Sәken Bozaev. «Kóje qarnym ash emes, kónil qarnym úlyp túr»
Ýsh anshy ýles bóliskende jalghyz sart eki qazaqtyng aldyna bir-bir duadaq tastap, qalghanyn «ýlesime ýsh ýirek, bylay jatsyn qonyr qaz» dep aldyna alghanda, eki qazaq bir - birine qarap, «qaytsin, atap-atap aldy ghoy» depti degen mysal bar edi. Sol momyn qazaqqa tabighat syilaghan baylyqty siyrdyng jana tastaghan japasyna ýimelegen qara qonyzday syrt elderding syrtqa tasyp әketip jatqan zardabyn kórmey, bilmey otyrghanymyz joq. «Qazaqtyng jýz týiesin búralqy itting qúiryghyna baylap Tashkentke aparyp ótkizdim» degen sartqa mazaq bolghanymyz azday, qashanghy jymysqy búralqylargha jem bola bermekpiz. Ingenin izdep, mingeninen airylghanday bolyp jýrgen qazaqtyng Tәuelsizdikten kýtkeni osy ma edi?!:.
Orys otarlaghan zamanda patsha jandaraldary «mújyqtyng maly úrlansa, kórshi qazaq tólesin» degen jarlyq shygharyp, úrylar ýshin mal tartqyzghan edi. Sol qazaqqa endi ózge elding jandaraldary emes, óz biyleushilerimizdin úrylar ýshin mal tartqyzghanday bolyp jýrgenine ne aitugha bolady? «Aqqumen istes bolsang kóniling pәk bolady, Qarshyghamen istes bolsang qarnyng toq bolady, Qarghamen istes bolsang shoqyghanyng boq bolady», - degendi danalargha aitqyzghan dәuirge qayta oralghanday bolyp otyrmyz. Bayyghan ýstine bayy týssem deytinder men qalt-qúlt tirshilikke tútqyn bolghandardyn ghana búghan ókpesi bolmay jýr.
Ýsh anshy ýles bóliskende jalghyz sart eki qazaqtyng aldyna bir-bir duadaq tastap, qalghanyn «ýlesime ýsh ýirek, bylay jatsyn qonyr qaz» dep aldyna alghanda, eki qazaq bir - birine qarap, «qaytsin, atap-atap aldy ghoy» depti degen mysal bar edi. Sol momyn qazaqqa tabighat syilaghan baylyqty siyrdyng jana tastaghan japasyna ýimelegen qara qonyzday syrt elderding syrtqa tasyp әketip jatqan zardabyn kórmey, bilmey otyrghanymyz joq. «Qazaqtyng jýz týiesin búralqy itting qúiryghyna baylap Tashkentke aparyp ótkizdim» degen sartqa mazaq bolghanymyz azday, qashanghy jymysqy búralqylargha jem bola bermekpiz. Ingenin izdep, mingeninen airylghanday bolyp jýrgen qazaqtyng Tәuelsizdikten kýtkeni osy ma edi?!:.
Orys otarlaghan zamanda patsha jandaraldary «mújyqtyng maly úrlansa, kórshi qazaq tólesin» degen jarlyq shygharyp, úrylar ýshin mal tartqyzghan edi. Sol qazaqqa endi ózge elding jandaraldary emes, óz biyleushilerimizdin úrylar ýshin mal tartqyzghanday bolyp jýrgenine ne aitugha bolady? «Aqqumen istes bolsang kóniling pәk bolady, Qarshyghamen istes bolsang qarnyng toq bolady, Qarghamen istes bolsang shoqyghanyng boq bolady», - degendi danalargha aitqyzghan dәuirge qayta oralghanday bolyp otyrmyz. Bayyghan ýstine bayy týssem deytinder men qalt-qúlt tirshilikke tútqyn bolghandardyn ghana búghan ókpesi bolmay jýr.
Dala biylerining biri - «Kóje qarnym ash emes, kónil qarnym úlyp túr» degen eken. Ruhany qúndylyghymyzgha aqau týse bastaghanyn angharghannan aitylsa kerek. Kýn týspegen kólenkede ósken qisyq bútaqtay birimiz qúlynshaqqa, birimiz quyrshaqqa qarap, sәuletke emes, dәuletke súqtanghandar qyzyghyn qyzyqtaghanday bolyp jýrmiz. Búl tirshiligimiz «qaryn toyghyzyp, nәpsini qanaghattandyrudy ghana baqyttylyq sanasaq, eng baqytty shabyndyqqa týsken búqa bolar edi» degen sózdi eske týsiredi.
Adal enbek emes, alayaqtyq ýstemdik etip jatsa, ishtey týlep, janaryp jatyrmyz dep aitu da qiyn. Qolynda qúryghy barlar damyp jatyrmyz, bayyp jatyrmyz dep qaryn qasyp, jelge qaray qansha shaptyrsa da onday baylyqty barlyq qazaq birdey kóre almay otyrghany belgili. Qu qúlqyngha tabynghandardyng tamyrlary aiqasyp, terenge boylap, qaqpaqsyz qazandaghy qazynany mayly jerinen qylghytugha alansyz beyimdelip alghany jasyryn jay emes.
Eshkimning qazanyna qasyq, qambasyna kýrek salmaghan, astyndaghy atyna da it saryp, donyzdyn ayaghy basqan shóbin jegizbegen ata tegimizge bitken namysshyl, qaysarlyq minezden ayrylghanymyz osylaysha ózimizge sor bolatyn týri bar.
Atyrau oblysy
«Abay-aqparat»