamanda osy Kanadanyng keudesine nan pisedi. Shekeden qaraushy edi. Kenes Odaghy óz aldyna, tipti Europada jibi týzu qaqpashy joq dep sanaytyn. Mysyn basugha tura keldi. Tarasov sózderi mirding oghynday. Sanagha saq ete qalady. Aqylyn tyndaghan song da adam bolyp kettik. Ústaz bitkende úlaghat bolady. Ony moyyndamau ertenine túsau. Býgingi buyn osyny bilmeydi. Tap bir Tretiyak Tretiyak bola salghanday sezinedi. Sizder de bilesizder ghoy. Eger Tarasov pen Tihonovtyng temirdey tәrtibi men qatal talaby tәrk etilgende Kenes hokkeyi úshpaqqa shyqpaytyn edi. Ýzilis ayaqtaldy bilem, ornymyzgha jayghasayyq.
Resey – Chehiya kezdesuine keninen toqtalu oida joq. Ekinshi kezennen keyin danqty qaqpashy kofe ishuge qúlyq tanytar ma eken degen kýdik qarmady. Ol tura jarty saghattan keyin seyildi. Tretiyak siyrena estilgen shaqta esikke qaray jýrdi.
- Zamanyna qaray adamy degendi ishtey qúptaymyn. Búrynghy Chehiyanyng tegeurini kisi shydatpaytyn. Qazir Yaromir Yagrdan ózgeleri tym qarabayyr oinaydy. Lalanyng dәureni jýrgen kez esterinizde shyghar. Svoziyl, Dvorjak. Sosyn әlgi Skuhrava. Kokramentti de tughyzdy ghoy Chehoslovakiya. Reseyding oiyn órnegi de ózgergen. Fetisov pen Lesha Kasatonovty bylay qoyghanda Stelinov pen Starikov júby mening manyme eshkimdi jolatpaytyn. Shabuyl shebinde jýretinder qanday edi. Ózi azuly ýshtikterge senim artylushy edi. Anau Harlamov – Mihaylov – Petrovtardan jýk qalmaytyn. Larionov – Krutov – Makarovtyng da tayaqtarynan gol saulaghan kezendi bilemiz. Keyde barlyq pen toqshylyqtyng da toqyraugha alyp baratyn kezi bolady. Sonday zamangha tap bolmasaq jarady. Oiyndy zerdeleuge zauqym joq. Qayta búrynghy kezde eske alghan sayyn janym jadyraydy. Ózimning ómirim. Ómir degende sol múz ben shaybagha baylanghan taghdyr eken ghoy. Qazir kisi bolyp jýrmiz. Sizderge syrymdy ashayyn ba. Bizding buyn әkeler aqylymen er jetti, әkeler tapsyrmasyn oryndaugha baryn saldy. Olardy asqar tau kórdik, shyny sol, biz әkeden qoryqtyq. Syiladyq deysizder ghoy. Olar sústy edi, olar qatal boldy. Sabaghany onsha esimde qalmapty, biraq әkeyding aldyn kesip ótuge batylymyz barmaytyn. Sol jip ýzilip qaldy. Endi qaytyp jalghana ma. Mәsele osynda.

Tauday Tretiyak Resey – Chehiya matchynyng ýshinshi kezenine bettep bara jatty. «Ol jalghan sóiledi», - deytin jan pendesi qasymyzdan tabylmady. Álemning birneshe dýrkin chempiony, «Danq» taqtasyna esimin tasqa qashatqan jalghyz qaqpashy keshe men ertendi jarystyryp, taghy bir oiyndy kórip otyrdy...

Amangeldi Seyithannyng facebook paraqshasynan

Abai.kz